بخشی از مقاله
کارآموزی در مخابرات
مقدمه و تاریخچه مخابرات
در شرکتی که من در آن در طول دورة یک ماه آموزش دیدم ، شرکت مخابرات مرکزی ................ بود . ............ دارای سه مرکز به نامهای مرکز خیام واقع در چهارراه انقلاب ، مرکز حافظ واقع در خیابان امام میدان حافظ و مرکز قدس واقع در شهرک قدس بلوار دانشگاه این شهر قرار دارد که شماره های 3 و 5 مربوط به مرکز حافظ شمارههای 2 و 4 مربوط به مرکز خیام و شماره 6 مربوط به مرکز قدس می باشد اما دورة آموزشی من در مخابرات مرکزی این شهر قرار داشت در این مرکز ما تعدادی کارآموز بودیم که در ابتدا به مدت 15 روز از لحاظ تئوری در مخابرات آشنا شدیم و 15 روز بعد را به طور مداوم عملاً شاهد کارهای عملی بودیم .
اما نگاهی گذرا از سیستم مخابراتی برای آشنایی شما استاد ارجمند :
ساختمانی سه طبقه واقع در خیابان فردوسی شمالی قرار دارد که این ساختمان همان ساختمان مرکزی مخابرات می باشد این ساختمان دارای محوطه های بزرگ می باشد که در آن طرف محوطه یک ساختمان چند طبقه قرار دارد که اس تی دی نام دارد که مربوط به مهندسین شرکت مخابراتی می باشد در این مجتمع کار مهم و عمده ای که مهندسین انجام می دهند تنظیم امواج رادیویی و تلویزیونی می باشد به طوری که با امواج مخابراتی تداخل نداشته باشد این امواج را از طریق ماهواره هایی که بر روی دکل های عظیم نصب شده است تنظیم می کنند بعد از معرفی این
قسمت در بخش داخلی ساختمان که یک کادر اداری می باشد قرار دارد بعد از اتاق نگهبانی در طبقه اول اتاقهای مالی ،اتاق مسئول نرم افزارهای کامپیوتری و چند اتاق فنی دیگر قرار دارد همچنین اتاق رئیس کل مخابرات ،معاونین مخابرات و حسابداری قرار دارد ، مرکز حافظ در واقع بیشتر یک ساختمان فنی است در طبقه اول سالن MDF و سالن باتری ها وجود دارد در سالن
MDF یک سالن بزرگ است که پر از سیم های ظریف می باشد که این سیم ها مربوط به تلفن های مشترکین می باشد یعنی تمام سیم ها به طور منظم دسته بندی شده است و در ردیف های منظمی قرار گرفته است به طوری که اگر تلفنی خراب شود و مأمور بخواهد آن را درست کند برای مأمور قبضی صادر می کنند که در آن قبض ردیف ، شماره و قطعه نوشته شده است و مأموران بدون سردرگمی می دانند خرابی مربوط به کدام پست می باشد در انتهای اتاق MDF
سیستم های پی سی ام قرار دارد که سیستم های مکالمه که به صورت آنالوگ می باشد به دیجیتال تبدیل می کند .
کنار سالن MDF اتاق باتری وجود دارد این باتری ها به صورت سری قرار گرفته اند که برای زمانی که برق مورد نظر شهری قطع شود این باتری ها شارژ می شوند و کمبود برق را در زمان قطعی تهیه می کنند که غلظت آب و اسید داخل باتری ها به حالت معمولی 1240 می باشد در واقع این باتری ها باعث راه اندازی جریان می شود .
اما برای مدت طولانی کار بکنند حداکثر تا 24 ساعت بعد از آن در کنار اتاق باتری ها یک اتاق دیگر قرار دارد که اتاق دیزل نام دارد یعنی بعد از 24 ساعت از کار باتری ها دیزل به طور اتوماتیک شروع به کار می کند .
در طبقه پایین این ساختمان اتاق کابل موجود است در این اتاق کابل های عظیم مخابراتی به هم می رسند و وارد حوضچه های مخابراتی می شوند و از طبقه بالایی این مرکز قرار دارد . سالنی بزرگ که کار کارمندان این سالن مزاحم یابی در قدیم در سیستم های آنالوگ، قطع و وصل تلفن ها در هنگام پرداخت نکردن پول تلفن و دیگر کارهای مخابراتی می باشد در مخابرات مراکز دیگری از قبیل تأسیسات ، اتاق خرابی های ساختمان مرکزی ، اتاق کامپیوتر ، اتاق 118 برای اطلاع رسانی شماره ها ، اتاق 117 برای درست کرد
ن خرابی های تلفن و ... می باشد که کار من در این دوره بیشتر در سالنMDF می باشد .
شرح گزارش کارآموزی
در تمام تأسیسات الکتریکی زمین کردن یکی از مهمترین و اساسی ترین اقدامی است که برای جلوگیری از آسیب دیدن دستگاه های الکتریکی و تضمین سلامتی اشخاصی که به نحوی با این تجهیزات سر و کار دارند انجام می گیرد . بررسی آمارهای قطعی سیستم های مخابراتی در
سالهای اخیر نشان می دهد که قسمتی از این قطعی ها مربوط به غیر استاندارد بودن سیستم گراندینگ در بعضی از ایستگاه ها بوده که این موضوع باعث خسارات فراوانی به سیستم های مخابراتی گردیده است . در شبکه های مخابراتی بویژه سیستم های ارتباطی مایکروویو ، سیستم گراندینگ از اهمیت خاصی برخوردار است از این رو طراحی دقیق ، نصب صحیح و نگهداری اصولی سیستم گراندینگ یا زمین کردن با در نظر گرفتن شرایط محیطی و جغرافیایی هر منطقه امری مهم و ضروری است .
هدف از ایجاد زمین کردن
هدف از ایجاد زمین کردن و به کارگیری این سیستم حفاظت ایستگاههای مخابراتی در مقابل جریان های ناگهانی ناشی از تخلیه بار الکتریکی یا القایی است و با اطمینان از اینکه جریان های تخلیه شده یا القایی در قسمت های هدایت کننده شبکه زمین به نحوی توزیع شود که جریان حاصله در هر شاخه به حداقل مقدار ممکن تنزل یابد یکی از عوامل مهم و مخربی که باعث خراب شدن ایستگاههای مخابراتی می شود صاعقه و رعد و برق است .
صدمات عمده ساعقه به چهار دسته تقسیم می شود :
1- برخورد مستقیم به شخص که باعث توقف قلب یا عوارض و بحران های دیگر می شود .
2- برخورد به ساختمان ها و دکل ها که مجهز به آتش سوزی و سوختن دستگاه های رادیویی و در نهایت تخریب می گردد .
3- ایجاد جرقه ، اگر در مسیر تخلیه بار الکتریکی به مقاومت بزرگی برخورد کند هنگام عبور در آن نقطه ایجاد جرقه می کند که آن را جرقه گوشه ای می گویند .
بعضی از عوامل ایجاد جرقه گوشه ای عبارتند از :
الف ) نقص در سیستم حفاظت صاعقه
ب ) مسیر غیر صحیح هادی ها
ج ) امپدانس زیاد سیستم حفاظت صاعقه
4- ایجاد ولتاژ گامی یا قدمی – اختلاف ولتاژ ایجاد شده در فاصله بین قدم انسان می تواند مرگ آور باشد جریان در بدن انسان از پاها عبور می کند .
ولتاژ تماسی – مشابه گامی یا قدمی است اما گرادیان ولتاژ بین عمل اتصال به الکترود و محل خروج جریان از بدن شخص وجود دارد .
اصولاً صاعقه از مسیری که امپدانس کمتری دارد به زمین می رسد که معمولاً سیم های الکتریکی یا لوله های آب می باشند بنابراین فلزاتی که کاملاً زمین شده باشند تخلیه الکتریکی صاعقه را با ضرر و زیان کمتری انتقال می دهند و بالعکس در مولد عایق یا نیمه عایق ها ضربه دریافتی در اثر تخلیه ایجاد انفجاری می کند که معمولاً درختان از این نوع هستند .
اجزاء اصلی و عمده ای که در سیتسم های حفاظتی جهت تخلیه بار الکتریکی باید در نظر گرفت :
1- شبکه ترمینال هوایی
2- شبکه ترمینال زمینی
3- هادی های میانی
4- خم برای جلوگیری از جرقه گوشه ای
دلایل زمین کردن یا گراندینگ و انواع آن
الف ) محافظت افراد و حیوانات ب ) محافظت وسایل و تجهیزات ج ) فراهم کردن شرایط کار صحیح
د ) اطمینان از قابلیت کار الکتریکی هـ ) جلوگیری از ولتاژ تماسی و ) حذف ولتاژ اضافی
ز ) جلوگیری از ولتاژ های ناخواسته و رعد و برق
انواع زمین کردن
زمین کردن ( گراندینگ ) در تأسیسات الکتریکی بر سه قسم می باشد :
1- زمین کردن حفاظتی 2- زمین کردن الکتریکی 3- زمین کردن مصنوعی
زمین کردن حفاظتی
زمین کردن حفاظتی عبارت است از زمین کردن کلیة قطعات فلزی تأسیسات الکتریکی که در تماس مستقیم ( فلز به فلز ) با مدار الکتریکی قرار ندارد این نوع زمین کردن به خصوص برای حفاظت اشتخاص در مقابل اختلاف سطح تماس زیاد به کار برده می شود بدین جهت ساختمان ها و دستگاههای مخابراتی را که امکان تماس عمدی یا سهوی با آن وجود دارد را به تأسیسات زمینی که برای این منظور احداث شده است مرتبط می شود مانند اتصال پوسته ژنراتورها به زمین .
اطلاعات و نکات ضروری برای داشتن یک سیستم حفاظتی مطمئن
1- داشتن اطلاعات لازم جهت ایجاد زمین در هر نقطه ایستگاه
2- رعایت تربیت کاربردی فیوزها در مدارات الکتریکی با توجه به آمپرهای مصرفی و رعایت نکات ایمنی
3- ایجاد پوشش های حفاظتی لازم برای هر قسمت
4- توان ایجاد زمین های مختلف به منظور های گوناگون
مشخصات یک زمین ایده آل
الف – داشتن مقاومت الکتریکی
ب – داشتن استقامت خوب در برابر اکسیده شدن سیتسم های زمین ( زمین آهکی نباشد )
ج - داشتن قابلیت انتقال جریان زیاد به طور مکرر
د ) داشتن قابلیت برای کار در مدت بیش از 20 سال
روش های مختلف زمین کردن حفاظتی
1- کوبیدن میله زمین 2- موازی کردن میله زمین 3 - دفن کردن هادی ها ،ورقه ها و صفحات
4- استفاده از سیستم فلزی در زمین 5- استفاده از میله و سیمهای فوندانسیون
شرایطی که برای اجرای یک زمین مناسب بایستی بکار رود
1- در نظر گرفتن رطوبت خاک
2- در نظر گرفتن مقاومت الکتریکی کم خاک
3- توان ایجاد زمین های مختلف احتمالی
4- عدم وجود مقاومت مکانیکی خاک
5- عدم وجود مقاومت مکانیکی خاک
وسایل برقی معمولاً با برق 220 ولت سه فاز کار می کند و بدن انسان مقاومتی بین 3000 ~ 1500 اهم دارد اگر مقاوت گسترده زمین را به بین 1000 ~ 500 اهم در نظر بگیریم و همچنین شرط مهم و اصلی برای حفاظت انسان و جانداران باید اختلاف ولتاژ سطح زمین از 125 ولت تجاوز نکند .
اهم 4000 = 1000 + 3000 R + R =
مقاومت زمین + مقاومت انسان = مقاومت کل
V = RI 125 = 400 I I = = 03/0 A
این جریانی است که می تواند از بدن انسان عبور کند و انسان صدمه نبیند همچنین اختلاف سطح تماس – در خارج از محدوده پست های فشار قوی نبایستی از 65 ولت تجاوز کند .
زمین کردن الکتریکی
زمین کردن الکتریکی یعنی زمین کردن نقطه ای از دستگاه های الکتریکی و ادوات برقی که جزئی از مدار الکتریکی می باشند . مثل زمین کردن مرکز ستاره ، سه فاز ترانسفورماتورها و یا ژنراتورها و یا زمین کردن سیم وسط یا سیم مشترک در ژنراتور جریان دائم سری شده باید دفت کرد که کلیة مصال مصرفی فلزی به یکدیگر کاملاً متصل و به سیستم زمین وصل گردند به طور کلی میله های برق گیر و قطعات فلزی ساختمان باید به صورت یکپارچه سیستم حفاظتی ایستگاه را بوجود آورند تا احتمال بروز خطر برای دستگاههای رادیو و مالتی پلکس و منابع تغذیه کاهش یابد همچنین اتصال و یوگایدها و بست های فلزی کابل کواکسیال و کابل های تغذیه نیرو به سیستم زمین احتمال خطر ناشی از صاعقه را کاهش می دهد .
نکات مورد توجه در زمین کردن الکتریکی داده شود
2- در شبکه و تأسیساتی که دارای ولتاژ های مختلف می باشند معمولاً از یک زمین مشترک الکتریکی استفاده نمی شود ( ولی در ایستگاههای مایکروویو که عملاً تابلو برق دارای ولتاژهای ورودی متفاوت با ولتاژ مصرفی تأسیسات مخابراتی می باشند را طبق آئین نامه CCITT از سیستم یکپارچه استفاده می شود)
3- در صورتیکه در تأسیسات زمین الکتریکی در موقع اتصال زمین شدن شبکه ، ولتاژ زمی
ن بزرگتر از 125 ولت شود باید سیم های رابط به زمین الکتریکی را عایق و در مقابل تماس سمومی و عمدی محافظت کرد .
نصب میله های الکتروشیمیایی راست
الف ) مناسب ترین محل را با در نظر گرفتن شرایط خاک ، راحتی نصب ، نگهداری و نزدیکی به دستگاهی که باید زمین شود انتخاب نمائید .
ب ) سوراخی به عمق حدود 3000 و قطر mm 75 تعبیه می کنیم .
ج ) میله را طوری که کلمپ آن بالا باشد داخل سوراخ قرار می دهیم چال کردن میله در عمقی که نوار قرمز کمی بالای سطح زمین قرار گیرد معرف نصب صحیح میله می باشد برای اینکه میله خوب عمل نماید باید مجاری تنفسی سر میله حداقل mm 30 بالای سطح زمین باشد .
هـ ) دو سطل آب و نمک با ترکیب یک کیلوگرم نمک نرم در هر سطل آماده نمایید .
و ) میله را در محل خود قرار داده و برای ایجاد رطوبت کافی و فعال کردن مواد شیمیایی داخل میله یک یا دو سطل آب در سوراخ اطراف میله می ریزیم .
ز ) باید مطمئن شویم که مجاری تنفسی مسدود نشده و بالای سطح زمین قرار گرفته باشد در این حال میله مستقر شده و آماده پر کردن می باشد لذا فضای اطراف میله را با خاک پر می کنیم .
د ) وقتی که یک میله مستقر شد سیم یا کابل زمین را به پیچ U شکل سر میله با کلمپ می بندیم بعد سیستم مانند یک الکترود زمین عمل می کند .
نصب میله های الکتروشیمایی L شکل
در محل هایی که شرایط طبیعی مانع از به کاربردن میله های الکتروشیمیایی راست باشد به جای آن میله های L شکل انتخاب می شوند . میله های L شکل باید حتی الامکان در عمق زمین طوری نصب شوند که انتهای آن حداقل mm 80 از زانو پایین تر باشد .
الف ) پس از انتخاب بهترین عمل برای نصب میله کانالی به عرض یک متر و طول 3 متر با شیب ب
ه سمت محل انتهای میله حفر نمائید .
ب ) مخلوطی از خاک نرم و دانه های نمک تهیه می کنیم .
ج ) حدود 3 سطل از مخلوط خاک و نمک را برای ساختن بستر لوله کف کانال پهن نموده برای مرطوب کردن روی آن به آرامی آب می ریزیم .
د ) میله روی مخلوط خاک و نمک طوری بخوابانید که انتهای میله حداقل mm 80 پایین تر از زانو بوده و مجاری تنفسی حداقل mm 30 بالای سطح زمین باشد .
هـ ) قسمت افقی میله را با باقیمانده خاک و نمک طوری می پوشانیم که به شکل یک تاج در طول نهایی میله باشد .
ز ) مخلوط را با آب مرطوب نموده و برای جلوگیری ازتبخیر آب روی آن را با ورق پلاستیک و یا کاغذ قیراندود می پوشانیم .
ط ) پس از اطمینان از اینکه مجاری تنفسی سر میله بالای سطح زمین باقیمانده است تمام کانال را با خاک پر کرده و محکم می کوبیم .
مشخصات فنی الکترود شیمیایی زمین
1- جنس دیواره خارجی میله از مس نوع K می باشد .
2- قطر خارجی میله mm 54 می باشد .
3- طول میله m 05/3 می باشد ( میله راست ).
4- مقاومت گسترده پس از شش ماه از تاریخ نصب در شرایط نرمال کمتر از 5 اهم می باشد .
5- مادة داخل میله از جنس الکترولیت شیمیایی فعال شوند ، با رطوبت می باشند .
6- سیم زمین مورد نیاز سیم مسی طنابی نمره 3 تا 8 واحد آمریکایی یا معادل آنها می باشند .
7- عمر مفید میله های موجود در شرایط نرمال بیش از 20 سال پیش بینی شده است .
روش های اندازه گیری مقدار مقاومت زمین
در شبکه های مخابراتی بویژه سیستمهای ارتباطی مایکروویو گراندینگ از اهمیت خاصی برخوردار است از این جهت طراحی دقیق ، نصب صحیح و نگهداری اصولی سیستم گراندینگ امری مهم و ضروری است . اگر نتایج اندازه گیری شده خارج از مقادیر استاندارد باشد می بایست در اسرع وقت نسبت به اصلاح آن اقدام شود .
مقادیر استاندارد مقاومت گراند
برای سیستمهای 30 کانالی و بالاتر زیر دو اهم باشد .
برای سیستمهای کمتر از 30 کانال در صورتیکه ایستگاه در قله کوه نباشد زیر پنج اهم باشد .
برای سیستمهای دیجیتالی 2 و بالاتر زیر دو اهم می باشد .
برای اندازه گیری مقدار مقاومت گراند باید استفاده صحیح از دستگاه اندازه گیری مربوطه و روش اجرای کار مقدار مقاومت گراند باید استفاده صحیح از دستگاه معرفی دستگاه و نحوة صحیح اندازه گیری تهیه و تنظیم گردد .
دستگاههای اندازه گیری مقاومت گسترده زمین :
دستگاه Megger : این دستگاه از دو قسمت دستگاه و متعلقات آن تشکیل شده که متعلقات آن جدا از دستگاه می باشند و حتماً بایستی آنها هنگام کار همراه دستگاه باشند .
متعلقات دستگاه اندازه گیری Megger عبارتند از :
الف ) چهار عدد میله تست ( Rod ).
ب ) یک جفت سیم رابط به طول های 25 و 50 متری به همراه قرقره های مخصوص آن .
ج ) یک جفت سیم رابط به طول 3 متر.
د ) چهار عدد فیش اتصال سیمهای رابط به دستگاه .
هـ ) یک عدد چکش.
شرح مدار Megger و روش کار آن
مدار داخلی دستگاه Megger تشکیل شده از دینام ، دسته دینام ، ترانسفورماتور (1:1) ، رئوستا ،کلید ساز، گالوانومتر ، کلید تبدیل .
با چرخاندن دسته اندوکتور یا دسته دینام جریان متناوبی توسط دینام در مدار ایجاد می شود که مدار از طریق سیم پیچی اولیه ترانسفورماتور و میل زمین E و زمین کمکی H بسته می شود . سیم پیچی ثانویه ترانسفورماتور به رئوستا متصل است و همیشه جریانی برابر جریان اولیه خواهد داشت (چون نسبت تبدیل 1:1 می باشد ) طرف ثانویه از طریق کلید تبدیل به میل زمین وصل است بین رئوستا S کلید کننده قرار دارد که همزمان با گرداندن دسته اندوکتور جریان کلید شده ای را به گالوانومتر می رساند .
با گرداندن دسته دینام رئوستا تغییر کرده چنانچه عقربه به گالوانومتر روی صفر ثابت باشد مقاومت رئوستا مقدار گسترده زمین خواهد بود .
روش عملی کار
حالت اول – کلید دو وضعیتی سمت چپ دستگاه را در حالت اتصال باز قرار می دهیم یکی از میله های تست را در فاصله بیست متری دکل در زمین می کوبیم و آنرا توسط رابط بیست و پنج متری و فیش مربوطه از طریق ترمینال (S ) به دستگاه وصل می کنیم . میله تست دیگری در فاصله چهل متری و در همان امتداد میله اول در زمین کوبیده و آن را توسط سیم رابط پنجاه متری و فیش مربوطه توسط ترمینال به دستگاه وصل می کنیم و توسط دو عدد سیم های رابط سه متری ، سیم گراند دکل را به ترمینال های C1, C2 دستگاه متصل می نمائیم .
حالت دوم – کلید دو وضعیتی سمت چپ دستگاه را در حالت اتصال کوتاه قرار می دهیم این حالت مانند روش اول می باشد با این تفاوت که فقط یکی از سیم های رابط سه متری به دستگاه متصل می گردد ( چون دو ترمینال C1, P1 از داخل بهم متصل شده است .) در این حالت سیم سه متری را فقط به ترمینال C اتصال می دهیم .
نکاتی مهم در رابطه با دستگاه Megger و اندازه گیری مقاومت گسترده زمین
1- اندازه گیری مقاومت گسترده زمین ایستگاه ها باید زمانی انجام شود که زمین بدترین حالت خود را داشته باشد و این زمان می تواند از اوائل خرداد تا اوائل مهرماه باشد .
2- به منظور دقت در اندازه گیری بهتر است که اندازه گیری چند نقطه مختلف انجام شود .
3- روش اندازه گیری برای مدل های مختلف دستگاه یکسان باشد .
4- ضمن مرطوب بودن زمین بهتر است هر سال اندازه گیری مقاومت گسترده زمین انجام شود .
5- میله های تست اول و دوم ( بیست متری و چهل متری ) پای دکل حتی الامکان باید در یک امتداد باشد .
6- باید دقت کرد که سیم های m 25 و m 50 رویهم نباشد .
7- باید دقت کرد که در زمان اتصال میله های تست ( Rod) توسط سیم های رابط به ترمینال ها دستگاه خاموش باشد ( سکتور در وضعیت OFF باشد )
8- در زمان انجام تست از قطع کردن اتصالات خودداری شود .
اما دستگاه دیگری به نام Digital Earth Taster وجود دارد که همانند دستگاه Megger است روش کارهمان روش قبلی می باشد .
مفاهیم و علائم روی دستگاه
الف ) هنگامیکه ولتاژ باطری دستگاه ضعیف گردد و پیکانی کنار علامت فوق روی صفحه نمایش ظاهر می شود در این حالت دستگاه فقط برای یک یا دو آزمایش قدرت کافی دارد بنابراین باطری باید شارژ گردد .
ب ) RC – هنگامیکه اتصال با میله تستی که در فاصله چهل متری دکل قرار دارد کامل نباشد خط تیره ای جلوی علامت فوق روی صفحه نمایش بطور اتوماتیک ظاهر می شود گاهی نیز بعلت زیاد بودن مقاومت زمین در اطراف میله تست فوق این علامت ظاهر می گردد .برای برطرف کردن آن می توان اطراف میله تست را مرطوب کرد و یا محل آن را تغییر داد .
ج ) RP – جهت چک کردن اتصال با میله تستی که در فاصله m20 دکل قرار دارد باید کلید Test RP را فشار داد و در صورت ناقص بودن اتصالات علائم خط تیره کنار RP روی صفحه نمایش ظاهر می شود باید اتصالات مربوطه دوباره چک شود .
د ) هنگامی که سطح ولتاژهای ناخواسته ( نویز ) بیش از مقدار باشد خط تیره ای کنار علامت فوق ظاهر می شود در این حالت تست مورد نظر جواب صحیحی نخواهد داشت و باید میله های تست را تغییر داد.
ح ) زمانیکه مقاومت مورد اندازه گیری بیش از رنجی که توسط سلکتور انتخاب گردید علامت 10 در سمت چپ صفحه ظاهر می شود لذا باید رنج بالاتری انتخاب شود .
نحوة شارژ باطری دستگاه Megger دیجیتالی
1- مطمئن باشیم که دستگاه به مدارات خارجی متصل نباشد .
2- اطمینان داشته باشیم که فیوز دستگاه در جای خود قرار داشته و سلکتور ولتاژ روی رنج مناسب 240V باشد .
3- کابل برق را به دستگاه متصل کرده سر دیگر آن را به برق شهر وصل نمائید . در این حالت چراغ به رنگ قرمز روشن خواهد شد .
4- دستگاه را حدوداً به مدت 10 ساعت در همان حال رها کنید تا باطری شارژ کامل گردد.
5- توجه داشته باشیم هنگام شارژ کردن باطری نباید سیم های رابط به ترمینال های چهارگانه متصل باشد .
6- هنگام شارژ باطری سلکتور انتخاب رنج روی دستگاه باید در حالت OFF باشد .
دستورالعمل آزمایش و تحویل سیستم زمین ایستگاههای جدید مایکروویو
بمنظور حفظ دستگاهها و نفرات در مقابل خطرات صاعقه و جلوگیری از خرابی و سوختن دستگاهها در تمام ایستگاههای مایکروویو لازمست سیستم زمین مطابق طرحهای مربوطه اجراء و بشرح زیر آزمایش و تحویل گردد .
1- سیستم زمین ایستگاه باید با میگر مخصوص اندازه گیری شود و مقدار مقاومت گسترده اندازه گیری شده حداکثر سه اهم باشد با اینهمه به عددی که وسیله سازندگان مختلف ارائه میشود توجه فرمائید . بهتر است اندازه گیری در اواخر تابستان یا اوایل پائیز انجام شود .
2- چنانچه تأسیساتی از صدا و سیما یا سایر ارگانها در ایستگاهها موجود باشد باید از نظر سیستم زمین اندازه گیری شده و مقدار آن با بند 1 تطبیق داشته باشد ضمناً فیدرهای منصوبه نیز قبل از ورود به اطاق رادیو و زیر دامنه ساختمان زمین شده باشند .
3- از شبکه زمین دو رشته سیم مسی باید به اطاق دیزل کشیده شود ، یکی بعنوان سیم زمین بوسیله پیچ ومهره و کابلشو به کلکتور وصل میشود دیگری بعنوان سیم صفر بین کنترل پانل یکی از نزدیکترین ملیه های زمین مطابق طرح مربوط کشیده شود .
4- کلکتور باید از جنس مس بوده و سطح مقطع آن بین 50 تا 120 میلیمتر مربع باشد و در 60 سانتمتری از کف اطاق ژنراتور نصب گردد .
5- از شبکه زمین یک رشته سیم مسی باید بداخل اطاق دستگاههای الکترونیک کشیده و تا آخرین ردیف دستگاهها ادامه یابد .کلیه دستگاههای منصوبه در اطاق دستگاه باید هریک بصورت مجزا به سیم مسی کشیده شده وصل شود از سری کردن اتصال بین دستگاهها بیکدیگر خودداری فرمایند .
6- در کلیه اتصالات و انشعابات از سیستم زمین برحسب نوع باید از جوش برنج و یا بست و یا کابلشو و پیچ و مهره مسی استفاده شود . هرگز از روش لحیم کاری برای اتصال کابلشو
به کابل استفاده نکنید کابلشو باید وسیله ابزار مخصوص با فشار به سر کابل محکم شود .
7- ویوگایدها میبایست در خارج از اطاق رادیو و زیردامنه ساختمان بوسیله اتصال مخصوص به سیستم زمین وصل شود ، اتصال موج برها به لدر و دکر کافی نیست .
8- نظر به اینکه سیسم زمین ایستگاه مایکروویو باید یکپارچه و پیوسته باشد لذا قسمتهای شرح زیر باید حتماً مطابق طرح اجرائی مربوط با سیستمهای متعدد به یک سیستم زمین وصل شوند .
به راهنمای « سیستمهای زمین برای حفاظت ایستگاههای مایکروویو ( طرح و جزئیات ) » مراجعه فرمائید. میله برنگیرها ، دکلها ، تانک گازوئیل نصب شده روی زمین ، تانک آب هوایی ، اطاق نگهبانی، اسکلت فلزی ساختمان ، آرمانورهای ساختمان ، ترانسفورماتور برق ، پروژکتورها ، لوله گاز، لوله آب ، سیستم حرارت مرکزی ، ونیتلاتورها ، یکسوکننده ها ، توزیع کننده های AC و DC راکها و ساختمان فلزی مربوطه ، ترک بند کابل کواکسیال ؛ غلاف فلزی کابلها صوتی قبل از ورود به اطاق دستگاه ، فنس دورایستگاه و غیره .
9- نوک تیز برنگیر باید در دکلهای خود ایستگاه سه متر بالاتر از دکل قرار گیرد بطوریکه آنتنهای منصوبه در چهارچوب زیر مخروط برنگیر قرار گیرند .
10- در دلکهای مهاری برقگیر باید حداقل 2 متر بالاتر از سردکل نصب گردد وکلیه منصوبات زیر پوشش برقگیر قرار گیرد .
11- جنس برقگیر باید مس خالص بوده و قطر آن از 16 میلمتر کمتر نباشد .
12- اتصالات برقگیر باید مس خالص بوده و قطر آن از 16 میلیمتر کمتر نباشد .
اتصالات برقگیر با سیم مسی که حتماً میبایست تا پایین دکل بدون قطع ادامه یابد بهتر است بصورت جوش برنج باشد . در صورتیکه بستهای محکم نیز به این منظور بکار رود قابل قبول میباشد .
13- یک رشته سیم مسی حداقل به سطح مقطع 28 میلمتر مربع از بالای دکل بوسیله بست های مخصوص با تسمه بفاصله هر 3 متر تا پایین به یک پایه دکل وصل نموده تا سیم زمین پس از اجرای سیستم با کابلشو در همین نقطه محکم شود . بهرحال اتصال مستقیم این دو تکه سیم بوسیله بست بهتر است .
14- از چهار پایه دکل در دکلهای خود ایستا و در پائین ترین قسمت چهار رشته سیم مسی با بست کابلشو یا جوش به سیستم زمین دکل باید وصل شوند .
15- در دکلهای مهاری باید هر مهار مجزا و در نزدیکی زمین و از کوتاهترین مسیر به سیستم زمین وصل شوند که در این حالت جهت اتصالات از بست کرپی استفاده میشود ضمناً بدنه دکل نیز بوسیله کابلشو و پیچ و مهره به سیستم زمین وصل میگردد .
16- در دکلهای مهاری بر روی دکل باید حتماً در پوش مخروط برقگیر قرار گیرند و فیدرهای مربوطه به هر آنتن نیز قبل از ورود به اطاق رادیو بوسیله بستهای مخصوص زمین شوند .
17- پوشش مخروطی عبارتست از مخروطی است که ارتفاع آن حداکثر ارتفاع دکل با برقگیر بوده و قاعده مخروط نیز اندازه ارتفاع باشد .
18- چنانچه تأسیسات ایستگاه و در داخل مخروط و در تمام جهات قرار گیرند مشکلی نخواهد داشت در غیر اینصورت باید برقگیر مجزا روی تأسیساتی که خارج از مخروط قرار دارند نصب گردد .
19- سیم زمین بکار رفته در خارج ساختمان مسی لخت طنابی میباشد از بکار بردن سیم روپوشدار خودداری فرمائید .
کابلها
کابل به عنوان بخشی از سیستم ارتباطی با وظیفه انتقال پیامها و اطلاعات از اهمیت ویژهای برخوردار است. بخش اعظم هزینههای مخابراتی به تامین کابل و نصب و تهیه ملزومات و نگهداری آن اختصاص دارد و بدیهی است شناخت کابل و استفاده صحیح از آن میتواند در کاهش هزینههای مخابراتی نقش عمدهای داشته باشد.
در این جزوه انواع کابلهای مخابراتی (با تاکید بر کابلهای مورد استفاده در شرکت مخابرات ایران) و چگونگی آرایش هادیها و نحوه یافتن زوجها در کابل مورد بحث و بررسی قرا رخواهد گرفت.
همزمان با بهکارگیری تلفن به عنوان وسیلهای مطمئن برای انتقال پیامها، مساله ارتباط مشترک با مرز تلفن مطرح شد. در ابتدا با توجه به محدودیت مشترکین و با توجه به محدود بودن مرز خدماتی مراکز تلفن از زوج سیم برای ارتباط مشترکین با مرکز استفاده میشد. این زوجها بر روی پایههای چوبی نصب میشد. آسیبپذیری این سیمها در مقابل عوامل جوی نظیر باد، طوفان و باران از یک سو و برهمزدن زیبایی شهرها از سوی دیگر موجب محدودیت استفاده از زوج سیم میشد. علاوه بر اینها با توسعه مراکز تلفنی و با گسترش شهرها و محدوده خدماتی مراکز تلفنی زوج سیم به عنوان وسیله ارتباطی مشترک با مرکز، دیگر نمیتوانست پاسخگویی نیازها باشد و ضرورت استفاده از کابل تلفنی بیشتر احساس میشد.
اولین کابل تلفنی که ساخته شد، کابل خاکی بود که برای جلوگیری از نفوذ رطوبت، هادیهای آن توسط ابریشم آغشته به روغن محافظت میشد. پس از مدتی کابل سربی ساخته شد که هادیهای آن به وسیله نوارهای نازک کاغذ از یکدیگر جدا میشدند.
پس از جنگ جهانی دوم و با توجه به استفاده گسترده از سرب در صنایع نظامی و با پیشرفتی که در صنایع پتروشیمی نصیب بشر شد، مواد پلاستیکی به عنوان پوششی برای سیمها و پوششی برای کابل مورد توجه و استفاده قرار گرفت. به طوری که امروزه بخش عمده کابلهای مورد استفاده در شبکههای مخابراتی کابلهای پلاستیکی است.
صنایع کابلسازی نیز همگام با پیشرفت تکنولوژی مخابراتی پیشرفت داشته و امروزه استفاده از کابلهای کواکسیال و فیبر نوری، استفاده از سیستمهای پرظرفیت مخابراتی را میسر ساخته است.
سیستم عمدۀ کابل در هزینههای مخابراتی و نقش مهم آن در ارسال پیامها و اطلاعات ضرورت توجه دقیق به طراحی و ساخت کامل را به خوبی توجیه میکند.
اولین مساله در به کار گیری کابل به عنوان وسیله انتقال، میزان افت رامدۀ ولتاژ ارسالی است که به مقدار مقاومت زوج کابل بستگی دارد. برای جلوگیری از افت زیاد، دو عامل جنس سیم و سطح مقطع آن از اهمیت ویژهای برخوردار است. نقره با ضریب مقاومت مخصوص و پس از آن مس با ضریب مقاومت مخصوص میتوانند به عنوان هادی داخل کابل مورد استفاده قرار گیرند که به علت گرانی نقره، از مس به عنوان هادی در کابل استفاده میشود. سطح مقطع یا قطر سیم مورد استفاده در کابل عاملی است که در طراحی شبکه کابل بیشتر مورد توجه قرار میگیرد و تا حدی که به کیفیت انتقال لطمهای نزند به منظور کاهش هزینهها کوچک انتخاب میشود. به عبارت دیگر، برای استفاده از کابل در فواصل نزدیک از قطرهای کمتر هادی و برای فواصل دور از سیمهای قطور استفاده میشود.
در کابلهای تلفنی معمولا از سیمهای مس با قطرهای 32/0 – 40/0 – 50/0 – 60/0 – 7/0 – 8/0 و 9/0 میلیمتر استفاده میشود. در حال حاضر در شبکههای شهرهای ایران از قطرهای 4/0 – 6/0 – 8/0 و 9/0 میلیمتر بیشتر استفاده میشود. در شبکه هوایی نیز بیشتر از قطرهای 6/0 و 8/0 میلیمتر استفاده میشود.
در کابلهای فرکانس بالا، کاریر (هوت فرکانس) معمولا سیمهای مس با قطر 2/1 میلیمتر مورد استفاده قرار میگیرد. در خطوط بینشهری سیمهای مسی مغز فولادی تا قطر 3 میلیمتر مورد استفاده قرار میگیرد.
در کارخانجات کابلسازی، مفتولهای مسی با قطر یا اینچ به صورت مرحلهای از ماشینهای کشش عبور کرده و در هر مرحله تحت تاثیر نیروی کششی وارد بر آن قطر سیم کوچک شده تا به قطر مورد استفاده در کابل برسد. در این مرحله سیم کاملا سخت میشود که برای استفاده در کابل مناسب نیست. برای نرم کردن سیم، آن را حرارت داده و کاملا نرم میکنند.
همان طور که ذکر شد در کابلهای تلفنی از سیم مسی با قطرهای مشخص استفاده میشود که علاوه بر واحد میلیمتر برای مشخص کردن قطر سیم، واحد AWG نیز در سیستم آمریکایی مورد استفاده قرار میگیرد. جدول زیر مقادیر متداول این واحد و مقادیر معادل آن را بر حسب میلیمتر نشان میدهد.
قطر سیم بر حسب میلیمتر قطر سیم AWG
91/0 19
64/0 22
51/0 24
41/0 26
32/0 28
عوامل دیگری نظیر همشنوایی (تداخل یا کراستاک) و نویز نقش مهمی در طراحی و ساخت کابل دارد. منظور از تداخل، انتقال انرژی از یک زوج به زوج دیگر میباشد. به منظور کاهش تداخل مکالمه، هادیهای کابل با روشهای مخصوص به هم تابیده میشوند و هر یک از هادیها به وسیله ماده عایقی با مقاومت الکتریکی بسیار زیاد از دیگر هادیها جدا میشود.
پوشش فلزی (آلومینیومی، سربی، فولادی یا مسی) که مجموعه هادیهای یک کابل را دربرمیگیرد علاوه بر محافظت مکانیکی هادیها، از انتقال نویز به کابل جلوگیری میکند.
پوشش خارجی کابل نیز باید با توجه به محل استفاده از کابل، به خوبی از عوامل مزاحمی که تاثیر نامطلوبی بر کیفیت انتقال و عمر مفید کابل میگذارد محافظت نماید. اغلب کابلها در زیرزمین قرار میگیرند و پوشش خارجی کابل میبایست در مقابل نفوذ رطوبت به داخل کابل و تاثیر املاح موجود در زمین بر آن و در مقابل خورندگی مقاوم باشد.
تقسیمبندی کابلها
به طور کلی کابل را از جنبههای گوناگون میتوان به گروههای مختلفی تقسیمبندی کرد. مثلا از نظر روکش عایقی سیمها که به سه دسته تقسیم میشوند:
1- کابل با روکش عایقی از نوع کاغذ
2- کابل با روکش عایقی از نوع خمیر کاغذ
3- کابل با روکش عایقی از نوع پلیاتیلن جامد یا متخلخل
علاوه بر آن ممکن است کابل را با توجه به محل استفاده آن تقسیمبندی کرد مانند:
1- کابل کانالی
2- کابل خاکی
3- کابل هوایی
4- کابل ام . دی . اف و سالن دستگاه
یا ممکن است از نظر نوع هادیهای آن تقسیمبندی کرد:
1- کابل متقارن
2- کابل کواکسیال
3- کابل نوری
4- کابلهای کاریر (هوت فرکانس)
همچنین ممکن است کابل را از نظر نحوه آرایش هادیهای آن طبقهبندی کرد مانند کابلهای لایهای یا طبقهای و کابلهای واحدی یا دستهای.
کابل با روکش عایقی کاغذ
در این نوع کابلها از نوارهای کاغذ به عنوان عایق هادیها استفاده میشود که به یکی از شکلهای زیر مورد استفاده قرار میگیرد.
الف) کاغذ یکلا
در این روش یک لا، نوار کاغذی به صورت مارپیچ هادی را در بر میگیرد. در این روش که قدیمیترین شکل عایق کاغذی است معمولا در هر 30 سانتیمتر طول سیم، نوار کاغذی حدود 14 تا 20 بار به دور سیم میپیچد و لبههای نوار کاغذی بر روی هم قرار میگیرند. ضخامت و پهنای نوارهای کاغذی طوری انتخاب میشود تا ظرفیت خازنی مورد نظر به دست آید.
اشکال این نوع عایقبندی سیمها، کنار رفتن نوارهای کاغذی است که این امر هنگام مفصلبندی مشکلات بسیاری را به وجود میآورد.
ب) نوار کاغذی دولا
در این روش دو لایه نوار کاغذی به صورت مارپیچ و عکس جهت یکدیگر به دور هر یک از هادیها پیچیده میشود. استفاده از دو لایه نوار کاغذی موجب افزایش ضخامت میان هادیها شده و در نتیجه ظرفیت خازنی متقابل را کاهش میدهد. کنار رفتن عایق سیمها، رفتن عایقها هنگام سیمبندی نیز کمتر از یک لایه کاغذ مارپیچ است.
ج) یک لایه کاغذ به صورت طولی
در این روش عایقکاری هادیها، یک لایه نوار کاغذی به صورت طولی هر یک از هادیها را دربرمیگیرد که مشکل کنار رفتن ایزولهها هنگام سیمبندی نیز تقریبا برطرف میگردد. اغلب هادیهای کابلهای سربی انگلیس با این روش عایقبندی شدهاند.
به منظور افزایش فاصله هادیها و در نتیجه کاهش ظرفیت خازنی متقابل دو راهحل به صورت زیر مورد استفاده قرار میگیرد.
1- استفاده از لایه نخ در حد فاصل بین سیم و ایزوله کاغذی. به این ترتیب با افزایش فاصله میان هادیها، میزان ظرفیت خازنی متقابل کاهش یافته و تاخیر خوبی در کیفیت انتقال بجا میگذارد. به عبارت دیگر باعث کاهش تداخل در مکالمه میشود.
2- استفاده از کاغذ چروک. در این روش ایزوله کاغذی به صورت چروک شده هادی را دربرمیگیرد .
و به این ترتیل با مصرف مقدار بیشتری کاغذ، عملا فاصله میان هادیها زیاد شده و ظرفیت خازنی متقابل کاهش پیدا میکند. اشکال این روش جمع شدن ایزوله هنگام مفصلبندی است که این امر به ویژه هنگام استفاده از کنتورهای مفصلبندی مشکلات زیادی ایجاد میکند. علاوه بر اینها، روش دیگری که برای افزایش فاصله هادیها به کار میرود استفاده از لولههای کاغذی که این روش بیشتر برای کابلهای فرکانس بالا (گازیر یا هوت فرکانس) به کار برده میشود. در این نوع کابلها که عموما کمزوج هستند با قرار دادن تیوپهای کاغذی خالی در فضاهای مناسب داخل کابل، سطح مقطع کابل نیز به صورت دایره درمیآید.
تقسیمبندی کابلهای از نظر محل مصرف آنها
کابلهای خاکی
کابلهای خاکی اصطلاحا به کابلهایی گفته میشود که مستقیما زیر خاک دفن میشوند و با توجه به طور عمر کابل خاکی و با توجه به هزینه زیاد کابلکشی، این کابل باید دارای لایههای محافظتکننده در مقابل نفوذ رطوبت در کابل که تاثیر نامطلوبی بر کیفیت انتقال میگذراند باشد. علاوه بر آن پوشش خارجی کابل نیز در مقابل املاح موجود در زمین باید مقاوم باشد. برای این منظور کابلهای خاکی قدیمی شامل لایههای مختلف کنف قیراندود، سرب و فولاد و کابلهای پلاستیکی علاوه بر ماده ژلهای ضد رطوبت دارای دو یا سه لایه پلیاتیلن و یک لایه فولاد میباشد. با توجه به این که کابل خاکی بیشتر از کابلهای کانالی در معرض آسیبهای مکانیکی خارجی مانند کلنگخوردگی ناشی از عملیات ساختمانی میباشد ضرورت ایجاد لایههای محافظت بیشتر به خوبی احساس میگردد.
کابلهای کانالی
این نوع کابلها چون در داخل کانال قرار میگیرند کمتر از کابلهای خاکی در معرض ضربات مکانیکی خارجی یا نفوذ رطوبت و آبرفتگی میباشند به همین علت هادیهای این کابلها در مقایسه با کابلهای خاکی به لایههای محافظ کمتری نیاز دارند. به عنوان مثال در کابل سربی کانالی، هادیها به وسیله دو لایه کاغذ احاطه شده و سپس غلاف سربی روی آن قرار گرفته است. در کابل پلاستیکی کانالی نیز به ترتیب یک لایه پلیاتیلن، آلومینوم و بالاخره لایه خارجی پلیاتیلن هادیهای کابل را دربرمیگیرند. در کابلهای پلاستیکی کانالی نیز ممکن است از مواد ژلهای برای جلوگیری از نفوذ رطوبت در کابل استفاده شود. در این صورت از سیستم گاز کنترل برای این کابلها استفاده نمیشود و چنانچه فضای بین هادیهای کابل کانالی خالی از مواد ژلهای باشد با استفاده از سیستم گاز کنترل و هواگذاری روی کابل میتوان از نفوذ رطوبت در کابل جلوگیری به عمل آورد.
کابلهای هوایی
این نوع کابلها امروزه عمدتا با پوشش پلاستیکی پیویسی یا پلیاتیلن مورد استفاده قرار میگیرند و ایزوله هادیها نیز از جنس پلی اتیلن میباشد. از نظر لایههای محافظ هادیها، این کابلها چون معمولا روی دیوار نصب میشوند یا در حد فاصل بین تیرهای هوایی کشیده میشوند دارای لایههای محافظ کمتری نسبت به کابلهای خاکی میباشند. کابلهای هوایی بیشتر به صورت زرهدار یا مهار سرخود یا بدون زره میباشند که در کابلهای نوع اول زره در طول کابل و در حد فاصل بین دسته زوجها و غلاف خارجی کابل میباشد.
در کابلهای Self Supporting
یک سیم بکسل که ضخامت آن بستگی به ضخامت خود کابل دارد به صورت طولی همراه با پوشش کابل قرار میگیرد و ماده پلاستیکی سیم بکسل و هادیها را دربرمیگیرد و در نتیجه مقطع کابل دیگر یک دایره کامل نخواهد بود.
کابلهای ام . دی . اف و سالن دستگاه
این کابلها چون در فضای بسته مورد استفاده قرار میگیرند نیازی به لایههای محافظتکننده ندارند و هادیها را یک لایه مواد پلاستیکی دربرمیگیرد و با توجه به این که این کابلها باید دارای قابلیت انعطاف زیادی باشند و در دستگاه یا سالن ام . دی . اف از مسیرهای مشخص عبور نماید، شیلد آن به صورت یک فویل درمیآید. در این کابلها پس از لایه پلیاتیلن خارجی، یک نوار نازک آلومینیومی و یک لایه زرورق و سپس دسته سیمها قرار میگیرند.
کابلهای متقارن
منظور از کابلهای متقارن کابلهایی است که سیمهای تشکیلدهنده کلیه زوجهای آن دارای خواص فیزیکی و مکانیکی مشابه باشند. عموما کابلهای مورد استفاده در شبکههای شهر و ارتباطی از نوع کابلهای متقارن میباشد که ممکن است به آنها کابلهای زوجی نیز اطلاق گردد.
کابلهای کواکسیال
در این نوع کابل که بیشتر برای ارتباط در فواصل دور و فرکانسهای بالا مورد استفاده قرار میگیرند به علت افزایش پدیده پوستی ناشی از استفاده از فرکانسهای زیاد دو سیم تشکیلدهنده یک زوج از حالت متقارن خارج میشوند و هر زوج از یک سیم در مغز و یک لایه مس بافته شده در اطراف آن تشکیل شده است. در نوع دیگر کابل کواکسیال به جای لایه مسی بافته شده از تیوپ مسی استوانهایشکل استفاده میشود.
ماده پلاستیکی این دو هادی را از هم جدا میکند. ماده پلاستیکی ممکن است به صورت دیسکهای پلاستیکی یا شیشهای در فواصل مختلف مانع از تماس دو هادی با یکدیگر شوند یا ممکن است دو هادی در تمام طول کابل به وسیله مواد پلاستیکی از یکدیگر جدا شده باشند. در کابلهای کواکسیال معمولا زوجهای متقارن برای ارسال آلازمها و سایر مقاصد وجود دارد.
کابلهای نوری
در کابل نوری یا فیبر نوری برای انتقال پیامها و اطلاعات به جای مس از تسارهای بسیار ظریف شیشهای استفاده میشود.
این تارهای شیشهای پالسهای نوری را انتقال میدهند. برای استفاده از این تارها در انتقال پیامها و اطلاعات، ابتدا امواج الکتریکی به پالسهای نوری تبدیل شده و پس از انتقال به محل مورد نظر مجددا به صورت پالسهای الکتریکی تبدیل شده و به این ترتیب امکان ارتباط فراهم میگردد. تارهای شیشهای را لایههای پلاستیکی ظریف در بر گرفته و مجموعۀ چند تار را با توجه به زوج کابل و محل استفاده از آن لایههای مختلف پلاستیکی و فلزی دربرمیگیرد. استفاده از این تکنیک به صورت تجربی در تهران مورد آزمایش قرار گرفت و قرار است پروژه ارتباط تهران – کرج از طریق فیبر نوری به زودی اجرا گردد.
کابل اسکرین
کابل اسکرین بیشتر در فاصله ماکس اس . تی . دی مورد استفاده قرار میگیرد. کاملا شبیه کابلهای معمولی است با این تفاوت که زوجهای داخل به چند دسته تقسیم شده و هر دسته توسط نوار یا صفحات آلومینومی از دستههای دیگر جدا شدهاند.
کابلهای هوت فرکانس یا کاریر
در این کابلها که عمولا کم زوج هستند (4 و 6 و 8 زوج) از هادیهای با قطر 2/1 یا بیشتر استفاده میشود و معمولا در حد فاصل مرکز کاریر تا ابتدای هر شهر مورد استفاده قرار میگیرد.
آرایش هادیها در کابلها
همان گونه که قبلا اشاره شد، استفاده گسترده از سیستم مخابراتی بدون استفاده از کابل به عنوان وسیله انتقال، با توجه به جنبههای فنی و اقتصادی، امری غیر ممکن بود. در ساختمان اولین کابلها سیمها به صورت موازی و مستقیم در کابل قرار داشت که این امر موجب ایجاد همشنوایی و تداخل مکالمات میشد. برای رفع این مشکل هادیهای کابل میبایست با طولهای مشخص به هم تابیده میشدند. طول تاب در زوجهای خارجی بیشتر از زوجرهای مغز کابل است.
پیچش سیمهای یک کابل به یکی از شکلهای زیر میباشد.
پیچش دوتایی
در این نوع پیچش هر دو سیم تشکیلدهنده یک زوج در طول کابل به هم پیچیده میشوند. این نوع پیچش در کابلهای 4/0 سیستم انگلیس و پلاستیکی که امروزه به صورت استاندارد در شرکت مخابرات ایران مورد استفاده قرار میگیرد به کار میرود. همچنین در کابلهای شبکه هوایی نیز از این نوع پیچش استفاده میشود.
پیچش چهارتایی
در این نوع پیچش چهار سیم به یکی از دو صورت چهارتایی ستارهای و دیزل هورست مارتین به هم تابیده میشوند. این نوع پیچش بیشتر در کابلهای سربی و قدیمی مورد استفاده قرار میگرفت.
پیچش چهارتایی ستارهای
در این نوع پیچش هر چهار سیم تشکیلدهنده دو زوج یا کواد در سرتاسر طول کابل به صورت یکنواخت و منظم به هم پیچیده میشوند. هر دو سیم روبروی هم در این پیچش تشکیل یک زوج میدهند. حالت القایی در این نوع پیچش کم است و همان طور که اشاره شد این ن
وع پیچش بیشتر در کابلهای با عایق کاغذ و کابلهای سربی مورد استفاده قرار میگیرد. مزیت دیگر این نوع پیچش حجم کم کابل است.
پیچش دیزل هوست مارتین
ابتدا هر دو سیم تشکیلدهنده یک زوج به هم تابیده شده و سپس دو زوج مجددا به هم پیچیده میشوند.
در این نوع پیچش با استفاده از یک سیم از هر یک از زوجها و با استفاده از مبدلهای ویژه مدار سومی موسوم به مدار فانتوم میتوان تشکیل داد و به این ترتیب با استفاده از چهار تک سیم سه مدار ارتباطی داشت. در این نوع پیچش علاوه بر زیاد شدن حجم کابل، القایی نیز در مقایسه با پیچش قبلی بیشتر است.
آرایش زوجها در کابل
مجموعه زوجهای داخل کابل به یکی از دو شکل زیر درد اخل کابل قرار میگیرند.
الف) طبقهای یا لایهای
ب) دستهای یا واحدی
آرایش طبقهای یا لایهای
در آرایش طبقهای که عموما در کابلهای با عیاق کاغذی مورد استفاده قرار میگیرد زوجهای کابل با طول تاب مختلف در دوایر متحدالمرکزی تقسیمبندی میشوند. برای ثابت ماندن مقاومت زوجهای مختلف، طول تاب از مرکز کابل به خارج به ترتیب زیاد میشود. در مغز کابل، بسته به تعداد زوج کابل، یک یا چند دو زوجی (کواد) قرار میگیرند سپس در طبقه بعدی، تعداد بیشتری که به صورت یک دایره، طبقه مغز کابل را احاطه میکند و به همین ترتیب طبقات مختلف کابل تشکیل میگردد.
در شکل زیر نمای یک کابل با آرایش طبقهای نشان داده شده است.
6 زوج یا سه کواد تشکیل مغز کابل را میدهند. در طبقه دوم 18 زوج یا 9 کواد قرار گرفته است و به همین ترتیب در طبقه بعدی 30 زوج یا 10 کواد قرار گرفته است.
در این نوع آرایش هر طبقه از کابل به وسیله نخی که به دور سیمهای آن پیچیده شده از طبقات دیگر جدا شده است.