بخشی از مقاله
پیشگفتار
سيستم حسابداري نقش عمده و بزرگ در ادارة امور مؤسسات و راهنمايي مديران آنها و بسياري ديگر از مردمي كه با مسائل اقتصادي يك اجتماع در تماس هستند بعهده دارد، يك سيستم حسابداري فارغ از اندازه و نوع آن مانند هر سيستم ديگر از مجموعه اي از عوامل كه نظام ارتباطي مشخص دارند تشكيل مي شود. مهمترين عامل و يا در واقع عامل مسلط در هر سيستم حسابداري نيروي انساني شاغل در آن است كه يك سيستم را موفق يا نا موفق مي كند . اين نيروي انساني شاغل در سيستمهاي حسابداري دستگاهها ي مختلف و يا به عبارت ديگر حسابداران در معناي عام علاوه بر درستكاري ، امانت و پشتكار بايد از تخصص مهارت وتجربه لازم براي پرداختن به كار حسابداري بر حسب سطح شغل ، وظايف و مسئوليت ها ونوع عمليات مؤسسه برخوردار باشند .
در پايان از استاد گرامی جناب آقای خوشرو كه اينجانب را در تهيه و گردآوري اين گزارش ياري نموده اند تشكر و قدرداني مي نمايم.
«فهــرست مطــالب»
چکیده مطالب ........................................................................................................... 6
»»»» فصل اول ««««
تعریف حسابداری ...................................................................................................... 8
مراحل حسابداری ..................................................................................................... 8
تاريخچه كتابخانه هاي عمومي در ايران ......................................................................... 9
كتابخانه عمومي سنندج............................................................................................ 11
تاریخچه کتابخانه های عمومی استان کردستان ............................................................... 11
بررسي كتابخانههاي عمومي استان كردستان ................................................................... 12
اجزاء و عناصر سیستم حقوق و دستمزد ........................................................................ 13
اهمیت سیستم حقوق و دستمزد .................................................................................. 15
قوانین کار مربوط به حقوق و دستمزد ......................................................................... 16
حسابداری حقوق و دستمزد ....................................................................................... 21
لیست حقوق و دستمزد ............................................................................................ 23
مراحل پرداخت حقوق ............................................................................................ 27
عملكرد واحد امور اداری ......................................................................................... 30
دفاتر حسابداری ..................................................................................................... 38
دفتر روزنامه
دفتر کل
دفتر معين
»»»» فصل دوم ««««
ارزیابی بخشهای مرتبط با رشته علمی کارآموز ...................................................... 46
ثبتهای حسابداری مربوط به حقوق و دستمزد ....................................................... 46
ثبت حقوق و مزایا در سیستمهای غیرانتفاعی (دولتی)
ثبـت حقوق و مزایا در موسسات بازرگانی
پرداخت حقوق و دستمزد در موسسات انتفاعی تولیدی
1. ثبت در واحد حسابداری مالی
2. ثبت در واحد حسابداری صنعتی
3. ثبت در زمان تسهیم هزینه ها
نحوه محاسبه ماليات بر درآمد حقوق ماهانه .......................................................... 50
سایر كارهاي انجام شده در طول دوره كارآموزي به اختصار .................................. 50
»»»» فصل سوم ««««
نتیجه گیری ......................................................................................................... 52
پيشنهادات ........................................................................................................... 54
پيوستها ............................................................................................................... 55
منابع و مأخذ ....................................................................................................... 65
چکیده مطالب
مهمترين عملكرد يا وظيفه يك سيستم حسابداري عملكرد اطلاعاتي است و هر سيستم حسابداري بايد اطلاعات موجود درباره معاملات عمليات مالي ورويدادهاي دارائي اثر مالي بر يك مؤسسه را گرد آوري نمايد، ثبت كند ودر گروه هاي همگن طبقه بندي كند و بالاخره گزارشهاي را فراهم كند كه تصميم گيرندگان مختلف درباره يك مؤسسه يا سازمان بتوانند بر مبناي آن آگاهانه تصميم بگيرند.
اگر اطلاعاتي كه در جريان فعاليت ها ي يك سازمان فراهم مي آيد به شكل مطلوب ارائه شود براي تصميم گيري هاي مختلف فايده چنداني ندارد . بنابراين تصميماتي كه توسط اداره كنندگان يك سازمان و يا توسط اشخاص ذيحق و ذينفع درباره يك مؤسسه گرفته مي شود بسيار متنوع و متعدد است.
در اوایل سده بیستم اولین مباحث نظری در حوزه حسابداری مطرح و وجه علمی بودن آن به مذاق بحث گذاشته میشود. در طول دهه‌های آغازین سده بیستم مباحث نظری و فلسفی جدی در خصوص تعلق حسابداری به یکی از حوزه‌های معرفت بشری رواج داشته است. این مجادلات در طرح تخصیص حسابداری به یکی از حوزه‌های علم یا فن یا هنر به اوج خود میرسد. در اواسط سده بیستم و با احاطه مکتب مثبت‌گرایی (پازیتیویسم) بر فضای دانشگاهی جهان، نظریه‌های حسابداری مثبت‌گرایانه به ظهور میرسد. ضعفهای بنیادین نظریه‌های مثبت‌گرایانه در ظرف کمتر از ربع قرن آشکار میشود و حسابداری به تبع سایر محافل علمی وارد دنیای جدید جُستارهای فلسفی و نظری میشود. طرح حسابداری انتقادی یا امثال آن نشانه این تحول نظری در حسابداری است.
حسابداری كتاخانه ها با بیش از سيصد سال سابقه و با نام لوکا پاسیولی آغاز شده است. لوکا پاسیولی تحصیلات خود را در وِنیس و رُم گذراند و در راهب صومعه ای شد که از فرقه فرانسیس بود. تا سال ۱۴۹۷ معلم خصوصی پروازی ریاضیات بود، که در آن سال دعوت نامه ای از لودُویکو اِسفُرتسا دریافت نمود تا در میلان مشغول به کار شود. او در آنجا با لئوناردو داوینچی کار و زندگی می کرد و به او ریاضیات یاد می داد. در ۱۴۹۹، پاسیولی و لئوناردو مجبور شدند تا از میلان فرار کنند که لوئی دوازدهم از فرانسه شهر را به تصرّف خود در آورده و حامیان آنها را از آنجا بیرون کرد. تلفیق دانش ریاضی زمان خود، همچنین جالب توجه می باشد که شامل اولین شرح منتشر شده درباره روش نگهداری از حسابها و دفاتر می باشد که تجّار وِنیزی در طول رنسانس ایتالیا بکار می بردند، که به سیستم حسابداری دفترداری مضاعف معروف بود. اگرچه پاسیولی این سیستم را تدوین کرد نه اینکه آنرا اختراع کرده باشد، ولی بعنوان «پدر علم حسابداری» مورد توجه واقع شد. سیستمی که او منتشر کرد شامل اغلب چرخه های حسابداری بود که ما امروز آنها را می شناسیم. او استفاده از روزنامه ها و دفتر کل را شرح داد، و تذکر داد که یک فرد نباید به رختخواب برود مگر اینکه بدهی با بستانکاری برابر باشد! دفتر کل او حسابهایی برای موجودی (که شامل وجوه دریافتی و موجودی کالا بود)، تعهّد بانکی، سرمایه، درآمد، و مخارج داشت- انواع حساب که در بیلان کار و صورتحساب درآمد یک سازمان بترتیب گزارش می شود. او ثبت نهایی آخر سال را نشان داد و پیشنهاد کرد که یک تراز آزمایشی برای تأیید دفتر کل متعادل بکار گرفته شود. همچنین، رساله او دامنه وسیعی از موضوعات مرتبط را، از اخلاقیات حسابداری گرفته تا حسابداری هزینه، شامل می شود.
فصل اول
تعریف حسابداری
[حسابداری] عبارت است از فن ثبت، طبقه بندی و تلخیص رویدادهای مالی و ارایه آن در قالب صورت های مالی به استفاده کنندگان درون سازمانی و برون سازمانی.
مراحل حسابداری
به طوری که از تعریف فن حسابداری بر می آید این فن دارای 4 مرحله میباشد:
1. ثبت فعالیتهای مالی
2. طبقه بندی اقلام ثبت شده
3. تلخیص اقلام
4. تفسیر نتایج حاصله از بررسی اقلام خلاصه شده
حسابداری در ایران
حسابداری در ایران درحوزهٔ نظری تحت تأثیر جریانات پازیتیویسم رشد کمّی زیادی کرده است و پایه گذاری تحصیلات تکمیلی با این نگاه به حسابداری صورت گرفته و توسعه یافته است. با این وصف تعریفی از حسابداری در ایران غالب است که مضمون و محتوای آن صرف نظر از چینش یا تفاوت ظاهری الفاظ آن برای همه دانش آموختگان حسابداری ایران شناخته شده است. بر اساس این تعریف: حسابداری عبارت است از فرآیند شناسایی، جمع آوری، ثبت، طبقه بندی، تلخیص، گزارشگری، و تحلیل رویدادهای مالی یک شخصیت اقتصادی در یک دوره مالی معین بر اساس واحد پول ملی. این تعریف ترجمهٔ کاملی است از تعاریف مختلفی که از حسابداری در عصر پازیتیویسم یعنی دهه‌های ۴۰ الی ۶۰ سده پیشین در دنیا رواج داشته است.
شادروان سجادی نژاد و همچنین شادروان عرفانی و دکتر عزیز نبوی از بنیانگذاران حرفه حسابداری در ایران بشمار می روند که با تاسیس مدرسه عالی حسابداری شرکت ملی نفت و موسسه عالی حسابداری توانستند بیش از ۶۰۰۰ دانش آموخته رشته های حسابداری و حسابداری دولتی و حسابرسی پرورش دهند.
تاريخچه كتابخانه هاي عمومي در ايران
در سال 1305 كتابخانه اي بنام "كتابخانه بلديه تهران" توسط شهرداري وقت تهران تأسيس گرديد كه مي توان آن را نخستين كتابخانه عمومي به مفهوم جديد دانست و بعد از آن و به فاصله زيادي يعني در مهرماه سال 1340 كتابخانه عمومي پارك شهر افتتاح گرديد در دهه چهل به تدريج تعداد كتابخانههاي عمومي ، بويژه در پاركهاي تهران و شهرهاي بزرگ ايران افزايش يافت . در ماه آبان سال 1342 تاسيس و نگهداري كتابخانههاي عمومي بر اساس مصوبه وزارت كشور به سازمان كتابخانههاي عمومي شهر تهران واگذار گرديد . در آذرماه 1343 سازمان مذكور با بودجه 000/500/1 ريال تاسيس و در 29 دي ماه 1344 قانوني به تصويب رسيد كه بر اساس ماده يك آن 5/1 درصد از درآمد سالانه شهرداري‌ها به ايجاد و توسعه كتابخانههاي عمومي اختصاص يافت . با اجراي اين قانون به تدريج در تمامي شهرهاي بزرگ و كوچك ايران كتابخانههاي عمومي ايجاد شد و متعاقب تصويب اين قانون در هر شهر انجمني به نام انجمن كتابخانههاي عمومي تشكيل گرديد . جهت اداره انجمن‌ها و ايجاد هماهنگي در كار آنها تشكيلاتي تحت نام « هيات امناي كتابخانههاي عمومي كشور» به رياست وزير فرهنگ و هنر وقت و پنج عضو ديگر كه به پيشنهاد وي انتخاب مي شدند ايجاد گرديد
وزارت فرهنگ و هنر وقت در سال 1350 با تشكيل هيات امناي كتابخانههاي عمومي كشور به رياست وزير فرهنگ و هنر و پنج عضو ديگر به پيشنهاد وزير و مطابق با قانون ، وظيفه نظارت بر اداره امور كتابخانههاي عمومي كشور و انجمن‌هاي آن را به دبيرخانه هيات امناي كتابخانههاي عمومي كشور محول كرد.
در دي ماه 1352 با تصويب تبصره 22 ماده واحد قانون بودجه ، كمك 5/1 درصدي شهرداري‌ها به كتابخانههاي عمومي قطع گرديد و كليه امور مالي و اداري كتابخانه‌ها به عهده وزارت فرهنگ و هنر آن زمان قرار گرفت و دبيرخانه هيات امناي كتابخانههاي عمومي كشور با تجديد سازمان به تصويب سازمان امور اداري و استخدامي كشور رسيد و كار نظارت بر كتابخانه‌ها اعم از : تكميل و تجهيز ، استخدام و آموزش كتابداران و ارائه خدمات كتابخانه‌اي را به عهده گرفت.
در سال 1361 هيات امناي كتابخانههاي عمومي كشور به اداره كل كتابخانههاي عمومي كشور تغيير نام پيدار كرد . از سال 1368 اين تشكيلات مجددا تحت عنوان دبيرخانه هيات امناي كتابخانههاي عمومي كشور به فعاليت خود ادامه داد . انجمن كتابخانههاي عمومي در بعضي از استانها فعاليت مجدد خود را اغاز كردند . بسياري از كتابخانههاي موجود از سال 1368تا 1378 با بودجه‌هاي استاني احداث و تكميل شدند به طوري كه رشد كمي كتابخانه‌ها در اين مقطع به 1350 باب رسيد و با ادامه اين روند در سال 1380 تعداد كتابخانه‌ها به 1445 باب رسيد .
در مورخ 28/7/1381 هيات دولت در لايحه‌اي مشتمل بر 15 ماده و 8 تبصره تاسيس و نحوه اداره كتابخانههاي عمومي را به تصويب رساند . اين لايحه پس از ارائه به مجلس و بحث و بررسي در كميسيون فرهنگي مجلس و چند نوبت راي گيري در صحن علني مجلس در تاريخ 17/12/1382 به تصويب نهايي نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و در مورخ 25/12/1382 نيز به تاييد شوراي نگهبان رسيد. بر اساس ماده يك قانون، تاسيس ، ساخت ، تجهيز و بازسازي ، توسعه ، مديريت ، نظارت و ساير امور كتابخانههاي عمومي در سراسر كشور به موجب اين قانون انجام مي شود . به منظور ايفاي وظايف مندرج در اين قانون هيات امناي كتابخانههاي عمومي كشور شكل گرفت.
هيات امناي كتابخانههاي عمومي كشور با تركيب زير تشكيل مي گردد :
وزير فرهنگ و ارشاداسلامي ( رئيس هيات امناء )
رئيس شوراي عالي استانها
معاون ذيربط از سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور
يك عضو از كميسيون فرهنگي به پيشنهاد آن كميسيون و تصويب مجلس شوراي اسلامي به عنوان ناظر
پنج نفر از صاحبنظران و شخصيت‌هاي علمي ، فرهنگي كشور كه حداقل دو نفر آنان را بانوان تشكيل دهند به پيشنهاد وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي و با حكم رئيس جمهوري براي مدت چهار سال انتخاب مي شوند. كه يك نفر از آنان به انتخاب وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي به عنوان دبير كل هيات امنا مسوليت اداره امور دبيرخانه را به عهده خواهد داشت.
اداره اموركتابخانه‌هاي عمومي كشور بعد از تهيه و تصويب آئين نامه اجرايي اين قانون در هيات وزيران از آذرماه 1383 رسماٌ به نهاد كتابخانههاي عمومي كشور محول گرديد.
در حال حاضرتعداد كتابخانههاي عمومي تحت پوشش نهاد كتابخانههاي عمومي كشور 1641 باب است.
كتابخانه عمومي سنندج
تاریخچه کتابخانه های عمومی استان کردستان
"فيض‌الله بهبود علي خراساني مردي عارف و عالم بود و كتابهايي چند ترجمه و تأليف كرده است، از جمله عوارف‌المعارف سهروردي. اين مرد فاضل كتابخانه معتبري در سنندج فراهم آورد كه نسخه‌هايي از آن اينك در كتابخانه آستان قدس موجود است [اين كتابخانه در دوران افشاريه و زنديه وجود داشته است]."
همايونفرخ علاوه بر كتابخانه فيض‌الله بهبود به كتابخانههاي امور تربيتي دانش آموزان سنندج، نصراللهي ( باشگاه افسران )، كتابخانه فرهنگ سنندج و كتايخانه فرهنگ سقز نيز اشاره كرده است.
اولين كتابخانه عمومي، به سبك امروزين، توسط سرتيپ نصرالهي فرمانده وقت لشكر كردستان در شهر سنندج و در محل باشگاه افسران سابق ايجاد گرديد. بخشي از كتب اين كتابخانه توسط شهرداري تأمين شده بود. اين كتابخانه به منظور استفاده افسران و درجه‌داران ارتش احداث گرديد ولي، موجباتي فراهم شد كه ساير اقشار مردم نيز بتوانند از آن استفاده كنند.
دومين كتابخانه‌اي كه در شهر سنندج و به صورت عمومي به منظور استفاده دانش‌آموزان و معلمان داير گرديد، كتابخانه امور تربيتي در ساختمان موزه فعلي در سنندج بود. اين كتابخانه توسط آموزش و پرورش اداره مي‌شد.
پس از تصويب قانون ايجاد كتابخانههاي عمومي در سال 1344، اولين كتابخانه عمومي توسط دولت در بخش ديواندره در سال 1346 ساخته شد. سپس، در فاصله سالهاي 1346 تا 1350 به ترتيب در شهرهاي مريوان، بانه، قروه، سقز و سنندج كتابخانة عمومي تأسيس شد. در سال 1351 از محل 5/1 درصد درآمد شهرداري، كتابخانه عمومي بيجار و كتابخانه عمومي دوم مريوان ساخته شد. تا سال 1357 تعداد كتابخانههاي عمومي استان كردستان به 9 باب رسيده بود. اين رقم در سال 1375 به 22 باب كتابخانه در سطح استان كردستان رسيده بود كه 7 باب از اين كتابخانه‌ها در روستاها تأسيس شده بود ( رستم‌پور، 1375).
در حال حاضر، سال 1380، تعداد كتابخانههاي عمومي اين استان به 32 باب رسيده است كه از اين تعداد 14 كتابخانه در سطح شهر و 18 كتابخانه در سطح روستا مشغول ارائه خدمات مي‌باشند.
بررسي كتابخانههاي عمومي استان كردستان
در موردكتابخانه‌هاي عمومي استان كردستان، به طور خاص، تاكنون پژوهشي صورت نگرفته است و تنها كار انجام شده آمارهاي مربوط به سال1370 مي باشد كه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي دركتاب « شناسنامه كتابخانههاي عمومي ايران» ذكركرده است. در اين كتاب آمار كلي مربوط به كتابخانههاي عمومي استان‌كردستان به شرح زير آمده است:
تعداد كتابخانههاي عمومي استان: 10 باب ( درجه چهار 2 باب، درجه پنج 4 باب، درجه شش 4 باب).
تعداد كتب موجود در كتابخانههاي عمومي استان: خطي 4 جلد، چاپي 78470 جلد.
تعداد نشريات ادواري موجود در كتابخانههاي عمومي استان: 14 عنوان ـ 3623 نسخه.
تعداد اعضاي كتابخانههاي عمومي استان: 9621 نفر.
تعداد مراجعين به كتابخانههاي عمومي استان : 76099 نفر.
تعداد كتب ارسال شده از طرف هيأت امناي كتابخانههاي عمومي كشور جهت كتابخانههاي عمومي استان: 2514 جلد.
تعداد كتب امانت داده شده: 52956 جلد.
تعداد كتابدارن كتابخانههاي عمومي استان : 26 نفر( كارشناس1 نفر، كاردان 3 نفر، ديپلم 15 نفر و زير ديپلم 17 نفر).
ده واحد كتابخانه مذكور تا سال 1370 مربوط به شهرهاي بانه ( درجه5)، بيجار ( درجه 6)، دهگلان ( درجه 6 )، ديواندره ( درجه 6)، سريش آباد ( درجه 6)، سقز (درجه5)، سنندج شماره1 ( درجه4)، سنندج شماره 2 (درجه 5)، قروه ( درجه 4)، و كامياران (درجه 5 ) مي‌باشد.
علاوه بر مورد بالا، روزبهاني و تاج محرابي (1370 ) در اثر خود با عنوان « بررسي وضعيت كتابخانههاي عمومي ايران » در صفحه 24 تعداد نيروي انساني موجود در كتابخانههاي عمومي استان‌كردستان را 24 نفر و تعداد نيروي انساني مورد نياز را علاوه بر تعداد مذكور 16 نفر بيان كرده اند
بخشهايي كه در كتابخانه عمومي سنندج درگير بحث حسابداري مي باشند عمدتا سه بخش مي باشد و ميتوان تحت سه بخش بيان نمود.هزينه ها، امورمالي و اداري و بخش حقوق ودستمزد.
اينجانب مسول حقوق و دستمزد بودم:
کسانی که در رشته های امور مالی مشغول تحصیل می باشند و اطلاعات حسابداری را فرا می گیرند یکی از انواع هزینه هایی را که با آن آشنا می شوند هزینه حقوق و دستمزد است و به تبع روش حسابداری و ثبت این هزینه را در دفاتر روزنامه و کل فرا خواهند گرفت ولی باید توجه داشت بحث هزینه و حقوق و دستمزد دارای مطالب زیادی می باشد که هر فرد حسابدار یا کسی که در حقوق و دستمزد سازمان یا مؤسسه ای کار می کند نیاز به داشتن دانش تخصصی در این زمینه خواهد بود این اطلاعات را به صورت خلاصه می توان شناخت سیستمهای کنترلی حقوق و دستمزد، سناخت قوانین بیمه و مالیات و سایر موار قانونی همچون، اضافه کاری و مأموریت و تهیه اسناد و مدارک ثبت لیستهایحقوق و دستمزد و سایر موارد نام برد که در ادامه با آنها بیشتر آشنا خواهیم شد.
می دانید هزینه نیروی کار بخش اعظمی از بهای تمام شده تولید کالا و خدمات یک موسسه یا یک واحد اقتصادی را به خود اختصاص می دهد و در واقع تأثیر قابل توجه ای بر سود واحد های تجاری خواهد داشت البته اهمیت حقوق و دستمزد در واحد های مختلف متفاوت است ولی به طور معمول هزینه حقوق دستمزد از درآمدهای واحدهای اقتصادی و تجاری را به خود اختصاص می دهد بنابراین پر واضح است کسانی که در رشته امور مالی تحصیل می کنند باید اطلاعات جامع و کافس در این زمینه داشته باشند.
اجزاء و عناصر سیستم حقوق و دستمزد کدامند
اجزاء و عناصر تشکیل دهنده یک سیستم حقوق و دستمزد به طور کلی و بدون در نظر گرفتن اینکه این سیستم برای موسسه بازرگانی و خدماتی و یا تولیدی طراحی شده به شرح زیر می باشد.
1- دایره کارگزینی
2- دایره ثبت ورود و خروج پرسنل
3- دایره حسابداری حقوق و دستمزد
که ما برای بررسی اجزاء و عناصر فوق الذکر به شکل کلی آنها را معرفی کرده و در ادامه بیشتر در ارتباط با آنها بحث کرده و جزئیات وظایف آنا مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد داد.
وظیفه دایره کارگزینی چیست
واحد کارگزینی در هر موسسه وظیفه تهیه و تدوین دستورالعملها و آئین نامه ای استخدامی پرسنل با رعایت و مد نظر قرار دادن قوانین کار و امور اجتماعی و سایر قوانین را بر عهده دارد و از طرفی وظایف دیگری در ارتباط یا پرسنل همجون آموزش، نحوه استفاده از مرخصی و تعیین شرح وظایف،نقل و انتقال پرسنل به سایر بخشهای موسسه و موارد مشابه را بر عهده دارد.
وظیفه دایره ثبت ورود و خروج پرسنل چیست
وظیفه این بخش جمع آوری اطلاعات مربط به زمان انجام کار پرسنل و در واقع حضور و غیاب هر یک از کارکنان در موییات و واحدها می باشد که به طرق و روش های خاصی این کار صورت می پذیرد.
وظیفه دایره حسابداری حقوق و دستمزد چیست
این دایره وظیفه تهیه و تنظیم لیست حقوق و دستمزد و تعیین مبلغ ناخالص و خالص حقوق و دستمزد قابل پرداخت به هر یک از پرسنل را به عهده دارد در واقع استاد و مدارک حقوق و دستمزد هر یک از پرسنل و کارکنان در این دایره نگهداری می شود توجه دارید که بحث حسابداری هزینه حقوق و دستمزد در این دایره مطرح می شود.
به نمودار زیر که به شکل ساده سیستم حسابداری را نشان می دهد توجه کنید.
با توجه به شکل فوق متوجه می شوید افرادی که برای استخدام وارد موسسه میشوند در بخش کارگزینی موسسه اقدام به انعقاد قرارداد کارنموده و با توافقهایی در ارتباط بانحوه و شرایط کار و زمان و مدت و سایر مواردی که طبق قوانین کار مشخص شده به عنوان یکی از پرسنل آن موسسه شروع به کار مینماید.سپس اطلاعات توافقهای کار شامل زمان و مدت کار،میزان حقوق و دستمزد و نرخ دستمزد و سایر موارد در اختیار واحد حسابداری حقوق و دستمزد قرار میگیرد و از طرف دیگر فرد مذکور پس از کار در موسسه واحد ثبت ورود و خروج اطلاعات مدت زمان کار ایشان را در طی مدت کار ثبت می نماید که به طور معمول پس از یک ماه کارکرد زمان ورود و خروج در اختیار واحد حسابداری قرار می گیرد. واحد حسابداری پس از محاسبه مدت کارکرد فرد مورد نظر بالحاظ قرارداد کار و شرایط قانون کار حقوق و دستمزد متعلقه پرسنل مذکور را و کسورات قانونی ایشان را تعیین و اقدام به ثبت در حسابها می نماید.
حال که با سیستم حقوق و دستمزد به طور کلی آشنا شدیم بهتر است با هر یک از اجزاء سیستم آشنا شده و مطالب بیشتری در این زمینه بدانیم. اشاره شد در واحد کارگزینی توافق های کاری و شرایط کار،مدت کار،حقوق پایه،اضافه کاری،نوبت کاری و سایر موارد مشخص می شود موارد قانونی کار به کارمند یا کارگر تفهیم میشود و قرارداد کار منعقد میگردد.ما سعی میکنیم موارد قانونی لازم را در ادامه توضیح دهیم.
اهمیت سیستم حقوق و دستمزد
هزینه حقوق و دستمزد نشان دهنده سهم نیروی کار در تولید محصولات و ارائه خدمات بوده ویکی از مهمترین هزینه های عملیاتی اکثر مؤسسات است.
هزینه دستمزد به عنوان یکی از عوامل مهم هزینه مستلزم اندازه گیری، کنترل و تجزیه وتحلیل مستمر می باشد. اقزایش تولید که به کاهش بهای تمام شده هر واحد منجر می گردد، توأم با افزایش نرخهای دستمزد و مزایای مربوط، موجب افزایش روند استفاده از تجهیزات ماشینی و پیشرفته به منظور تولید بیشتر با ساعات کار کمتر گردیده است. تغییرات در استفاده از نیروی کار، اغلب تغییرات در روشهای پرداخت پاداش را ایجاب می نماید و این امر خود موجب تغییراتی در نحوه حسابداری هزینه های دستمزد می گردد. طبق آخرین تجزیه و تحلیلها، پرداختهای دستمزد به طور مستقیم یا غیرمستقیم، بر مبنای درجه مهارت کارگران صورت می گیرد.
وظایف حسابداران در مورد هزینه حقوق ودستمزد از ساده ترین و در عین حال بااهمیت ترین آنها است. محاسبه و پرداخت درست وبه موقع حقوق و دستمزد یکی از عوامل مؤثر در ایجاد رابطه مطلوب بین کارکنان (کارگران) و کارفرما می باشد.
مدارک سیستم حقوق ودستمزد که به درستی تهیه و به آسانی قابل فهم باشند نیز یکی دیگر از عوامل با اهمیت در برقراری رابطه مناسب بین مدیریت مؤسسات، کارکنان و مقامات قانونی از قبیل ادارات کار، بیمه و دارایی و.... می باشد.
قوانین کار مربوط به حقوق و دستمزد
مزد : عبارت است از وجوه نقد یا غیر نقد یا مجموع آنها که در مقابل انجام کار به کارگر پرداخت می شود.
اگر مزد با ساعات انجام کار مرتبط باشد مزد ساعتی و در صورتی که براساس میزان انجام کار یا محصول باشد، کارمزد و چنان چه بر اساس میزان انجام کار یا محصول تولید شده در زمان معین باشد کارمزد ساعتی نامیده می شود.
نکته: حداقل مزد با در نظر گرفتن شرایط تورمی و سایر معیارها در آغاز هر سال توسط شورای عالی کار تعیین و اعلام می شود.
کارفرمایان موظفند در ازای انجام کار در ساعات تعیین شده ی قانونی به هیچ کارگری کمتر از حداقل مزد تعیین شده جدید پرداخت ننمایند. در صورت تخلف، ضامن تأدیه ی ما به تفاوت مزد پرداخت شده و حداقل مزد جدید می باشند حتی اگر در قرارداد کتبی مابین کارگر و کارفرما، مزد تعیین شده کمتر از حداقل مزد قانونی باشد.
حداقل مزد حتماً می بایست به صورت نقدی پرداخت شود. پرداخت های غیر نقدی به هر صورتی که در قراردادها پیش بینی می گردد به عنوان پرداخت اضافه بر حداقل مزد تلقی می شود.
حقوق پایه (حقوق مبنا)
حقوقی است که با رعایت قانون کار (برای کارگران رسمی) و یا به وسیله عقد قراردادی که مغایر قانون کار نباشد (برای کارگران قراردادی) برای انجام یک ساعت کار و یا تولید یک واحد محصول تعیین و به صورت ساعتی، روزانه، هفتگی و معمولاً ماهانه پرداخت می شود. یا به عبارت دیگر:
«مزد ثابت عبارت از مجموع مزد شغل و مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل در کارگاههایی که طرح طبقه بندی و ارزیابی مشاغل اجرا نگردیده، منظور از مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل، مزایایی است که بر حسب ماهیت شغل یا محیط کار و برای ترمیم مزد در ساعات عادی کار پرداخت می شود مثل مزایای سختی کار، فوق العاده شغل، حق سرپرستی و نظایر آن.»
در کارگاههایی که طرح طبقه بندی و ارزیابی مشاغل به اجرا درآمده، مزد گروه و پایه، مزد مبنا را تشکیل می دهد.
نکته: مزایای رفاهی و انگیزه ای مثل: کمک هزینه مسکن، خواربار، حق اولاد و عائله مندی، پاداش اقزایش تولید و سهم از سود سالانه جزو مزد ثابت و مزد مبنا محسوب نمی شود.
در صورتی که بر اساس قرارداد یا عرف کارگاه، پرداخت مزد به صورت ماهانه باشد این پرداخت باید در آخر ماه صورت گیرد. که در این حالت به آن حقوق می گویند.
نکته: در ماههای 31 روزه، حقوق و مزایا باید بر اساس 31 روز محاسبه و به کارگر پرداخت شود.
مدت کار:
مدت زمانی است که کارگر نیرو یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می دهد. ساعات کار موظف کارگران نباید از 8 ساعت در شبانه روز تجاوز کند.
البته کارفرما با توافق کارگران یا نمایندگان قانونی آنها می تواند ساعات کار را در بعضی از روزهای هفته کمتر از میزان مقرر و در دیگر روزها بیشتر از این میزان تعیین کند به شرط آن که مجموع ساعات کار در هفته از 44 ساعت بیشتر نشود. ( ساعت کار موظف در هفته برای هر دو بخش دولتی و غیر دولتی یکسان است.)
نکته: به طور متوسط میزان ساعت کار موظف کارگر در هر روز کاری معادل 7 ساعت و 20 دقیقه یعنی 23/7 ساعت خواهد بود.
33/7= 44 ÷ 6
در مشاغل سخت و زیان آور و زیر زمینی، ساعات کار موظف نباید از 6 ساعت در روز و 36 ساعت در هفته تجاوز نماید.
تعیین کارهای سخت و زیان آور و زیر زمینی به موجب آئین نامه ای خواهد بود که توسط شورای عالی حفاظت فنی و بهداشت کار و شورای عالی کار تهیه و به تصویب وزرای کار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد رسید.
کار مختلط :
کارهایی هستند که بخشی از ساعات انجام آن در روز و قسمتی در شب واقع شود در کارهای مختلط، ساعاتی که در شب واقع می گردد مشمول 35 درصد فوق العاده شب کاری می گردد.
