بخشی از مقاله
گیاهان زینتی
گیاهان زینتی بخشی از کل گیاهان موجود در دنیا هستند که بر اساس سلیقه انسان و دارا بودن خصوصیات ویژه ای از جمله رنگ، شکل اندازه گل، برگ و ساقه جزء گروه گیاهان زینتی قرار داده شده اند. یک گیاه را نمی توان به یک گروه خاصی از گیاهان محدود و منحصر نمود. با توجه به این امر مشاهده می شود که روز به روز تعدادی از گیاهان، از یک گروه به گروه دیگری وارد می شوند و بر تعداد گیاهان مشترک در بین گروه های مختلف افزوده می شود. با افزایش شناخت جنبه های مخاطره آمیز و مسمومیت زا در ارتباط با مصرف بی رویه مصرف داروهای سنتزی، علاقه به استفاده داروهای گیاهی در تمام دنیا رواج پیدا کرده است.
بسیاری از گیاهان زینتی که هم اکنون در فضاهای شهری مورد استفاده قرار می گیرند، دارای ارزش دارویی می باشند که با شناخت این گیاهان زینتی چند منظوره و استخراج مواد موثره آنها از این گیاهان حداکثر استفاده می گردد. هم اکنون بالغ از ۳۰۰۰۰۰ گونه گیاه زینتی وجود دارد که بیش از ۱۰۰۰۰ گونه به عنوان گیاهان دارویی شناخته می شوند.. از نمونه های بارز گیاهان مورد نظر می توان به موارد زیر اشاره نمود:
زنبق(ریزوم)، گل حسرت(پیاز)، سرخس(ریشه) سنبل الطیب(ریشه)، گل صابونی(برگ و ریشه)، عروسک پشت پرده(میوه)، شاهپسند(برگ)، گل انگشت دانه(برگ)، گل سرخ(میوه)، همیشه بهار(گل و برگ)، گل برف یا موگه(گل، برگ و ساقه های زیر زمینی)، بنفشه معطر و سه رنگ(تمام قسمتهای گیاه)، شب بوی خیری(برگ، دانه و گل)، گل صد تومانی(ریشه)، لادن(برگ،گل و شیره گیاه تازه)، گل ساعت (ریشه، برگ و گل)، سرخار گل(ریه)، مخلصه (سرشاخه های گلدار)، گل مغربی (دانه و گل و اعضای هوایی)، گل محمدی (گلبرگ)، تاج الملوک (دانه وگل)، اسطوخدوس(سرشاخه های گلدار و برگدار)، رزماری (برگ و سرشاخه های گلدار)، صبر زرد (برگ).لازم به ذکر است که این قسمتهای گیاهی در درمان اغلب بیماریهای کلیوی، جلدی،روده ای، تنفسی، قلب و عروق، التیام زخمها و سوختگیها، مواد آرایشی، تسکین اعصاب نقش ایفا می کنند. اطلاع رسانی و ترویج کشت و کار، حمایت صنعت طب سنتی و انجام تحقیقات در جهت افزایش مواد موثره قدم بلندی در استفاده از گیاهان دارویی بوده و باعث می شود، کشاورزان با اطمینان و رضایت خاطر بیشتری به کشت و کار گیاهان مورد نظر بپردازن
کاج مطبق
كاج مطبق
ARAUCARIA
كاج مطبق Araucaria جنسي از خانواده پيناسه Pinaceae ميباشد كه بلندي آن در انواع مختلف به 80 تا 170 سانتيمتر مي رسد .
از اين گياه سه تا چهار قسم آنرا در گلخانه سرد در گلدان يا زمين نارنجستان ميتوان كاشت .
اين نوع كاج به خاطر شكل زينتي زيبايش بسيار مورد پسند دوستداران گل و گياه ميباشد .
اگر مورد بي توجهي قرار گيرد ممكن است نگهداري آن با اشكال مواجه شده برگها زرد و بي حالت شوند .
اصولا در هر شرايطي همراه با رشد كلي گياه ، شاخه هاي پائين ريخته و تنه اصلي لخت ميگردد .
براي رفع اين ايراد تنها مي توان دو يا چند گياه كوچكتر را اطراف آن طوري قرار داد تا ساقه بدون برگ كاج را بپوشاند .
اين گياه در فصل رشد گرماي 18 درجه سانتيگراد را دوست دارد ، اما درزمستان درجه حرارت همينقدر كه بالاي صفر باشد براي آن قابل تحمل است.
نور به طراوت آن بسيار كمك مي كند ليكن بهتر است از تابش مستقيم آفتاب حفاظت شود .
قرار دادن گلدان از انتها در آب هرچند گاه يكبار مفيد خواهد بود .
چنانچه خاك گلدان حالت اسيدي داشته باشد براي گياه مناسب تر است.
بنابراين بايد توجه كرد كه آب بدون مواد آهكي( قليائي) به آن داده شود .
انواع مختلف آن عبارتند از :
1 ـ كاج مطبق كوكي ئي A. cookii : اصل آن از استراليا است و شاخه هاي آن طبقه طبقه هستند و در گلدان كاشته ميشود .
2 ـ كاج مطبق هتروفيلا A. heterophylla: با برگهاي سبز روشن كه درموطن اصلي خود و در هواي آزاد به 50 متر مي رسد ولي در گلدان به 170 سانتيمتر تجاوز نمي كند و شاخه هاي آن طبقه طبقه هستند .
3 ـ كاج بلند اكسلسا A. excelsa : كه زادگاه آن جزاير نورفولك Aorfolk ميباشد .
اين كاج كه در جزاير نامبرده بيش از 50 متر قد ميكشد سبز و داراي زيبائي خاصي است .
كاكتوس ها
مقدمه :
در بين گياهان بيشماري كه در روي زمين ميرويند ، گروهي به علت كم نياز بودن و داشتن شكل ويژه و روش زندگي مخصوص بخود ، سادگي نگهداري و پرورش و در عين حال داشتن زيبائي خاص و گلهاي بسيار دلفريب، لطيف و زيبا ، داراي امتيازات بسيار ارزنده اي ميباشند .
اين گياهان با ذخيره كردن آب و مواد غذائي بيشتر در بافتهاي خود قابليت بردباري و سازگاري زياد داشته و مخصوصأ در برابر خشكي و كم آبي بسيار مقاوم هستند .
اكثر اين گياهان را كاكتوس ها و يا ديگر گياهان گوشتي تشكيل ميدهند.
اين گياهان در سرتاسركره زمين از بيابانهاي خشك آمريكا و آفريقا تا انتهاي قاره آسيا به چشم ميخورند و عجيب اينكه شكل جالب و گلهاي لطيف و فوق العاده زيبا و رنگين اين گياهان بيش از حد دل انگيز و سحرآميز است و نظر هر بيننده را بخودجلب مي كند .
رويشگاه هاي طبيعي اكثر اين گياهان در نقاطي از بيابان هاي خشك كره زمين قرار دارد كه ميزان بارندگي در آنها بسيار كم است و ساليان سال حتي قطره باراني در آن نميبارد ولي وجود اين گياهان گوشتي و برخي كاكتوس ها مي توانند چنين شرايط سخت زيستي را با بردباري شگفت انگيز تحمل نمايند و زنده و زيبا بمانند .
نگهداري و پرورش ، مراقبت و تكثير اين گياهان نيز بسيار آسان است واين خود باز هم امتياز بزرگي براي آنها بشمار ميرود .
در قرن بيستم توجه مردم جهان به كسب اطلاعات هرچه بيشتر دربارة اين گياهان بطور قابل ملاحظه اي بالاتر رفته است .
بطوريكه با تشديد پديده آپارتمان نشيني در جهان و كمبود فضاي كشت و كار گياهان براي شهرنشينان ، پرورش و نگهداري گياهان كم نياز جالب و زيبا اهميت خاصي پيدا كرده است .
تأسيس حرارت مركزي ( شوفاژ ) در منازل و آپارتمان ها نيز محيط بسيار مساعدي در منازل و آپارتمان ها براي نگهداري و پرورش اين قبيل گياهان بوجود آورده است .
تجربه نشان داده است كه اكثر گياه گوشتي و كاكتوس ها را ميتوان در شرايط منزل و آپارتمان بخوبي نگاهداشته و وادار به گل دادن نمود .
در كشور ما ايران تا 30 ـ 40 سال اخير گياهان اين گروه چندان مورد توجه نبود ولي اخيرأ همگام با مردم جهان ، دوستداران و خواستاران بسياري براي اين گياهان در كشور ما بوجود آمده و بر تعداد جمع آوري كنندگان و پرورش دهندگان اين گياهان افزوده شده است .
گياهان گوشتي و كاكتوس ها همه يك جور نيستند و هريك به جنس يا تيره اي از گياهان تعلق داشته و داراي ويژگي خاصي است كه دانستن آنها كار نگهداري و تكثير گياه را آسانتر مينمايد.
علاوه بر شكل ظاهري شيوه رويش ، زمان گل دادن ، ميزان توليد گل و غيره در آنها با شرايط محيط زيست به شدت بستگي دارد .
دانشمندان گياه شناس هريك از گونه هاي اين گياهان را با نام علمي و ويژگيهاي گياهي مي شناسند .
ولي اشخاص با ذوق كه به جمع آوري اين گياهان مي پردازند ، آنها را غالبأ با مقايسه شكل ظاهري و از روي شباهتي كه بهم دارند ، تميز ميدهند .
در برخي از اين گياهان شكل ظاهري نيز در سنين جواني و پيري متفاوت است و اين پديده مشكل بزرگي از نظر شناخت و تشخيص آنها بوجود مي آورد .
تكثير غالب اين گياهان به وسيله كاشتن بذر است ولي ميتوان گونه هائي از آنها را به وسيله قلمه زدن و پيوند نيز زياد كرد .
شكل ، اندازه و زمان گل دهي و شيوه ازدياد كاكتوسها و گياهان گوشتي در گلدان و در باغها با آنچه كه در طبيعت و رويشگاه هاي طبيعي صورت ميگيرد ، بسيار متفاوت است .
البته در رويشگاه هاي طبيعي ابعاد اين گياهان بزرگتر است و حتي آنها گاهي گياهان غول آسائي را مانند درختان جنگلي تشكيل ميدهند .
مردم عادي همه گياهان گوشتي راظاهرأ جزء كاكتوسها بشمار ميآورند.
ولي بايد دانست كه همه كاكتوسها گياهان گوشتي هستند ، در صورتيكه همه گياهان گوشتي جزء تيره كاكتوسها نيستند و برخي از آنها جزء تيره هاي ديگر گياهي مانند :
تيره سوسن ها ، آناناسها ، آماريليسها ( نرگس ها ) و غيره ميباشند .
بهرحال از ويژگيهاي همه اين گياهان اين است كه آنها روشنائي پسند هستند و شدت و مدت تابش نور خورشيد در شيوه رويش و گلدهي آنها بسيار مؤثر است .
برخي از آنها نيز از آفتاب شديد لطمه بسيار ميبينند و سايه روشن را ترجيح مي دهند .
آبياري فراوان و مداوم باعث رشد سريع و افزايش بافتهاي گياهي آنها شده و مانع گل دادن به موقع و منظم آنها ميگردد .
مراقبت هاي لازم :
اكثر گياهان گوشتي و كاكتوس ها پس از گذراندن استراحت زمستاني در فروردينماه فعاليت و رشد خودرا آغاز ميكنند .
بويژه اين شروع رويش از نيمه دوم فروردين ماه به بعد شديدتر ميشود.
بنابراين شايسته است كه اين مرحله از زندگي كاكتوسها و گياهان گوشتي مورد توجه قرار گيرد .
در اين ماه كه فصل زمستان را پشت سر گذاشته گياه در گلدان بوده خاك آن مرتبأ شسته شده ، گلدان از ريشه گياه پُر شده و عرصه زندگي براي دوره جديد رويش گياه تنگ تر شده است .
بنابراين بايد آنرا از گلدان زمستانه بيرون آورد و به تناسب بزرگي بوته آن ، گلدان جديدي را براي آن در نظر گرفته و گلدان را عوض كرد .
با تعويض گلدان ، ريشه در مجاورت خود خاك جديد و غني و حاصلخيز پيدا كرده و به راحتي رشد خود را آغاز مي نمايد و حاصل رشد آن گسترش قسمت هاي گياه مي باشد .
براي كاشت اين گياهان گلدانهاي سفالي معمولي با ابعاد متفاوت بهترين گلدانها هستند زيرا از جدار متخلخل آنها اولا رطوبت اضافي گلدان به بيرون نشت كرده سلامت ريشه گياه را تأمين مي كند و ثانيأ هوا ميتواند وارد فاصله خاكدانه هاي گلدان شده و در اطراف ريشه تهويه كافي صورت گيرد .
در برخي از كشورهاي اروپايي و صنعتي كه گلدانهاي سفالي كم است كاكتوسها و گياهان گوشتي را معمولا در ظروف و گلدانهاي پلاستيكي ميكارند ولي بايد گفت كه در اين صورت رشد گياه كاهش يافته و گياه ضعيف و ناتوان مي گردد و مدتهاي مديدي كوچك و بدون گسترش باقي ميماند .
از نظر خاك كاكتوسها به خاكهاي آلي و كودهاي حيواني زياد نياز چنداني ندارند و در روي خاكهاي معدني نيز بخوبي مي رويند و گل ميدهند .
بنابراين براي انتخاب خاك گلدان آنها مخلوطهاي زيرين را پيشنهاد ميكنيم كه بر حسب در دسترس بودن ميتوان از آنها استفاده نمود .
1 ـ خاك باغچه يك قسمت ، ماسه رودخانه يك قسمت ، خاكروبه (پوسيده زباله يا كمپوست ) يك قسمت .
2 ـ گاهي شركتهاي توليد گل و گياه ، خاكهاي مورد نياز گلدانهاي كاكتوسها و گياهان گوشتي را از پيش آماده و در كيسه هايي به خريداران عرضه ميكنند .
تركيب اين خاكها معمولا عبارتست از :
خاك رس يك قسمت ، ماسه رودخانه يك قسمت ، خاك آوار يك قسمت .
ودر صورتيكه خاك رس در دسترس نباشد مقداري خاكستر چوب به آن اضافه مي كنند .
ياد آوري مي كنيم كه خاك رس و خاكستر چوب هريك داراي مقادير كافي از مواد معدني غذايي گياهان مانند :
سيليس ، پتاسيم ، سديم ، آهك ، فسفاتها وغيره در بر دارند كه جذب اين مواد توسط گياهان در استقامت آنها و همچنين در خوش رنگ شدن گل و ازدياد گلها و غيره اثرات رضايت بخشي دارند .
3 ـ خاك زباله ( كمپوست ) پوسيده يك قسمت ، مقداري پيت (خاك مخصوص گلكاري كه تا مدتي رطوبت متعادل را در خود نگهميدارد ) و يك قسمت ماسه رودخانه .
مقدار خاك رس بايد فوق العاده كم باشد چون عده اي از گياهان گروه كاكتوسها وگياهان گوشتي از جمع شدن رطوبت در خاكهاي رسي آسيب ميبينند.
بهرحال تعويض گلدان سبب مي شود كه كاكتوسها و گياهان گوشتي بزودي گسترش يافته و بزودي گلدار شوند و گلهاي زيبا و درخشان و فراوان توليد نمايند
زبان مادر زن
Sansevieria
گياهان اين جنس گياهاني دائمي و هميشه سبز و ريزوم ( ساقه زير زميني ) داري از خانواده Liliaceae بوده و تقريبأ داراي شصت گونه ميباشند كه چند گونه از آنها داراي برگهاي زيبا بوده و مناسب كاشت در خانه و آپارتمان مي باشند .
1 ـ Sanseveria trifaciata : اين گياه بومي افريقا بوده و داراي برگهاي بسيار كشيده ، كلفت ، شمشير مانند مي باشد و نظر به شباهت آن به مار آنرا گياه مار Snak plant نيز مي نامند ويكي از مناسبترين گياهان براي آپارتمان هاي شوفاژ دار مي باشد .
برگهاي اين گياه كه مستقيمأ از روي ريزومها خارج ميشود سبز زيتوني و با نوارهاي عرضي سبز پررنگ مي باشد و طول آن گاهي تا 120 سانتيمتر ميرسد و گلهاي خوشه اي كوچك سفيد رنگ آن بر روي ساقه هاي باريك و بلند ظاهر مي شود .
اين گياه به بي آبي بسيار مقاوم است در زمستان حرارت ده درجه و حتي هفت درجه را بخوبي تحمل مي كند . رشد آن نسبتأ كند مي باشد و در هر سال تعداد كمي برگ ميدهند و اين گياه به مخلوطي از خاك برگ و ماسه احتياج دارد و بهتر است كه هر دو سال يكبار گلدان آن عوض شود .
به آبياري كم و منظم و نور كافي در تابستان و آبياري فاصله دار در زمستان نياز دارد در تابستان برگها بايد با آب ولرم و اسفنج شستشو شود ، اين گياه را ميتوان در مكانهاي نسبتأ سايه دار نگاهداري نمود .
بايد به گياه از فروردين تا شهريور كود شيميائي رقيق داد .
Sansevieria trifaciata Var. Laurentii علاوه بر نوارهاي عرضي كناره برگهاي آن طلائي كم رنگ است كه بسيار زيبا ميباشد.
گونه S . hahnii كه بومي استواي شرقي افريقائي مي باشد كوتاه بوده و طول آن به 20 سانتيمتر ميرسد برگها تقريبأ سه گوش بيضي شكل و تقريبأ 12 سانتيمتر طول و حدود 7 سانتيمتر عرض دارند رنگ برگها مانند گونه قبلي است .
طريقه ازدياد :
از ماه ارديبهشت تا شهريور ميتوان با تقسيم ريشه ها و يا قلمه آنها را زياد كرد .
برگها را بقطعات 10 ـ 12 سانتيمتر بريده و در مخلوطي از خاك برگ و ماسه فرو كنيد پس از دو ماه قلمه ها شروع به ريشه دادن مي كنند .
بايد توجه داشت كه واريته Laurentii را نمي توان با قلمه زياد نمود، زيرا قلمه هاي اين گياه بحال اول بازگشته و فقط گونه اصلي را بوجود ميآورند بنا براين بايد فقط آنرا با تقسيم ريزوم زياد نمود .
اين گياه تقريبأ بدون آفت بوده و فقط به يك نوع بيماري فيزيولوژيك كه نشانه هاي آن لكه هاي قهوه اي رنگي است كه بر روي برگهاي مبتلا آشكار ميشود . و گاهي اين لكه ها در امتداد حاشيه برگها به پائين نيز سرايت مي كند .
(1 ) نام معمولي اين گياه را بزبان فرانسه
La langue de belle mere Mother- in-laws tongue مينامند كه ترجمه آن زبان مادر زن و يا مادر شوهر هردو مي باشد اما از آنجائيكه راكت گياه Opuntia با تيغ هاي فراوانش در زبان فارسي به زبان مادر شوهر موسوم گشته است بنابراين نويسنده از طرف ديگر بخاطر مسئوليت در مقابل هم جنسان خود به زبان مادر زن ترجمه كرده است .
كاكتوس
اچينوپسيس
Echinopsis
كاكتوس اچينوپسيس ، Cactus Echinopsis جنسي از خانواده كاكتوس ها ميباشد كه بلندي گياه در انواع آن به 8 تا 15 سانتيمتر مي رسد .
اندامي كروي شكل با تيغ هاي سفيد متمايل به زرد و شيارهاي عمودي متعدد عميق بصورت نصف النهار دارد .
اصل آن از آمريكاي جنوبي ميباشد .
گلهاي آن درشت و عالي و معطرند .
اين گياه به نور فراوان نياز دارد .
انواع مختلف :
1 ـ اچينوپسيس اورِآ ، Echinopsis aurea: اصل اين گونه از كشور آرژانتين ميباشد. گلهاي آن زرد ليموئي است .
2 ـ اچينوپسيس ايري اسي Echinopsis eyriesii : اصل اين گونه از كشور برزيل است.
گلهاي درشت معطر به رنگ سفيد متمايل به بنفش به اندازه 20 تا 25 سانتيمتر كه قسمتهاي تحتاني گل كه به اندام گياه ختم ميشود برنگ سبز تيره ميباشد .
3 ـ اچينوپسيس هوآشا، Echinopsis huascha : بلندي آن حدود 7 سانتيمتر داراي خارههائي به رنگ زرد و قهوه اي و گلهاي زرد درخشان ميباشد .
واريته ديگر اين گياه وجود دارد كه گلهايش به رنگ قرمز ياقوتي است.
4 ـ اچينوپسيس مولتي پلكس، Echinopsis multiplex : اين گونه بسيار معروف و اصل آن از كشور برزيل است .
گلهاي آن صورتي و بسيار درشت و معطر به طول 18 تا 20 سانتيمتر ميباشد .
5 ـ اچينوپسيس توبي فلورا، Echinopsis tubiflora : اصل آن از آرژانتين و برزيل است.
با خارهائي به بلندي يك سانتيمتر و گلهاي نسبتأ درشت سفيد متمايل به آبي.
6 ـ اچينوپسيس اوكسي گونا، Echinopsis oxygona : با گلهاي مركب به بلندي 15 تا 20 سانتيمتر به رنگ سفيد متمايل به صورتي و قسمت خارجي گلبرگها صورتي درخشان .
7 ـ اچينوپسيس سيلوستري ، Echinopsis silvestrii : اصل آن از آرژانتين است. با گلهاي بسيار درشت حدود 15 سانتيمتر و سفيد رنگ .
8 ـ اچينوپسيس اسپاچيانوس، Echinopsis spachianus: باندازه 5 تا 7 سانتيمتر با رنگ سبز درخشان وگلهاي درشت قسمت داخلي گل سفيد و قسمت خارجي آن قرمز درخشان است .
تكثير :
ساده ترين روش زياد كردن اين گياه كاشتن گياهچه هاي كوچكي است كه در كنار گياه مادر بوجود ميآيند .
همچنين ميتوان با كاشتن بذر آنرا زياد كرد .
+ نوشته شده توسط مهندس منوچهر كارگر در یکشنبه 3 دی1385 و ساعت 17:53 | 5 نظر
پرورش آستروفیتوم کاکتوس
پرورش : كاكتوس استروفيتوم
نوشته : مهندس منوچهر كارگر
بر گرفته از كتاب : پرورش گل ها و گياهان زينتي
