بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مشکلات چرخه تولید محصولات گیاهی ؛ موضوع بازاریابی ودسترسی به خریدارمی باشد.
در سالیان اخیر ، فناوری اطلاعات در عرصه تجارت ، بسیاری از این چالش ها را از پیش رو برداشته است و از آن میتوان می توان در توسعه بخش تولیدات گیاهی و بخصوص بازاریابی محصولات کشاورزی استفاده نمود لذا شرکتها ملزم به افزایش هرچه بیشتر کارایی در ارتباطات و استفاده از فناوری های نوین هستند. در حال حاضر پرورش گل و گیاهان زینتی از اهمیت بسیار برخوردار است و در بسیاری از کشورهای جهان، با بهره گیری از دانش تولید گل و گیاهان زینتی، استفاده از تجهیزات مناسب، ارقام خوب و تکنولوژیهای جدید کشت، به تولید این محصول در سطح بالا پرداختهاند تا بتوانند علاوه بر تأمین نیاز داخل کشور، مبالغ قابل توجهی ارز از طریق صادرات این محصول کسب کنند.
یکی از عوامل اساسی در عدم موفقیت بکارگیری تکنولوژی برای کسب مزیت رقابتی در بنگاههای کشورهای در حال توسعه، عدم آگاهی و شناخت سطح قابلیت های تکنولوژیک بنگاه و استفاده از آنها در جهت مزیتهای نسبی میباشد. استان خوزستان علیرغم اینکه یکی از قطب های مهم تولید گل و گیاه کشور محسوب می شود و از پتانسیل بالا در تولید برخوردار است لیکن در زمینه صادرات و حضور دربازارهای جهانی نقش چشمگیری ندارد. لذا در این تحقیق سعی بر آن شده که تنگناها از دیدگاه فناوری و سطوح مختلف تکنولوژیکی بررسی و ضمن شناسایی شکافهای موجود، راهکارهای پیشنهادی در جهت بهبود تولید و بازاریابی محصولات گلخانه ای صنعتی جهت بنگاههای مورد تحقیق در استان ارائه گردد.
مقدمه
پرورش گل یکی از فعالیتهای مهم اقتصادی استان خوزستان از جنبه درآمدزایی و اشتغال زایی محسوب می شود. در سالهای اخیر تولید و تجارت گل و گیاهان زینتی در سطح جهانی توسعه زیادی یافته و از سال 1987 تاکنون سالیانه حدود 10 الی 15 درصد رشد داشته و ارزش معاملات تجاری آن در سال 1990 به بیش از 100 میلیارد دلار بالغ گشته است. پرورش گل و گیاه در این استان مانند دیگرفعالیت های کشاورزی دارای تنگناها و مشکلات تولید وبازاریابی است که از جمله می توان به سنتی یا نیمه صنعتی بودن تولید، ضعف خدمات و فعالیت های بازاررسانی، عدم آشنایی با ساختار بازار فروش و بالا بودن هزینه و حاشیه بازاریابی اشاره کرد .
به همین رو، ارائه راهکارهای مناسب در جهت ساماندهی تولید و تدوین یک نظام بازاریابی نوین و کارآمد برای این محصول ضرورتی اساسی است .این امر مستلزم شناخت زوایای گوناگون نظام تولید و بازاررسانی محصول می باشد تا یافته ها و نتایج آن مبنائی برای سایر مطالعات و نیز برنامه ریزی و سیاست گذاری قرار گیرد. بازاریابی برای هر نوع حرکت آگاهانه و هدفمند در بازار امروز ضرورت دارد . بازار پدیده ای است که به تدریج چهره خود را نمایان می سازد .
در منابع اقتصادی کلمه بازاریابی به صور مختلفی تعریف شده است که اکثر آنها بازاریابی را شامل کلیه مراحل فروش و هر عملی که بتواند زودتر و سریع تر کالا را به فروش رساند مطرح کرده اند .در حالی که بازاریابی دارای مفهوم وسیع تری و شامل عملیات مختلف دیگری نیز است که توزیع و فروش نیز مراحلی از فرایند بازاریابی را تشکیل می دهند . به عقیده شفرد و فوترل بازاریابی محصولات کشاورزی عبارت از کلیه عملیات و خدماتی است که از مرحله تصمیم گیری برای تولید تا زمانی که محصول به دست مصرف کننده برسد رادر بر می گیرد .
شعار امروز بازاریابی برای همه کارآفرینان و مدیران و بازاریابان حرفه ای در این جمله کوتاه خلاصه می شود :جهانی بیندیش ، محلی عمل کن. نقاط قوت و پتانسیلهای ایران در تولید گل و گیاهان زینتی قابل توجه است . در ایران به دلیل برخورداری از تنوع آب و هوایی، آفتاب درخشان، سوخت و کارگر ارزان، نور کافی، منابع آب ، رطوبت نسبی هوا، عدم بادهای شدید و خسارت زای موسمی و از همه مهم تر نیروی انسانی جوان و تحصیلکرده و فعال، امکان تولید گل و گیاهان زینتی با کیفیت صادراتی و توجیه اقتصادی ، وجود دارد .
همچنین، امکان تولید و عرضه محصولات متنوع و مورد نیاز بازار در زمانهای مختلف سال با کمترین هزینه و برخورداری از شرایط مساعد برای افزایش کیفیت محصولات تولیدی از جمله آفتاب درخشان و ساعات آفتابی بالا درکشور که می تواند سبب افزایش کیفیت ظاهری گلهای تولیدی ایران شود، باعث شده که ایران نسبت به سایر کشورهای جهان از مزیت قابل توجهی در تولید گل و گیاهان زینتی برخوردار باشد .
علاوه بر این متوسط عملکرد بالا در واحد سطح گلخانه، کشش پذیر بودن بازار مصرف و طول عمر پس از برداشت خوب به دلیل نور و شرایط آب و هوای خوب از دیگر مزیتهای تولید و بازاریابی گل و گیاهان زینتی در ایران محسوب می شود. با وجود پتانسیلها و مزیتهای موجود در تولید گل و گیاهان زینتی کشور، تاکنون به جایگاه شایسته خود در بازار جهانی دست نیافته ایم. لذا لازم است به منظور بهبود فروش و بازاریابی گل و گیاه به خصوص در بازارهای خارجی و توسعه صادرات گل و گیاه ضروری است که راهکارهای موثری در جهت حل مشکلات و تنگناهای تولید و بازاریابی برداشته شود.
در گذشته پرور ش گل های شاخه بریده بیشتر به صورت سنتی و در گلخانه های معمولی صورت می گرفت .هنوز هم در بیشتر شهرهای کشورمان چنین گلخانه هایی را می توان مشاهده نمود ولی در سال های اخیر کشت و پرورش گل های شاخه بریده و زینتی مدرنیزه تر شده است. استان خوزستان در پرورش و تولید گل و گیاهان زینتی رتبه چهارم را به خود اختصاص داده است. سطح زیر کشت گیاهان زینتی در این استان بیش از 794 هکتار میرسد که 15 درصد سطح زیر کشت کشور را دارد. عمده مناطق تولید گل و گیاه استان در شهرستانهای دزفول، بهبهان و اندیمشک قرار دارد.
سطح گلخانه های گل وگیاهان زینتی استان خوزستان در سال گذشته 331 هکتار بوده که شامل 1.5 هکتار گلخانه های اسکلت فلزی و 329.5 هکتار اسکلت چوبی است. خوزستان پس از استانهای تهران، مرکزی، و مازندران رتبه چهارم کشور را دارد. کارشناسان عقیده دارند که ایران توانایی صادرات سالانه حداقل 300 تا 500 میلیون دلار گلهای زینتی - به صورت شاخه بریده و گلدانی - ، درخت و درختچه و حدود 10 تا 20 میلیون دلار گیاهان دارویی را دارد. مشروط بر آنکه از نظام تولید سنتی خارج شود و با احداث گلخانههای مدرن و بهره گیری از تکنولوژی و فناوری روز، آموزش دستاندرکاران تولید و ایجاد زیرساختهای لازم برای صادرات امکانات لازم برای حضور موفقیتآمیز در بازارهای بینالمللی را فراهم سازد.
در عرصه پر تنش و پارادایم توسعه تکنولوژی که همواره در حال شدن میباشد، مدیریت تکنولوژی از مباحث مهم توسعه دانش تولید و حتی خدمات میباشد. مدیریت تکنولوژی یک نوع مدیریت سیستمی است که آمیزه ای از علوم، مهندسی، مدیریت، کیفیت و حتی خدمات میباشد. در روند تولید ثروت در قرون اخیر که فرآیند آن از سوداگری به تولید صنعتی رسیده است بعد از جنگ جهانی دوم و بالاخص در سه دهه اخیر، تکنولوژی مهمترین عامل خلق ثروت میباشد که میتواند باعث توسعه دانش فنی، نیروی انسانی، منابع طبیعی، سرمایه و حتی مدیریت باشد که قطعاً در ارتقای استاندارد زندگی بشر نقش درخشانی ایفا میکند.
با عنایت به اهمیت بالای توسعه تکنولوژی، مدیران ارشد بنگاههای اقتصادی بایست با درک صحیح از توانمندی تکنولوژی سازمان خود، شناسایی تحولات تکنولوژیک در دنیا و همچنین تحت نظر داشتن تلاش رقیبان در دستیابی به تکنولوژی های جدید پیوسته در جهت ارتقاء توانمندی تکنولوژی سازمان خود تلاش نمایند.
شرکتها و بنگاههای تولیدی همواره درگیر مسائل اجرایی بسیار زیادی از قبیل خرید، فروش، تامین مواد اولیه، امور حسابداری، بیمه و همچنین تغیرات شدید در محیط رقابت میباشند. لذا استفاده از مدلها و روشهای ارزیابی تکنولوژی طولانی در این بنگاهها جوابگو نمیباشد به عبارتی مدیران فنی و کارشناسان خبره شرکتها و سازمانها با توجه به تجارب کسب کرده و بطور ذهنی قادر به تعیین حدود توانایی شرکت در حوزه های مختلف تکنولوژی میباشند. به نظر میرسد ابزار مناسب جهت تایید و تصدیق این تخمینهای ذهنی، مدلهای توانمندی تکنولوژی میباشد.
تجربه نشان میدهد که مدلها و روشهایی که در شرکت بکار گرفته میشوند میباید دو خاصیت اساسی داشته باشند، اولاً ساده و قابل فهم باشند و ثانیاً در زمان کوتاه و قابل قبولی نتیجه را ارائه دهند. از سوی دیگر ارزیابی و ممیزی تکنولوژی یکی از وظائف مدیران استراتژیک میباشد که با توجه به شرایط محیطی و قابلیتها و توانمندی های خود و همچنین بررسی نقاط ضعف استراتژیها و سیاستگذاریهای لازم را جهت رشد سازمان و تحقق اهداف آن انجام دهند
ارزیابی تکنولوژی یک اصطلاح برای فرآیندهای جمع آوری، تفسیر و ارزیابی اطلاعات و ارائه دیدگاه در مورد گزینه های مختلف تکنولوژی، بمنظور سرمایه گذاری، استراتژی یا سیاستگذاری میباشد.
مرور ادبیات اکثر کشورهای جهان میکوشند تا با نفوذ در بازارهای قابل دسترس، تولید با کیفیت و اتخاذ استراتژیهای عالمانه برای توسعه بازار، تمهیدات علمی پیش بینی و فراهم سازند. بازار گل و گیاه یکی از ظرفیتهای نسبتا بکر به شمار رفته که توانمندی آن به عنوان کالایی غیرنفتی از پویایی و درآمدزایی قابل توجهی برخوردار میباشد؛ علی رغم ساختار محوری بخش کشاورزی در برنامه های توسعه، این ظرفیت مورد غفلت قرار گرفته است؛ ایران، از لحاظ سطح زیرکشت گل و گیاه در مقام 17 جهان و از نظر صادرات در جایگاه 107 جهانی و به عبارتی %0/5 از سهم بازار جهان را به خود اختصاص داده است
از آنجا که بهره گیری از فنآوری در هر سیستم تولیدی به عنوان عاملی جهت افزایش بهره وری است، برای توسعه پایدار و دستیابی به حداکثر تولید در واحدهای گلخانه ای سنتی که هم اینک بسیار پایین است، ایجاد گلخانه های مکانیزه مدرن و مجهز در استان و کشور بسیار ضروری است و به بیان دیگر وقتی گلخانه مجهزی برای تولید مورد استفاده قرار میگیرد.
