بخشی از مقاله
چکیده
امروزه با پیشرفت علوم، استفاده از فن آوری های جدید مانند دریافت و پردازش داده ها ( از طریق ماهواره ) ، استفاده از نرم افزار ها و سیستم های پردازش اطلاعات ، نقش مهمی در مدیریت منابع محدود آب و خاک دارد .استفاده از اطلاعات سیستم سنجش از دور ماهواره ای با توجه به ویژگی های منحصر به فرد آن از قبیل دید وسیع و یکپارچه ، استفاده از قسمت های مختلف طیف الکترو مغناطیسی برای ثبت خصوصیت پدیده ها ، پوشش های تکراری و سرعت انتقال و تنوع اشکال داده ها ، امکان استقبال زیادی روبرو شده است، و به عنوان ابزاری مناسب در مدل سازی محصولات کشاورزی، تعیین سطح زیرکشت محصولات، حاصل خیزی بالقوه اراضی، تهیه شیب زمین ، مهندسی ژنتیک، برنامه ریزی استفاده از زمین، انتقال تکنولوژی در کشاورزی، برآورد و مدیریت سیلاب ،تعیین عمق مناسب کاشت برای گیاهان زراعی، مدیریت منابع آب های زیرزمینی ، دادن تیمار کودی به گیاهان، آبیاری و پتانسیل منابع آبی بکار گرفته شده و به مرور بر دامنه وسعت کاربری آن افزوده گردیده است. در یکی دو دهه اخیر ، افزایش حجم اطلاعات قابل دسترس و لزوم ترکیب این اطلاعات باعث شکل گیری فن دیگری به نام سیستم های اطلاعات جغرافیایی شده است. سیستم های اطلاعات جفرافیایی ، نرم افزار هایی هستند که زمینه ورود داده ها ، مدیریت و تحلیل آنها و تهیه محصول خروجی را فراهم می آورد.
واژگان کلیدی: پایش اطلاعات، سامانه اطلاعات جغرافیایی، مدیریت منابع
T3مقدمه
سیستم اطلاعات جغرافیایی یک سیستم کامپیوتری برای مدیریت و تجزیه و تحلیل اطلاعات مکانی بوده که قابلیت جمع آوری، ذخیره، تجزیه و تحلیل و نمایش اطلاعات جغرافیایی (مکانی) را دارد. برای اولین بار در اواسط دهه 1960 در ایالات متحده کار برروی اولین سیستم اطلاعات جغرافیایی آغاز شد. در این سیستم ها عکس های هوایی، اطلاعات کشاورزی، جنگلداری، خاک، زمین شناسی و نقشه های مربوطه مورد استفاده قرار گرفتند. در دهه 1970 با پیشرفت علم و امکان دسترسی به فناوری های کامپیوتری و تکنولوژی های لازم برای کار با داده های مکانی، سیستم اطلاعات جغرافیایی، برای فراهم آوردن قدرت تجزیه و تحلیل حجم های بزرگ داده های جغرافیایی شکل گرفت. در دهه های اخیر به سبب گسترش تکنولوژی های کامپیوتری، سیستم های اطلاعات جغرافیایی امکان نگهداری به روز داده های زمین مرجع و نیز امکان ترکیب مجموعه داده های مختلف را به طور مؤثر فراهم ساخته اند. امروزه سیستم اطلاعات جغرافیایی برای تحقیق و بررسی های علمی، مدیریت منابع و ذخایر و همچنین برنامه ریزی های توسعه ای به کار گرفته می شود. لازم به ذکر است که وزارت بازرگانی و کشاورزی کشور
ایالات متحده آمریکا از ابتدای تکوین تکنولوژی سنجش از دور همه ساله محصول کشاورزی کشور آمریکا و تمام کشورهای جهان را با استفاده از تصاویر ماهواره ای برآورد می کند تا برای برنامه ریزی بازار و تولید اطلاعات مفید و لازم را بدست آورد. افزون بر این مطالعه میزان انهدام جنگلها و یا میزان پیشرفت جنگل کاری از کاربردهای دیگر این تصاویر است. تشخیص و تمایز گونه های گیاهی مختلف، محاسبه سطح زیر کشت محصولات کشاورزی، مطالعه مناطق آسیب دیده کشاورزی بر اثر کم آبی یا حمله آفتهای مختلف به آنها از جمله مهمترین کاربردهای داده های ماهواره ای است. تهیه نقشه جامع پوشش گیاهی هر منطقه، تهیه نقشه آبراهه ها و ارتباط آنها با مناطق مستعد کشت و برآورد میزان محصول زیر کشت از کاربردهای دیگر چنین اطلاعاتی است. لازم به ذکر است که وزارت بازرگانی و کشاورزی کشور ایالات متحده آمریکا از ابتدای تکوین تکنولوژی سنجش از دور همه ساله محصول کشاورزی کشور آمریکا و تمام کشورهای جهان را با استفاده از تصاویر ماهواره ای برآورد می کند تا برای برنامه ریزی بازار و تولید اطلاعات مفید و لازم را بدست آورد. افزون بر این مطالعه میزان انهدام جنگلها و یا میزان پیشرفت جنگل کاری از کاربردهای دیگر این تصاویر است
سیستم های اطلاعات جغرافیائی (GIS)
GIS یک سیستم رایانهای برای مدیریت و تجزیه و تحلیل اطلاعات مکانی بوده که قابلیت جمع آوری، ذخیره، تجزیه و تحلیل و نمایش اطلاعات جغرافیایی (مکانی) را دارد. داده ها در یک اطلاعات جغرافیایی بر اساس موقعیتشان نشان داده می شوند. تکنولوژی اطلاعات جغرافیایی با جمع آوری و تلفیق اطلاعات پایگاه داده های معمولی، به وسیله تصویر سازی و استفاده از آنالیز های جغرافیایی، اطلاعاتی را برای تهیه نقشه ها فراهم می سازد. این اطلاعات به منظور واضح تر جلوه دادن رویدادها ، پیش بینی نتایج و تهیه نقشه ها به کار گرفته می شوند. در یک سیستم اطلاعات جغرافیایی، واژه جغرافیاییP Pـ0F عبارت است از موقعیت موضوع های داده ها، برحسب مختصات جغرافیایی (طول و عرض). واژه اطلاعاتP Pـ1F نشان می دهد که داده ها در GIS برای ارائه دانسته های مفید، نه تنها به صورت نقشه ها و تصاویر رنگی بلکه به صورت گرافیک های آماری، جداول و پاسخ های نمایشی متنوعی به منظور جستجوهای عملی سازماندهی می شوند. واژه سیستم P Pـ2F نیز نشان دهنده این است که GIS از چندین قسمت متصل و وابسته به یکدیگر برای کارکرد های گوناگون، ساخته شده است.
چشم اندازی بر تکنولوژی GIS
دو نوع سیستم اطلاعات جغرافیائی وجود دارد -1 دستی -2 اتوماتیک سیستم دستی در گذشته نیز مورد استفاده قرار گرفته است. در این روش با قرار دادن دو و یا حداکثر سه نقشه موضوعی به عنوان مثال نقشه ناهمواریها، نقشه انواع خاک و نقشه پوشش گیاهی بر روی یگدیگر و با استفاده از میز روشن اثرات این سه عامل را با همدیگر بررسی و در نتیجه فرسایش خاک محاسبه می شده است. معایب این سیستم را می توان وقت گیر بودن، مشکل تبدیل مقیاس و عدم در نظر گرفتن ضرایب کمی برای هر کدام از عوامل و بالاخره نحوه نمایش کمی نتایج بوده و از همه مهم تر اینکه چشم و مغز در ترکیب بیش از دو و یا سه نقشه و تفسیر آنها تقریباً عاجز است. بسیاری از مشکلات GIS دستی از بین رفته و محدودیتی در ترکیب و تلفیق لایه های متفاوت به استثنای
