بخشی از مقاله
چیکده
پایگاه هاي اطلاعات مکانی جاده ابریشم، داراي طیف وسیعی از کاربردها - - اطلاعات جامع نقاط شهري و ورستایی ، داده هاي گردشگري طرح هاي جامع و ساختاري _ راهبردي شهرها و روستاها،, مدیریت محیطی, مدیریت حوادث و رخدادهاي طبیعی ؛سیل ،زلزله ،مدیریت خدمات شهري, فضاي سبز ، آتش نشانی, آلودگی هاي صوتی, ترافیک ، مکانیابی بهینه مراکز خدمات و تاسیسات و آنالیز مکانیابی , آنالیز جمعیتی و پیش بینی هاي مربوطه, بنگاههاي اقتصادي ، مسیریابی .... - - می باشد. این پژوهش با هدف کاربردي به تشکیل بانک جامع اطلاعات جغرافیایی مکان محور در طول جاده ابریشم پرداخته است و کاربست ساخت این پایگاه را تشرح نموده است. ایجاد پایگاه جامع اطلاعات جغرافیایی می تواند در برنامه ریزي هاي پایه بکار رود.
کلمات کلیدي: جاده ابریشم،مکان محور، سیستم اطلاعات جغرافیایی.
- 1 مقدمه
سیستم اطلاعات جغرافیاي - - GIS٤ ابزار نوینی است که قابلیت و توانمندي زیادي در تحلیل و پردازش، مدیریت، ذخیره سازي و نگهداري اطلاعات دارد. با استفاده از این سیستم می توان حجم وسیعی از داده هاي مکانی و توصیفی مربوط به یک کشور، یک منطقه یا یک شهر را بصورت یکپارچه در یک پایگاه داده، ذخیره و نگهداري کرد. ایجاد پایگاه داده با استفاده از این سیستم در مسائل شهري که نیاز به لایه هاي اطلاعاتی مختلف، در عین حال یکپارچه و فوري می باشد، بسیار کارا و به روز بوده و می تواند منبع اطلاعاتی بسیار غنی از وضعیت مکانهاي مختلف مانند روستاها، جاده ها، شهرها، ویزگی هاي طبیعی و محیط زیست را بایگانی ، نمایش و بهنگام کند. سیستم اطلاعات جغرافیایی، مجموعه سازمان یافته اي از سخت افزار، نرم افزار، اطلاعات جغرافیایی کیفی و کمی و نیروي انسانی متخصص است که جهت کسب ورود، ساماندهی، ذخیره، بهنگام سازي، پردازش، تحلیل و تلفیق اطلاعات ایجاد می شود.
GIS داراي قابلیت هاي گسترده ي تحلیل و نمایش اطلاعات مکانی و توصیفی است که در سیستم هاي نقشه کشی نظیر Auto CAD موجود نمی باشد. با استفاده از قابلیت هاي جستجو و تحلیل در GIS می توان روابط جغرافیایی داده ها را بررسی و یا اطلاعات مکانی و توصیفی را اصلاح نمود. GIS محیطی پویاست که نقشه ها و اطلاعات توصیفی را به یکدیگر متصل می کند ، به صورتی که با تغییر هر یک دیگري به صورت منطقی تغییر می کند و با دیگري منطبق می گردد - نوایی تورانی، . - 1383 تکنولوژي GIS به شکل نمایشی، میزان تولید، بهنگام نمودن و انتشار داده هاي جغرافیایی را تغییر داده است.
قدرت پردازش سیستم اطلاعات جغرافیایی امکان استفاده از داده هاي جغرافیایی به صورت کیفی را فراهم می آورد و امکان تجزیه و تحلیل هاي پیچیده به صورت کمی و امکان پالایش آنها تا رسیدن به یک جواب مطلوب وجود دارد - بارو،1376، - 21 تهیه پایگاه اطلاعات جغرافیایی علاوه بر ذخیره و ساماندهی اطلاعات به شکل رقومی و امکانات بازیابی سریع و بهنگام سازي اطلاعات، ابزار و قابلیت هاي لازم را براي انواع پردازش ها، تحلیل هاي فضایی و تلفیق ومدل سازي اطلاعات جغرافیایی را فراهم می سازد - درویشی،1376،. - 12 در این سیستم امکان ورود انواع اطلاعات در شکل ها و قالب هاي متفاوت وجود دارد. متن ها، نقشه ها، تصاویر هوایی، فیلم، صوت، امکان انجام تحلیل هاي مختلف و پیچیده ریاضی و آماري، با مجموعه هاي فضایی و غیر فضایی بصورت توام مهمترین قابلیت هاي GIS می باشد. - آرانوف،1375،. - 12
سیستم اطلاعات جغرافیایی هم در ارائه مدل ها و هم در تجزیه و تحلیل هاي آماري و هم در تحلیل فضایی پدیده ها مانند شهرهاف مسیرهاي ارتباطی ، براي علت یابی وجود و یا عدم وجود یک پدیده در نقاط مختلف ما را کمک می کند و این در برنامه ریزي فضایی و ارائه الگوهاي توسعه منطقه اي اهمیت دارد. ایجاد پایگاه داده از جاده ابریشم که اطلاعات کشورهاي مختلف در عرصه بین المللی را نیازمند است با توجه به شاخص هاي مختلف آن می تواند اطلاعات جامعی از نقاط مختلف فراهم نموده که ضمن ذخیره و بهنگام نمودن اطلاعات می توان تحلیل هاي مختلفی روي داده هاي آن انجام داد. امروزه نقش و اهمیت در اختیار داشتن دادههاي بهنگام و دقیق براي برنامهریزيهاي محلی، منطقهاي و ملی جهت نیل به توسعه پایدار غیرقابل انکار بوده و براحتی نمیتوان از کنار اهمیت موضوع گذشت - فلاحی و همکاران،. - 1384 از اینرو ایجاد و بکارگیري پایگاههاي اطلاعات مکانی در زمینههاي متفاوت، به خصوص کاربردهاي مکانی و محیطی، داراي اهمیت فراوانی بوده و در سطح مسئولین و تصمیمسازان نیز نیاز به مدیریت دادههاي مکانی بیش از هر زمانی احساس میشود. پیشرفتهاي حاصله در زمینه فنآوري اطلاعات ، که عرضه ابزارهاي مناسب کار با دادههاي مکانی را به همراه داشته، باعث گرایش بیشتر مسئولان به مدیریت بهینه دادههاي مکانی شده است.
از جمله پژوهش هاي انجام شده در زمینه ایجاد پایگاه داده می توان به تحقیق رنجبران - - 1380 اشاره نمود که طراحی ساختار اطلاعاتی جهت برنامه ریزي شهري با استفاده از GIS در زرین شهر را انجام داده است. غفاري - - 1380 به ارزیابی نظام توسعه کالبدي شهري و ارائه الگوي مناسب توسعه کالبدي شهر با استفاده از در قالب مدل توسعه پایدار زمین در اردبیل پرداخت. جادهٔ ابریشم یا راه ابریشم شبکهٔ راههاي به همپیوستهاي با هدف بازرگانی در آسیا بود که خاور و باختر و جنوب آسیا را به هم و به شمال آفریقا و خاور اروپا پیوند میداد؛ مسیري که تا سدهٔ پانزدهم میلادي بهمدت 1700 سال، بزرگترین شبکهٔ بازرگانی دنیا بود - عبدلی، - 1391
این راه از شهرستان توان هوانگ در چین به ولایت کانسو میآمد و از آنجا داخل ترکستان شرقی امروزي میشد و از درون آسیاي مرکزي میگذشت و از راه بیشبالیغ و آلمالیغ و اترار به سمرقند و بخارا میرسید. در بخارا قسمت اصلی آن از راه مرو، سرخس، نیشابور، گرگان ، بام و صفیآباد به ري میآمد و از ري به قزوین و زنجان و اردبیل و تبریز و ایروان میرفت و از ایروان به ترابوزان یا بیکی از بندرهاي شام پایان میگرفت. قسمت فرعی این راه از سمرقند به خوارزم و از خوارزم به سراي و هشترخان و از آن جا به کنار رودخانهٔ «دن »و بندرهاي دریاي آزف پایان مییافت. مهم ترین کالایی که از ایران میگذشت، ابریشم بود، اما چون ایرانیان مقدار بسیاري از ابریشم خام چین را که وارد میکردند، به خود تخصیص میدادند میتوانستند فراوردههاي خویش را به هر بهایی که بخواهند، به کشورهاي باختر زمین بفروشند - عنایت االله ،. - 1365
- 2 بحث
پایگاه هاي اطلاعات مکانی جاده ابریشم، داراي طیف وسیعی از کاربردها - - اطلاعات جامع نقاط شهري ، داده هاي گردشگري طرح جامع و ساختاري _ راهبردي شهرها و روستاها،, مدیریت محیطی, مدیریت حوادث غیر مترقبه ؛سیل ،زلزله
