بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
مقدمه
تخت جمشید ،مجموعه ای از کاخهای بسیار باشکوهی است که ساخت آنها در سال ب512 قبل از میلاد آغاز شد و اتمام آن 150 سال به طول انجامید.تخت جمشید در محوطة وسیعی واقع شده که از یک طرف به کوه رحمت و از طرف دیگر به مرودشت محدود است . این کاخهای عظیم سلطنتی در کنار شهر پارسه که یونانیان آن را پرپولیس خوانده اند ساخته شده است
اسلاید 2 :
ساختمان تخت جمشید در زمان داریوش اول در حدود 518 ق . م ، آغاز شد. نخست صفه یاتختگاه بلندی را آماده کردند و روی آن تالار آپادانا و پله های اصلی و کاخ تچرا را ساختند . پس از داریوش ، پسرش خشایارشا تالار هدیش را بنا نمود و طرح بنای تلار صد ستون را ریخت . اردشیر اول تالار صد ستون را تمام کرد . اردشیر سوم ساختمان را آغاز کرد که ناتمام ماند . این ساختمانها بر روی پایه هایی ساخته شــده که قسمتـی از آنها صخره های عظیم و یکپارچه بوده و یا آنها را در کوه تراشیده اند .
اسلاید 3 :
معماری هخامنشی ، هنری است امتزاجی که از سبک معماریهای بابل و آشور و مصر و شهرهای یونانی آسیای صغیر و قوم اورارتو اقتباس شده و با هنر نمایی و ابتکار روح ایرانی نوع مستقلی را از معماری پدید آورده است . هخامنشیان با ساختن این ابنیة عظیم می خواستند عظمت شاهنشاهی بزرگ خود را به جهانیان نشان دهند.
nدر اواخر سال 1312 شمسی براثر خاکبرداری در گوشة شمال غربی صفه تخت جمشید قریب چهل هزار لوحه های گلی به شکل و قطع مهرهای نماز بدست آمد . بر روی این الواح کلماتی به خط عیلامی نوشته شده بود . پس از خواندن معلوم شد که این الواح عیلامی اسناد خرج ساختمان قصرهای تخت جمشید می باشد . از میان الواح بعضی به زبان پارسی و خط عیلامی است . از کشف این الواح شهرت نابجایی را که می گفتند قصرهای تخت جمشید مانند اهرام مصر با ظلم و جور و بیگار گرفتن رعایا ساخته شده باطل گشت ، زیرا این اسناد عیلامی حکایت از آن دارد که به تمام کارگران این قصور عالیه اعم از عمله و بنا و نجار و سنگتراش و معمار و مهندس مزد می دادند و هر کدام از این الواح سند هزینة یک یا چند نفر است . کارگرانی که در بنای تخت جمشید دست اندرکار بودند ، از ملتهای مختلف چون ایرانی و بابلی و مصری و یونانی و عیلامی و آشوری تشکیل می شدند که همة آنان رعیت دولت شاهنشاهی ایران بشمار می رفتند . گذشته از مردان ، زنان و دختران نیز به کار گل مشغول بودند . مزدی که به این کارگران می دادند غالباً جنسی بود نه نقدی ، که آنرا با یک واحــد پـول بابلی به نام « شکــل » سنجیده و برابر آن را به جنس پرداخت می کردند .
اسلاید 4 :
سنگ‌نوشته‌های پادشاهی
آنچه که در زمینه سنگ‌نوشته‌های پادشاهی هخامنشیان در همان گام نخست جلب توجه می کند ، تنوع محتوایی و جنس اشیایی است که این سنگ‌نوشته‌ها روی آنها حک شده اند. غالب این سنگ‌نوشته‌ها به سه زبان رسمی و رایج شاهنشاهی هخامنشی یعنی پارسی باستان، عیلامی و بابلی نوشته شده اند. برخی از این سنگ‌نوشته‌ها برای شناسایی نقش برجسته ها و یا محل ها نوشته شده اند و نام و عنوان پادشاه محتوای اصلی آنها را تشکیل می دهد. نمونه هایی از این سنگ‌نوشته‌های ساده روی دیوارها و نقش برجسته های کاخ های کوروش و داریوش اول در پاسارگاد و تخت جمشید و نیز مهرها و برخی گلدان ها دیده می شود. این سنگ‌نوشته‌ها کمک می کنند تا باستان شناسان بتوانند بناهایی را که سنگ‌نوشته‌ها بر روی آنها نوشته شده اند، شناسایی کنند . به عنوان مثال با قرایت سنگ‌نوشته اردشیر دوم در شوش که روی پایه ستون ها حک شده است به خوبی می توان نام آپادانا را در آن مشاهده کرد و یا سنگ‌نوشتهای که روی دروازه ورودی کاخ به دستور خشایار نوشته شده است ، مؤید این مطلب است که داریوش آن را بنا نهاده است. شمار اندکی از سنگ‌نوشته‌ها توضیحات بیشتری را به خواننده ارایه می دهند. به عنوان مثال در الواح مکشوفه از پی بنای کاخ های شوش نام تمامی ملت هایی که در ساخت بنا مشارکت داشته اند و نیز محل اصلی که مواد اولیه تزیینات کاخ ها از آنجا آورده شده،نوشته شده است.
اسلاید 5 :
آشنايي با كاخ هاي تخت جمشيد
كاخ «ه»
پلكان نقش دار دو سويه، ورودي كاخ « ه » است. امروزه اين پلكان تخريب شده است. نقش هاي پلكان شامل دو گروه 16 نفره نيزه دار پارسي است كه در دو سوي كتيبه اي به زبان فارسي باستان ايستاده اند و پشت سر هر گروه، همان كتيبه تكرار شده است.
اسلاید 6 :
كاخ هديش
در مشرق كاخ « ه » ، كاخ زيبايي وجود دارد كه كاخ اختصاصي خشايارشاه بود و بر اساس كتيبه آن توسط او ساخته شده و معروف به «هديش» است. اين كاخ در جنوب صفه تخت جمشيد و در بلندترين قسمت آن بنا شده و اندازه آن 55×40 متر است. يك پلكان دو سويه در سمت غرب و ديگري در شمال شرقي آن به حياط كاخ تچر و حياط كاخ « د» مي پيوندد. در سراسر جنوب اين كاخ، ايواني با لبه كنگره دار وجود دارد.
قسمت اعظم اين كاخ را تالاري به اندازه 5/36×36 در بر مي گيرد. اين تالار داراي شش رديف شش تايي ستون است. در شمال اين تالار، ايواني 12 ستوني مشتمل بر دو رديف شش تايي وجود داشت كه با دو درگاه بزرگ به تالار راه مي يافت.در دو طرف شرقي و غربي تالار، دو ساختمان شامل اتاق هاي نگاهبانان، اتاق چهار ستوني، كفش كن و برج وجود داشت. در جبهه داخلي پنجره هاي اين كاخ، نقوشي چون بزكوهي و حيوانات ديگر با افرادي كه ظرف هايي را مي آورند، حجاري شده است. آثار آتش سوزي بر سنگ هاي متلاشي شده ي اين كاخ كاملاً پيداست. بخشي از كوه ، كف اين كاخ را تشكيل مي داد و راه آب هايي در آن تعبيه شده بود.
اسلاید 7 :
كاخ « د »
در شرق كاخ خشايارشاه، محوطه روبازي وجود دارد كه اندازه ي آن 45×40 متر و سطح آن 5/2 متر پايين تر از كاخ خشايارشاه است. در اين محوطه، اتاق هاي باريكي وجود داشت. از اين كاخ امروزه چيزي باقي نمانده است.
حرمسرا يا اندروني
اين بنا كه توسط پروفسور « هرتسفلد» و براساس طرح اصلي ، تجديد ساختمان شد، در جنوب كاخ خشايارشاه واقع شده و در اصل به فرمان او ساخته شده بود. در اين كاخ امروزه موزه تخت جمشيد راه اندازي شده است.
اين كاخ شامل يك تالار اصلي و تعداد زيادي اتاق و راهرو است. چهار درگاه تالار اصلي با نقش خشايارشاه كه در حال حمله به شير است و خدمه اش، تزيين شده و سقف آن بر 12 ستون چوبي استوار است. كف تالار با ساروج (مخلوطي است از آهك و خاكستر يا ريگ كه در آب به مرور جذب انيدريد كربنيك كنند و آهكش به صورت سنگ آهك كه محكم و پايدار است در مي آيد و از آن در جهت ساختن بنا استفاده مي كنند) قرمز مفروش شده است.
در گوشه جنوب غربي قسمت شرقي حرمسرا، كتيبه اي به خط و زبان فارسي باستان و اَكدي از خشايارشاه وجود دارد.
اسلاید 8 :
كاخ سه دروازه يا تالار شوراژ
در مركز تخت جمشيد، كاخ كوچكي قرار دارد كه با سه درگاه و تعدادي راهرو به كاخ هاي ديگر ارتباط مي يابد. به همين دليل آن را كاخ مركزي مي نامند. اين كاخ را «دروازه شاهان» نيز مي ناميدند.
كاخ داراي يك تالار مركزي به ابعاد 5/15×5/15 متر با چهار ستون سنگي است. در شمال كاخ پلكاني با نقش بزرگان ايراني، به ايوان شمالي ختم مي شود و آن را به حياط شرقي كاخ آپادانا متصل مي كند. اين ايوان داراي نقوش چندي است. چند اتاق نيز در اطراف كاخ وجود دارد. دو طرف درگاه شرقي تالار مركزي با نقش 28 نماينده كه اورنگ ( تخت ) شاهي را حمل مي كنند، تزيين شده است.
كاخ سه دروازه تنها كاخي است كه سر ستون هاي آن به شكل سر انسان با بدن حيوان ساخته شده است و برخي احتمال مي دهند كه اين كاخ يك نقطه مركزي و محوري در نجوم و تنظيم تقويم ايران باستان بوده است.
اسلاید 9 :
خزانه
در شرق قسمت اصلي حرمسرا و جنوب كاخ صد ستون، بقاياي ساختمان بزرگي وجود دارد كه خزانه تخت جمشيد را تشكيل مي داد. اين مجموعه مشتمل بر يك سالن 99 ستوني، يك تالار صد ستوني، چندين سالن، اتاق و دو حياط خلوت است. ساختمان هاي خزانه توسط حصار و خياباني عريض از ساير قسمت ها جدا مي شد.
خزانه به فرمان داريوش اول ساخته شد و خشايارشاه اصلاحاتي در آن به عمل آورد. بيشتر ظروف، مجسمه ها و به ويژه هشت لوح سنگي معروف خشايارشاه از اين محل به دست آمده است. بر اساس روايات مورخين يونان باستان، پس از سقوط تخت جمشيد، اسكندر طلا، نقره و اشياي قيمتي خزانه را با سه هزار شتر و بسياري اسب و قاطر به محل ديگري انتقال داد.
كاخ « ج »
در جنوب كاخ آپادانا و شرق كاخ داريوش و غرب كاخ سه دري يا تالار شورا، كاخي روي كوه ساخته شده بود كه امروزه آثار كمتري از آن مانده است.
اسلاید 10 :
كاخ صد ستون (تالار تخت)
تالار مركزي اين كاخ از صد ستون سنگي در 10 رديف تشكيل شده و همين امر موجب شد كه آن را كاخ صد ستون بنامند. ارتفاع اين ستون ها 14 متر بود. كاخ صد ستون از نظر وسعت دومين كاخ تخت جمشيد است ولي تالار مركزي آن حتي از آپادانا بزرگتر است. اندازه اين تالار 5/68×5/68 متر و حدود 4600 مترمربع وسعت دارد. سقف اين تالار بر 10 رديف تالار داراي هشت درگاه است كه به راهروها و صندوقچه ها باز مي شود.
