دانلود گزارش کاراموزی رشته برق

بخشی از مقاله

فصل اول:
آشنایی با محیط کار
تاریخچه صنعت برق
پیدایش صنعت برق در جهان

اگر کسی بخواهد تاریخ علم الکتریسیته را به قرن ششم قبل از میلاد بکشاند، بر او خرده نمیتوان گرفت،زیرا درآن عصر،کهربا و مغناطیس وبرخی از خاصیتهای این دو ماده شناخته شده واین سخن ازطالس ملطی روایت شده است که "مغناطیس درخود روحی دارد که آهن را به جنبش در میاورد".

امادرواقع علم الکتریسیته ازتاریخ 1785 میلادی که کولن قانون الکتریسیته ساکن را یافت وشباهت بسیار نزدیک آن رابا قانون جاذبه عمومی نشان داد،آغاز میشود. درسال 1800 میلادی ولتا پیل الکتریکی را اختراع کردو بالاخره درسال 1871 میلادی با اختراع ماشین گرام راه تبدیل کلان انرژی مکانیکی به انرژی الکتریکی و بالعکس باز شد.
انرژی الکتریکی را باید ارزشمندترین و مرغوب ترین نوع انرژی دانست،زیرا:

اولا باسانی قابل انتقال ازجائی به جای دیگر است.
ثانیا قابل تبدیل به هرنوع انرژی دیگر است.
ثالثا" پاکیزه ترین نوع انرژی است وهیچ نوع آلودگی زیست محیطی ندارد.
هرچند با اختراع پیل درسال 1800 میلادی،استفاده های عملی از انرژی الکتریکی درمواردی مانند تلگراف وتلفن آغاز شد،اما شروع استفاده کلان ازاین انرژی به بعد از اختراع ماشین کرام درسال 1871 میلادی مربوط میشود که باید آن را نوع اولیه ژنراتورها وموتورهای برق امروزی دانست.نخستین مولد برق درحدود 12سال پس از اختراع ماشین گرام وارد ایران شده است.

از آنجا که صنعت برق از ابتدای پیدایش تاکنون همواره با موضوع روشنائی همراهی وملازمه داشته است،خالی از فایده نخواهد بود که نگرشی به سیرتکامل فن روشنائی و وقایع شاخص تاریخی دراین موضوع داشته باشیم:

-ازاوایل قرن 19میلادی، استفاده از گاز شهری برای تهیه روشنائی وگرمادرکشورهای اروپایی متداول شد.
-درسالهای دهه1870 میلادی نفت پالایش وبرای مصرف چراغهای نفتی به بازار عرضه شد. (شروع استفاده ازاین چراغها درایران،به سالهای پایانی سلطنت ناصرالدین شاه بازمیگردد.)
-درسال 1878 میلادی، چراغ قوسی اختراع شدکه براساس تخلیه الکتریکی بین دو الکترود کار میکرد.
-درسال 1879 میلادی، ادیسون لامپهای التهابی خلا را اختراع کرد.

-درسال 1882 میلادی،ادیسون اولین ایستگاه مرکزی تجاری خودرابرای تامین روشنائی دریکی از خیابانهای نیویورک تاسیس کرد.
- درسال1907 میلادی بااستفاده از رشته تنگستن، بازده نوری چراغهای التهابی به 8لومن برای هر وات رسید.
- درسال1917 میلادی بازده چراغهای التهابی تا 10لومن برای هر وات افزایش یافت.
- درسال1930 میلادی چراغهای فلورسنت با بازدهی 5 برابر چراغهای التهابی وارد بازار شد.

- بالاخره درسالهای اخیر نوع تازه ای از چراغهای فلورسنت بااستفاده از مدار الکتریکی و با حجم کم،طیف نوری بهتر و عمر طولانی تر به نام چراغهای کم مصرف وارد بازار شده است.
میتوان چنین استنباط کرد که تا حدود سال 1306 هجری قمری (1286 هجری شمسی و1889 میلادی) شبکه های برق رسانی به مفهوم امروزی هنوز عمومیت نیافته بود و برق فقط دراماکن محدود و مخصوص مانند کاخها،تئاترها وکارخانه ها آن هم در مقیاس کوچک واساسا" به منظور تامین روشنائی مصرف میشده وتبدیل برق به انرژی مکانیکی برای گرداندن چرخهای کارخانه ها وموارد مشابه،مراحل ابتدایی خودرا طی میکرده است.
آن طور که از آثار مکتوب و سفرنامه های باقی مانده برمیاید،نخستین برخوردها وآشنائیهای قابل ذکر ایرانیان با آثار انقلاب صنعتی دراروپا به سالهای اولیه قرن19 میلادی باز میگردد.

تاسیس سازمان برق ایران
اولین قانونی که برای برق تدوین شده، قانون تاسیس سازمان برق ایران در سال 1341 است. تا سال 1341 برای مدیریت برق کشور سازمان واحدی وجود نداشت و تا این زمان، امور مربوط به برق در سازمان برنامه و بودجه وزیر نظر واحدی به نام" مدیریت برق" اداره می شد.6 با افزایش تقاضا وتولید برق و خارج شدن تولید از وضعیت محدود منطقه ای و به ویژه با ایجاد نیروگاه های آبی در برنامه سوم عمرانی ، صنعت برق اهمیت بیشتری یافت و ایجاد سازمان مستقلی برای توسعه این صنعت لازم تشخیص داده شد. به همین منظور در 13 دی 1341 " سازمان برق ایران " بر اساس لایحه قانونی ایجاد شد.

هدف اولیه سازمان برق ایران تشکیل شرکتهای برق ناحیه ای بود. به این ترتیب که تولید، انتقال و بهره برداری به صورت عمده به این شرکتها محول شده و این شرکتها به نمایندگی از سوی سازمان برق ایران به انجام وظایف محوله پرداخته و برق را به طور جزئی در اختیار مصرف کنندگان قرار می دادند.
وظیفه این سازمان ،تهیه و اجرای سیاستها و هدفهای عمرانی کشور بود و ارکان آن به طور مستقیم به سازمان برنامه و بودجه ارتباط داشته و بودجه آن نیز به وسیله این سازمان تامین می شد.

ذکر این نکته ضروریست که سازمان برق ایران بر صنعت برق کشور نظارت اجرایی نداشت وفعالیتهای آن محدود به نظارت بر برنامه ها و اعتباراتی بود که به وسیله سازمان برنامه و بودجه تصویب می شد.
سازمان برق ایران به موجب قانون تاسیس وزارت آب و برق به این وزارتخانه وابسته شد و تا سال 1344 با همین وضعیت به فعالیت خود ادامه داد واز اول فروردین 1344 به موجب تبصره 50 قانون بودجه کل کشور این سازمان منحل و به عنوان واحد برق در وزارت آب و برق ادغام شد.

سال تاسیس شرکتهای برق منطقه ای ، مدیریت تولید و توزیع نیروی برق
به منظورتفکیک وظایف اجرایی مرتبط با بهره برداری ازتاسیسات تولیدبرق ،شرکتهای مدیریت تولیدبه صورت شرکتهای غیردولتی ایجادشده وهریک عهده دار مسئولیت بهره برداری از یک یا چند نیروگاه هستندودرحال حاضرمطابق با قراردادهایی که باشرکتهای برق منطقه ای دارند خدمات بهره برداری ازتاسیسات برق رابعنوان پیمانکارشرکتهای برق ارائه می کنند.برای شفاف سازی رابطه بین شرکتهای برق منطقه ای بعنوان کارفرما و شرکتهای مدیریت تولید برق به عنوان پیمانکار،سهام شرکتهای برق منطقه ای درشرکتهای مدیریت تولید ، به شرکت توانیر انتقال یافته است.
این نیروگاهها مجاز هستند به منظور استفاده از ظرفیتهای خالی وافزایش توان کارشناسی و تخصصی وایجاد انگیزه، در زمینه بهینه سازی،تحقیقات، سیستمهای اطلاعاتی و...بهره برداری و جذب نیرو وآموزشهای اولیه و راه اندازی و بهره برداری از نیروگاههای جدید، خدمات خودرا براساس فرارداد به سازمان توسعه برق ایران ،مپنا یا سایر نیروگاهها عرضه کنند.
رديف شرکت برق منطقه اي سال تاسيس شرکت مديريت توليد برق سال تاسيس شرکت توزيع نيروي برق سال تاسيس
1
آذربايجان
1345 تبريز
آذربايجان غربي(نيروگاه خوي و اروميه) 1371
1376 آذربايجان شرقي
تبريز
آذربايجان غربي
اردبيل 1371
1375
1371
1372
2
اصفهان 1344 اصفهان
شهيد منتظري 1371
1376 شهرستان اصفهان
استان اصفهان
چهارمحال و بختياري 1374
1371
1370

3
باختر 1363 شهيد مفتح ( غرب )
شازند 1370
1376 مرکزي
همدان
لرستان 1370
1370
1370
4

تهران 1344 دماوند
ري
شهيد منتظر قائم
قم
بعثت
شهيد رجايي
طرشت (شهيد فيروزي) 1382
1372
1372
1373
1372
1373
1338 قم
غرب استان تهران(کرج)
شمال غرب تهران
جنوب غرب تهران
مرکز تهران
شمال شرق تهران
جنوب شرق تهران 1372
1372
1375
1375
1373
1375
1374
5

خراسان 1347 توس
مشهد
نيروگاه هاي گازي خراسان 1364
1351
1361 خراسان
جنوب خراسان
شمال خراسان
شهرستان مشهد 1370
1380
1381
1372

6

خوزستان

1382 شهيد مدحج(زرگان)
اهواز(رامين)
اهواز و نيروگاه دژ
شهيد عباسپور
نيروگاه هاي گازي جنوب غرب 1358
1357
1342
1356
1382
شهرستان اهواز
خوزستان
کهکيلويه وبويراحمد
1371
1370
1371
7 زنجان 1366 زنجان
قزوين 1372
1372
8 سمنان 1368 سمنان 1372
9 سيستان و بلوچستان 1360 ايرانشهر 1370

10
غرب
1348
بيستون
1370 کرمانشاه
کردستان
ايلام 1370
1370
1370

11
فارس
1345 جنوب فارس
فارس 1375
1371 شيراز
فارس
بوشهر 1374
1371
1371
12
کرمان 1360 زرند کرمان
کرمان 1381
1379 شمال کرمان
جنوب کرمان 1371
1380
13 گيلان 1342 چرخه ترکيبي گيلان 1372 گيلان 1370

14
مازندران 1346 شهيد بهشتي لوشان
نکا( شهيد سليمي ) 1352
1371 مازندران
غرب مازندران
گلستان 1371
1377
1376
15 هرمزگان 1360 هرمزگان 1371 هرمزگان 1372
16 يزد 1367 يزد 1378 يزد 1371
تشکیل شرکت سهامی مدیریت شبکه سراسری برق
به دنبال خصوصی سازی صنعت برق ، طرح تشکیل شرکت مدیریت شبکه سراسری برق که مدتها با استفاده از الگوی موفق سایر کشورها تحت بررسی بود،دردستورکار قرار گرفت.این شرکت می تواند نقش اساسی درفعال کردن بخش خصوصی وکاهش مداخله دولت وکاهش یارانه ها،حق انتخاب مشترکان،شکوفایی اقتصادبرق و درنتیجه بازار بورس سهام برق ایفا کند.

اهداف این شرکت به شرح زیر تعیین شده است:
-راهبری و پایش شبکه انتقال برق کشور به منظور حفظ پایداری این شبکه.
-فراهم ساختن امکان دسترسی عام و عاری از تبعیض به شبکه برق کشور.
-ایجاد اداره و برنامه ریزی برای توسعه عملیات بازار برق و بورس برق.

-انجام وظایفی که وزارت نیرو درجهت حصول اطمینان از تامین برق و توسعه رقابت در تولیدوتوزیع برق به عنوان کارگزار به این شرکت محول شد.
به منظور راه اندازی بازار برق و تنظیم محاسبات در این بازار و تسهیل مشارکت بخش خصوصی درتولیدبرق،آئین نامه تعیین روش،نرخ وشرایط خریدوفروش برق در شبکه برق کشور تدوین شده که پس ازنهایی شدن در سال 1382 از سوی وزارت نیرو ابلاغ شد.مطابق این آئین نامه نرخ برق درساعات روزهای مختلف و ماههای گرم و عادی متفاوت است.
گفتنی است تا پیش از راه اندازی شرکت مدیریت شبکه سراسری برق ، شرکت توانیر وظیفه مدیریت بازار را بر عهده داشت.

صنعت برق ایران در برنامه سوم توسعه (1383-1379)
عملکرد صنعت برق در سال 1382

در این سال با 2789مگاوات افزایش ، ظرفیت نیروگاههای کشور به 34328مگاوات رسید که نسبت به رقم مشابه سال قبل رشد9/8 درصدی را نشان میدهد.از مجموع ظرفیت نیروگاههای کشور سهم وزارت نیرو 33427 مگاوات و سهم صنایع بزرگ 901 مگاوات بوده است.

-حداکثر بار همزمان تولید شده به 26216 مگاوات رسید که نسبتد به رقم مشابه سال قبل رشد6/11 درصدی را نشان میدهد.
-حداکثر نیاز مصرف همزمان اصلاح شده درتلریخ 18/5/1382 با احتساب 26140 مگاوات قدرت تولید شده،487 مگاوات انرزی دریافتی برون مرزی ،272 مگاوات کمبود از طریق کاهش و 132 مگاوات محدودیت صنایع در شبکه سراسری به 27107 مگاوات و در خارج از شبکه به 76 مگاوات رسید و در مجموع معادل 27107 مگاوات شده که نسبت به رقم مشابه سال قبل رشد 5/9 درصدی را نشان می دهد.

- تولید انرژی برق در سال 82 به 6/149 میلیارد کیلووات ساعت رسید که نسبت به رقم مشابه سال قبل رشد 6/8 درصدی را نشان می دهد.از این مقدار تولید انرژی،9/146 میلیارد کیلووات ساعت سهم نیروگاههای وزارت نیرو و 6/2 میلیارد کیلووات ساعت سهم نیروگاههای مستقل صنایع بزرگ بوده است. همچنین انرژی دریافت شده برون مرزی در این سال معادل 4/1 میلیارد کیلووات ساعت بوده است.
- انرژی تامین نشده در شبکه سراسری در پایان سال 1382 معادل 74 میلیون کیلووات ساعت بود که نسبت به رقم 125 میلیون کیلووات ساعت در سال 1381 حدود 41 درصد کاهش یافته است.

- مصرف سوخت در نیروگاههای حرارتی وزارت نیرو در پایان سال 1382 برابر 1439 میلیون لیتر گازوئیل،4938 میلیون لیتر نفت کوره و 30268 میلیون مترمکعب گاز طبیعی بوده است.
- با افزایش 6482 مگاولت آمپر به ظرفیت ترانسفورماتورهای انتقال و فوق توزیع کشور،مجموع ظرفیت ترانسفورماتورهای400 ، 230 ، 132 ، 66و63کیلوولتی به 120065مگاولت آمپر رسید که نسبت به رقم مشابه سال قبل رشد 9/5 درصدی را نشان می دهد.
- با افزایش 4295 کیلومتر مدار به طول خطوط انتقال و فوق توزیع ، مجموع طول خطوط 400 ، 230 ، 132 ، 66و 63 کیلوولتی به 81528 کیلومتر مدار رسید که نسبت به رقم مشابه سال قبل رشد 6/5 درصدی را نشان می دهد .

- در این سال با جذب 824 هزار مشترک جدید ، تعداد کل مشترکان به 17میلیون و 977 هزار مشترک رسید که نسبت به رقم مشابه سال قبل رشد 8/4 درصدی را نشان می دهد.
- مجموع انرژی مصرف شده در انواع مختلف تعرفه ها به 6/114 میلیارد کیلووات ساعت رسید که نسبت به رقم مشابه سال قبل رشد 1/9 درصدی را نشان می دهد. بر این اساس سهم انواع مصارف از مجموع انرژی مصرف شده شامل: خانگی 1/33 درصد، صنعتی 2/32 درصد، کشاورزی 1/12 درصد، عمومی 12 درصد، تجاری 5/6 درصد و روشنایی معابر 1/4 درصد بوده است.همچنین انرژی ارسال شده برون مرزی در پایان سال 1382 معادل 919 میلیون کیلووات ساعت بوده است.

- مجموع کارکنان شاغل در شاخه برق وزارت نیرو با احتساب 958 نفر از کارکنان نیروگاههای برق آبی، به 52189 نفر رسید که نسبت به سال قبل حدود 5/0 درصد کاهش یافته است.
- با برق رسانی به 1124 روستای جدید در سال 82، مجموع روستاهای برق دار شده به 47359 روستا رسید که نسبت به رقم مشابه سال 81 رشد 4/2 درصدی را نشان می دهد.
- طرح های احداث و توسعه نیروگاهی در دست اقدام از مرحله مطالعات اولیه تا مرحله نصب و راه اندازی با ظرفیت مجموع 37347 مگاوات نیز به تدریج تا پایان سال 1392 مورد بهره برداری قرار خواهند گرفت.

- همچنین تا پایان سال 1382 ، 3387 کیلومتر خط انتقال 400 کیلوولت ، 2868 کیلومتر خط 230 کیلوولت ، 2128 کیلومتر خط 132 کیلوولت ، 5758 کیلومتر خط 63و66 کیلوولت و نیز 2259 کیلومتر شبکه فیبر نوری در دست اقدام بوده است.
- در زمینه احداث و توسعه ایستگاههای انتقال ، 8555 مگاولت آمپر ایستگاه 400 کیلوولت ، 11115 مگاولت آمپر ایستگاه 230 کیلوولت ، 4964 مگاولت آمپر ایستگاه 132 کیلوولت و 6945 مگاولت آمپر ایستگاه 63و66 کیلوولت تا پایان سال 1382 در دست اقدام بوده است.

صنعت برق ایران در برنامه دوم توسعه ( 1378-1374)
بر مبنای عملکرد برنامه اول توسعه و توان صنعتی و امکانات موجود، اقدامات گسترده ای برای صنعت برق در برنامه دوم در نظر گرفته شد که به شرح زیر است:
1 - اقدامات اجرایی در زمینه تولید
- استمرار و بهبود برنامه های نگهداری و تعمیرات دوره ای صنعت برق.
- تشویق سایر موسسات دولتی و خصوصی به تولیدانرژی برق با سوخت غیر گازوئیل از طریق قیمت تضمینی از سوی وزارت نیرو.
- مشارکت وزارت نیرو در مدیریت صنایع نیروگاهی برای افزایش سهم این گونه صنایع در طرح های توسعه نیروگاه ها.
2 - اقدامات اجرایی در زمینه انتقال

- اصلاح و متعادل کردن شبکه های انتقال در جهت کاهش تلفات شبکه های انتقال نیرو.
- انتقال فن آوری و افزایش ساخت داخل در تجهیزات ایستگاه ها و خطوط انتقال نیروبه طوری که درپایان برنامه تنها حدود 10 درصد از این تجهیزات از خارج کشور تامین شود.
- بهره برداری از دیسپاچینگ های منطقه ای.
3 - اقدامات اجرایی در زمینه توزیع

- انجام اقدامات اصلاحی لازم در شبکه توزیع برای کاهش تلفات و حذف انشعابهای غیر مجاز.
- تسریع در عملیات برقراری انشعاب متقاضیان جدید.
- تامین برق مشترکان با ولتاژ و فرکانس استاندارد
- اصلاح سیستم محاسبه و وصول بهای برق مصرفی مشترکان.
- جلب مشارکت شهرداریها در اداره شرکتهای توزیع نیروی برق استانی

- تامین تمامی تجهیزات شبکه های توزیع از صنایع داخلی.
- انجام کامل عملیات باز سازی شبکه های توزیع در مناطق جنگ زده کشور.
4 - اقدامات اجرایی در زمینه تامین برق روستایی
- اولویت بندی برق رسانی به روستاها براساس خانوار بیشتر ،هزینه برق رسانی سرانه کمتر ، وجود چاههای آب کشاورزی و سایر مراکز اقتصادی و خدماتی.
- برق رسانی به پمپ های آب کشاورزی.

- توجه به استفاده از توربین های بادی به ویژه برای جایگزینی با موتورهای دیزلی موجود.
نیروگاه ها
قدرت اسمی نیروگاه ها اعم از بخاری،گازی و چرخه ترکیبی،دیزلی و آبی در پایان سال 1373 ، 20413 مگاوات وقدرت عملی آنها به 19326مگاوات رسیدکه این رقم درسال 1377به ترتیب به 24437مگاوات و 23050مگاوات ودرسال 1378ظرفیت نامی به 25250مگاوات وظرفیت عملی به 23990 مگاوات بالغ شد.
انتقال و فوق توزیع
طول خطوط 400 کیلوولت از 5165 کیلومتر مدار در پایان سال 1373، به 9156 کیلومتر مدار در سال 1378رسید.طول خطوط230 کیلوولت از 12271 کیلومترمداردرپایان سال1373،به 18028 کیلومترمداردرسال 1378 رسید.طول خطوط 132 کیلوولت از 9660 کیلومترمدار درپایان سال1373 به 12107 کیلومترمدار در سال 1378رسید و طول خطوط 66/63 کیلوولت نیز از 20954 کیلومترمدار درپایان سال 1373به 26788 کیلومترمدار در سال 1378 افزایش یافت.
ظرفیت ترانسفورماتورهای نصب شده انتقال و فوق توزیع در پایان سال 1373 به ترتیب 39862 و 30574 مگاولت آمپر بود که در سال 1378 به 54197 و 39547 مگاولت آمپر رسید.
توزیع

جمع طول خطوط شبکه فشار متوسط و ضعیف توزیع در پایان سال 1373 به ترتیب 157205 و 150006 کیلومتر بود که در پایان سال 1378 به 218432 و 200058 کیلومتر افزایش یافت.
مشترکان برق
تعدادمشترکان برق دربخشهای مختلف خانگی،عمومی،صنعتی،کشاورزی وسایرمصارف از 11717000 مشترک درسال 1373به 14127000مشترک درسال 1377وبیش از 14875000مشترک درسال 1378 رسید.
برق رسانی به روستاها

درجهت محرومیت زدایی از روستاهای کشورتا پایان سال 1373 کار برق رسانی به 32068 روستا پایان یافت که این رقم در سالهای 1374و1375و1376و1377و 1378به ترتیب به34445 و 36104 و 38295 و 40718 و 42640 روستا رسید که نشان دهنده متوسط رشد سالانه ای معادل9/5 درصد است.

صنعت برق در برنامه اول توسعه (1373-1368)
بهره برداری از ظرفیتهای جدید نیروگاهی
براساس برنامه های پیش بینی شده قرار بود در طول برنامه اول علاوه بر اجرای طرحهای نیروگاهی با قدرت8000 مگاوات،نیروگاه های جدید دیگری نیز با قدرت حدود 14000 مگاوات فعال شود که به دلیل تنگناهای مالی حدود 11200مگاوات آن وارد مدار شده است.باتوجه به خاموشیهای گسترده دراوائل برنامه اول وضرورت رفع هرچه سریعتر آن،وزارت نیرو تمام تلاش خودرابه کار بردتا بخش گازی نیروگاههای چرخه ترکیبی را هرچه سریعتر تهیه و نصب کند.
در طول برنامه اول توسعه اقتصادی اجتماعی (1373-1368) 6732 مگاوات به میزان قدرت نصب شده کشور اضافه شد و میزان ظرفیت برق کشور به 20413 مگاوات رسید.
طرحهای برق آبی

نیروگاه‌های برق‌آبی با توجه به عدم‌نیاز به سوخت،حفظ محیط زیست وکاربردهای متعدد(کنترل آب،آبیاری،تامین آب شرب ، تولید برق)از مطلوبیت خاصی برخوردار بوده وبه همین دلیل دربرنامه اول توسعه جزو اولویتهای اساسی منظورشده است.در سال 1368شرکت مستقلی برای اجرای طرحهای برق آبی با نام شرکت توسعه منابع آب ونیروی ایران(آب نیرو) تاسیس شد.با تاسیس این شرکت اجرای طرح های برق آبی کشور در دستورکارقرارگرفت.ازجمله عملیات اجرایی طرح نیروگاه های کارون 3،جریانی کارون 4(گدارلندر)،توسعه نیروگاه شهیدعباسپوروکرخه درمجموع به قدرت 4400مگاوات و با انرژی متوسط قابل تولیدحدود 8800 میلیون کیلووات ساعت درسال ازسوی شرکت آب نیرووسازمان آب وبرق خوزستان آغاز شد.
تولید انرژی الکتریکی
کل میزان انرژی تولیدی در ابتدای سال 1368 برابر با 775/43 میلیارد کیلووات ساعت بود که در پایان سال 1373 به 086/77 کیلووات ساعت رسید.میزان خاموشیها که در سال 1367 به 2227 میلیون کیلووات بالغ می شد ( معادل 3/4 درصد نیاز مصرف ) در پایان برنامه به 127 میلیون کیلووات ساعت کاهش یافت.(معادل 2 درصد نیاز مصرف)
افزایش تعداد مشترکان

تعداد کل مشترکان صنعت برق که در ابتدای برنامه 8/8 میلیون مشترک بود در پایان سال 1373 به 7/11 میلیون مشترک رسید.همچنین در پایان برنامه اول به ازای هر شهروند ایرانی 444وات قدرت نصب شده وجودداشت، در حالیکه درابتدای برنامه قدرت سرانه در کشور 319 وات بوده است.
تحولات بخش توزیع نیروی برق
تحول در روشنایی معابر

به موجب یکی از مفاد امتیازنامه حاج امین الضرب ،وی متعهد به ایجاد تسهیلات برای روشنایی معابر در محدوده فعالیت خود شده بود.به این ترتیب که بلدیه ( شهرداری ) موظف به تهیه لوازم روشنایی برق و کنترل آن بود و کارخانه امین الضرب تامین برق آن را بر عهده داشت.برای محاسبه وپرداخت بهای برق مصرفی روشنایی معابر که به عهده شهرداری بود هر شب ماموران شهرداری تعداد چراغهای خاموش و روشن معابر را برحسب وات آنها مشخص کرده و براساس نرخ تعیین شده ،بهای برق مصرفی را می کردند.برای روشنایی معابر از

یکی از سیمهای شبکه عمومی استفاده می شد و سیم مخصوصی برای این منظور وجود نداشت.زیرا مواد فقط شبها روشن بود.چراغهای روشنایی معابر نیز روی تیرهای چوبی شبکه عمومی و گاه برروی دیوارها نصب می شد.باافزایش مصرف برق واستفاده ازآن برای مصارف غیرخانگی وافزایش مولدهای برق،ازحدود سال 1315(ه.ش) جریان برق روزها نیز به مصرف کنندگان تحویل شد و لذا موسسات برق مجبور شدند سیم مخصوصی برای روشنایی معابر در شبکه ها پیش بینی کنند که ات امروز هم به همین ترتیب عمل می شود.

تا قبل از سال 1346 دستورالعمل و آئین نامه مدونی برای روشنایی معابر شهرها ملاحظه نمی شود.در این سال هیئت وزیران به استناد تبصره 2 ماده 11 قانون سازمان برق ایران آئین نامه مربوط به روش اجرای ماده 11 قانون سازمان برق ایران و نحوه تامین و تعیین هزینه روشنایی معابر را تصویب و ابلاغ کرد.
برای محاسبه بهای برق مصرفی روشنایی معابر ، تعرفه خاصی وجودداشت که از ابتدای سال 1350 به اجرا گذاشته شده بود.این آئین نامه تا قبل از انقلاب اجرا می شد و تامین روشنایی معابرشهرها از ضوابط و نظم خاصی برخوردار شده بود.

تحول در بهره برداری از شبکه های توزیع
یکی از مهمترین و اصلی ترین وظایف شرکتهای توزیع نیروی برق بهره برداری از شبکه های توزیع نیروی برق است.این وظیفه عملیات سرویس،تعمیرو نگهداری تاسیسات،تجزیه و تحلیل حوادث و اتفاقات،کاهش خاموشیها ، تنظیم ولتاژ و تعادل بار خطوط و پستها و کاهش تلفات و...را شامل می شود.
از اقداماتی که درارتباط با بهبود بهره برداری انجام شده می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ایجاد تحول و ارتقای سطح کیفی و دانش نیروی انسانی و ایجاد فرهنگ کارها براساس اصول مهندسی.
- برقراری نظام پیشنهادها و مدیریت مشارکتی.

- تنظیم ولتاژ شبکه.
- کنترل شبکه های توزیع و تجزیه و تحلیل حوادث و اتفاقات و اقدامات لازم برای رفع نارساییهای شبکه.
- ایجاد تحول و بهینه کردن واحدهای عملیات و اتفاقات.
- ثبت،تهیه و ارائه و تجزیه و تحلیل اطلاعات و آمار عملکردها.

- استفاده از کنتورهای چند تعرفه برای صنایع و سایر مصرف کنندگان و پیش بینی نرخهای بازدارنده و تشویقی در ساعات اوج مصرف.
- اهمیت دادن به طراحی شبکه و نصب و نگهداری و بهره برداری تاسیسات طبق استانداردها.
- شناخت عوامل موثر در ایجاد تلفات انرژی و اصلاح معایب موجود در شبکه به منظور کاهش تلفات.
- تشویق استفاده از لامپهای کم مصرف و کمک به تولیدکنندگان این لامپها.
- توجه خاص به مسائل اقتصاد مهندسی در تمامی سطوح فعالیتی.

تحولات در نظامهای ارائه خدمات مشترکان
یکی از مهمترین و ارزنده ترین مسائلی که از بدو تشکیل شرکتهای توزیع نیروی برق موردتوجه ویژه وتاکید مکرر مسئولان محترم صنعت برق قرار گرفت"مشترکان" یابه عبارت دیگر"مشتریان"وشناخت خقوق آنان و احترام و رعایت این حقوق است.

در اوائل تشکیل شرکتهای توزیع نیروی برق ، دستورالعمل و گردش کارمدون در زمینه فعالیتهای مختلف خدمات مشترکان وجود نداشت و شرکتها کارهای مختلف را به شیوه های سنتی که بعضا" کامل هم نبود انجام می دادند.در سال 72 با تشکیل معاونت هماهنگی توزیع در ستاد صنعت برق ، کمیته ای تحت عنوان"کمیته خدمات مشترکان" ایجاد شد و با همکاری کارشناسان ستاد و شرکتهای برق منطقه ای و شرکتهای توزیع نیروی برق ، دستورالعملها و گردش کارهای مورد نیاز به تدریج تهیه و در اختیار شرکتها فرار گرفت.
به کارگیری مهندسی نرم افزار در بخش توزیع

استفاده از کاپیوتر در فرهنگ اداری کشور ما قدمت چندانی ندارد.با وجود این شاید بتوان صنعت برق را در زمره اولین سازمانهایی دانست که کامپیوتر را در فعالیتهای خود به خدمت گرفت.نخستین سخت افزار کامپیوتری که در شرکتهای توزیع نیروی برق به کار گرفته شد،کامپیوترهای دستی قرائت کنتور مشترکان بود.4 در شهریورسال 1372 جلسه ای با حضور دست اندرکاران امرتشکیل و در مورد مهندسی و مکانیزه کردن شبکه های توزیع ،بحث و بررسی مفصلی انجام شد.در اردیبهشت سال 1373 قراردادی برای تهیه بسته نرم افزاری با 19 برنامه مورد نیاز ، با مهندسین مشاور قدس نیرو مبادله شد.

درحال حاضردرتمامی شرکتهای توزیع برق همه خدمات پرسنلی وامورمربوط به انبارداری و حسابداری انبار،صدوراسنادو دفاترمالی و..با استفاده ازکامپیوترهای PC و با بهره گیری از نرم افزارهایی که حاصل فکر و تلاش کارکنان شرکتهای برق است ، به طور مستقل و در شرکتهای توزیع نیروی برق انجام می شود
اهداف و استرتژی های تشکیل شرکتهای توزیع نیروی برق
اهداف تعیین شده برای شرکتهای توزیع نیروی برق عبارت بودند از:
1- ارائه سرویس مطلوب و مناسب به مردم

2- افزایش کارآیی بخش توزیع از طریق اصلاح ترکیب نیروی انسانی و اداره مهندسی فعالیتهای توزیع
3- کاهش بار خدماتی
4- اعمال سیستم قیمت گذاری مناسب و معقولانه در جهت کاهش یارانه ها

5- افزایش نظارت و کنترل بر کیفیت خدمات توسط دولت
استراتژیهای تشکیل شرکتهای توزیع نیروی برق
1-غیر دولتی بودن : به منظور اقتصادی کردن فعالیتها و ایچاد انگیزه

2- ارتقای بهره وری : از طریق مشارکت بیشتر کارکنان در اداره امور ، تفویض اختیار ، اجرای طرحهای کارانه و واگذاری سهام در زمان اشتغال در صورت ضرورت.
3-عدم تمرکز : در جهت استقلال فعالیت شرکتها و منطبق ساختن فعالیت آنها با تقسیمات کشوری.
4- قانونمندی متحدالشکل : تهیه دستورالعملهای یکسان به منظور امکان هدایت وبرنامه ریزی یکنواخت.
5-آموزش : تعمیم آموزش در سطوح مختلف کارکنان شرکتها با تاکید بر آموزشهای کاربردی.

6-تشکیل ستاد تخصصی مرکزی : به منظور برنامه ریزی و هدایت امور شرکتها و نیز هماهنگی اداری و مالی فنی از طریق تهیه و تدوین دستورالعملهای مختلف
تشکیل شرکتهای توزیع نیروی برق

افزایش تعداد مشترکان و توسعه حوزه فعالیتهای شرکتها از جمله مسائلی است که ایجاب میکند به طورمداوم درساختار و تشکیلات سازمانی و روشهای ارائه خدمات صنعت برق بررسی و مطالعه شده و تغییرات و اصلاحات لازم اعمال شود. این چنین مطالعاتی سالهاست که در وزارت نیرو انجام میشود.و از جمله آنها مطالعاتی است که تا سال 1364 ادامه داشت و به موجب آن پیشنهاد شد مسئولیت تولید و انتقال و دیسپاچینگ در سراسر کشور به 6 منطقه تقسیم و در هریک از استانهای کشور نیز مسئولیت توزیع نیروی برق از سایر

وظایف صنعت برق تفکیک شود. در سال 1368 افزایش تعداد مناطق پیش بینی شده از 6 به 9 منطقه پیشنهاد شد. در سال 1370 کمیته بررسی مسائل کلی صنعت برق پیشنهاد کرد در هریک از استانهای کشور حداقل یک شرکت توزیع نیروی برق به صورت غیر دولتی ایجاد و مسئولیت توزیع نیروی برق را عهده دار شود.در اسفند همان سال اساسنامه این شرکتها تهیه وموجودیت آنها در ادارات ثبت شرکتها به ثبت رسید. از خرداد 1371 به تدریج مجوزهای لازم برای فعال شدن شرکتهای توزیع نیروی برق از سوی وزیر نیرو صادر و از ابتدای سال 1372 فعالیت رسمی آنها آغاز شد.

فعالیتهای انجام شده در برنامه پنجم عمرانی
برپایه بررسیها و مطالعات انجام شده مشخص شد در سال پایانی برنامه پنجم عمرانی کشور لازم است میزان قدرت نامی نیروگاهها به حدود 5000 مگاوات ، میزان تولید برق به حدود 19 میلیارد کیلووات ساعت افزایش یابد.برای تحقق این اهداف،طرح ایجادنیروگاهها وخطوط انتقال نیرووتوسعه شبکه های توزیع برق در سراسر کشور با برنامه زمانی معین و حساب شده ، ضروری تشخیص داده شد و اقداماتی دراین زمینه انجام گرفت.
اقدامات انجام شده در طی برنامه پنجم عمرانی در زمینه احداث نیروگاه به شرح زیر است:

شروع عملیات ساختمان نیروگاه بخاری شهید سلیمی ( نکا ) به ظرفیت 1760 مگا وات شامل 4 واحد 440 مگا واتی.
شروع ساختمان نیروگاه بخاری بندر عباس به ظرفیت 1280 مگا وات شامل 4 واحد 320 مگا واتی .
شروع عملیات توسعه نیروگاه اسلام آباد اصفهان با نصب دو واحد توربین بخاری هریک به قدرت 320 مگاوات.

شروع عملیات ساختمانی نیروگاه شهید محمد منتظری در اصفهان شامل 4 واحد توربین بخار هر یک به قدرت 200 مگا وات.
شروع عملیات ساختمانی نیروگاه تبریز شامل دو واحد توربین بخار هریک به قدرت 368 مگا وات.
شروع عملیات نیروگاه هسته ای بوشهر شامل دو واحد هر یک به قدرت 1200 مگاوات
شرکت مادر تخصصی تولید،انتقال و توزیع نیروی برق ایران

براساس اساسنامه ، شرکت توانیر با هدف ساماندهی فعالیتهای تصدی دولت در زمینه بهره برداری و توسعه صنعت برق در چارچوب سیاستهای وزارت نیرو ، راهبری شرکتهای زیر مجموعه ، افزایش بازدهی وبهره وری و استفاده مطلوب از امکانات صنعت برق کشور ، در صورت لزوم انجام برخی فعالیتهای عملیاتی و همچنین کارگزاری وزارت نیرو برای انجام نظارتها و تدوین برنامه ها تشکیل شده است.در حال حاضر شرکت توانیر نظارت بر شرکتهای زیر مجموعه خود شامل: 16 شرکت برق منطقه ای ، 32 شرکت مدیریت تولید ، 42 شرکت توزیع ، سازمان توسعه برق ایران ،سازمان انرژی های نو ایران(سانا) ، سازمان بهره وری انرژی ایران(سابا) ، مدیریت پروژه های نیروگاهی ایران (مپنا) ، توسعه صنایع نیروگاهی ایراد و شرکت مدیریت شبکه برق ایران را بر عهده دارد.مجمع عمومی شرکت توانیر از افراد ذیل تشکیل شده است:
- وزیر نیرو ( رئیس مجمع عمومی ) - وزیر امور اقتصادی و دارایی

- وزیر صنایع و معادن - وزیر نفت
- رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور
معاونت های شرکت توانیر

به منظور اجرای وظیفه شرکت مادر تخصصی توانیر ، نمودار سازمانی با معاونت های ذیل به تصویب رسیده است:
معاونت هماهنگی و نظارت بر بهره برداری با وظایف:
-نظارت بر عملکرد برق های منطقه ای در ارتباط با بهره برداری از شبکه های انتقال و فوق توزیع.

-نظارت عالی بر عملکرد شرکتهای توزیع وشرکتهای مدیریت تولید برق.
-تنظیم برنامه های تعمیرات نیروگاهها و شبکه های انتقال و راهبری و کنترل شبکه و برنامه ریزی بهینه و اقتصادی بر اساس نیاز شبکه.
-ایجاد سازوکارهای لازم برای توسعه و رقابت در زمینه ، خرید و فروش برق و انجام عملیات بازار و بورس برق.
معاونت برنامه ریزی با وظایف:
-برآورد نیاز مصرف صنعت برق ایران
-برآورد میزان نیاز توسعه ای واحدهای تولیدی و انواع آن و شبکه های انتقال و فوق توزیع و بررسی مصرف برق.

-برآورد نیازهای مالی برای اداره صنعت برق در دو بخش جاری و سرمایه ای.
-گسترش اتصال شبکه برق کشور به کشورهای همسایه.
-مدیریت مصرف برق.
معاونت توسعه و امور اقتصادی با وظایف:
-تدوین تعرفه های برق.

-توسعه فن آوری و ساخت داخل ، طراحی و ساخت قطعات مورد نیاز صنعت برق.
-تدوین استانداردهای مورد نیاز صنعت برق ایران،تهیه تست پلان موردنیاز، بازرسی وکنترل کیفیت.
-انجام طرح های تحقیقاتی ملی مورد نظر صنعت برق در زمینه های اقتصادی مانند:فروش نیروگاهها و قراردادهای BOO.
معاونت هماهنگی و نظارت مالی با وظایف:

-پیشنهاد خط مشی های مالی صنعت برق به مدیریت شرکت.
-بررسی و مطالعه مسلئل مالی صنعت برق.
-بررسی مستمر سیستم ها و روشها و تهیه وتدوین ضوابط و دستورالعملهای مالی وارائه پیشنهادآنها.
معاونت منابع انسانی و بهبود بهره وری با وظایف:

-برنامه ریزی و اجرای برنامه های تامین و توسعه منابع انسانی درسطح صنعت برق.
-بررسی و تصویب ساختار کلان شرکتهای تابعه.
-مدیریت اطلاعات در سطح صنعت برق.
-ترویج فن آوری اطلاعات و بکارگیری آن در فعالیتهای مختلف صنعت برق.
-راهبری برنامه های ارزیابی و بهبود بهره وری صنعت برق.
معاونت پشتیبانی با وظایف:
-پشتیبانی واحدهای ستادی شرکت از لحاظ مالی ، پرسنلی ، تدارکاتی و خدمات عمومی.
در این اقدام برون مرزی فعالیتهای اجرایی و خلاصه کردن واحدهای ستادی نیز مد نظر قرار گرفته است.

شرکتهای برق منطقه ای
با توجه به وسعت کشور و ابعاد تولید و مصرف برق در آن،برای انجام عملیات،تقسیم بندی جغرافیایی در برق حاکم بوده و شرکتهای برق منطقه ای در محدوده جغرافیایی حوزه فعالیت خودنقش کارفرمایی ووظیفه مدیریت وهماهنگی شرکتهای زیرمجموعه وتامین تولید،انتقال وتوزیع وفروش برق برای همه مصارف برق رابر عهده دارند.
این شرکتها که به صورت سهامی اداره شده و100درصد سهام آنها به صورت دولتی در اختیار شرکت توانیر است، شامل شرکتهای: برق منطقه ای آذربایجان، اصفهان، باختر، تهران، خراسان، خوزستان، زنجان، سمنان، سیستان وبلوچستان،غرب، فارس، کرمان، گیلان، مازندران، هرمزگان و یزد می شود.

مالکیت تاسیسات تولید، انتقال و توزیع برق در هر منطقه نیز به شرکتهای برق منطقه ای تعلق دارد.درآینده وبا فراهم شدن شرایط و زمان مناسب، تعداد شرکتهای برق منطقه ای به تعداد مراکز کنترل منطقه ای شبکه (8یا9 منطقه)کاهش خواهد یافت.
اساسنامه جدید شرکتهای برق منطقه ای در اوائل سال 1382 مورد تصویب قرار گرفت که براساس آن نمایندگی سهام در مجامع عمومی شرکت با اعضاء هیئت مدیره شرکت مادر تخصصی توانیر بوده و ریاست آن بر عهده رئیس هیئت مدیره شرکت مادر تخصصی توانیر است.

در این بخش نیز با تفکیک عملیات اجرایی و برون سپاری، کوچک سازی آنها دنبال خواهد شد.
سازمان انرژیهای نو ایران (سانا)
سانا با هدف توسعه کاربرد انرژیهای حاصل از منابع تجدید پذیر تاسیس و درحال حاضر به عنوان زیرمجموعه شرکت مادر تخصصی توانیر فعال است. حوزه فعالیت آن،سراسر کشور بوده واهم ماموریتهای آن به شرح زیر است:
-انجام مطالعات ، تحقیق و توسعه ، آموزش و انتشارات ، طراحی و مشاوره ساخت و اجرای سیستمهای نمونه وهمچنین حمایت فنی ، اقتصادی و ظرفیت سازی به ویژه در بخشهای غیردولتی در زمینه ارتقا و توسعه کارآیی انرژی در چارچوب سیا ستهای مصوب وزارت نیرو و برنامه های مصوب مجمع عمومی .
-مدیریت طرحهای مرتبط با هدف و موضوع فعالیت شرکت.

-همکاری با شرکتها و موسسات درجهت تحقق موضوع فعالیت و هدف مشترک.
-انجام اموری که شرکت مادرتخصصی توانیرآنها رابه این شرکت درحوزه فعالیت مربوطه محول کند
-انجام هرگونه عملیات و معاملات که علاوه بررعایت صرفه وصلاح،برابرمقلصد شرکت،ضروری و مرتبط باشد.
سهام این شرکت متعلق به شرکت توانیر است
سازمان بهره وری انرژی ایران (سابا)

سابا در سال 2375 و با هدف ارتقا و توسعه کارآیی انرژی تاسیس شد.این سازمان در حال حاضر زیر مجموعه شرکت مادر تخصصی توانیر بوده و اهم ماموریتهای آن به شرح زیر است:
-اجرای طرحهای مدیریت مصرف انرژی در کارخانه های کشور.
-ارائه خدمات مشاوره و اطلاع رسانی در زمینه تهیه و تامین دستگاههای اندازه گیری.
-تدوین و ترویج استانداردها و معیار مصرف انرژی در صنایع و لوازم خانگی.

-اعطای یارانه سود تسهیلات و وام برای دستیابی به اهداف صرفه جویی انرژی.
انتشارات فرهنگی و همکاری با صدا و سیما برای ترویج فرهنگ بهینه سازی مصرف انرژی
شرکت تعمیرات نیروگاهی ایران

شرکت تعمیرات نیروگاهی ایران در سال 1370 با هدف تعمیرات اساسی و دوره ای نیروگاهها و ایستگاههای انتقال نیرو و نیز ساخت و بازسازی قطعات یکی مورد نیاز آن تشکیل شد و در حال حاضربه عنوان یکی از شرکتهای زیرمجموعه توانیر عهده دار انجام وظایف تعمیراتی و مدیریت پروژه های نیروگاهی فعال است.
واحدهای این شرکت شامل بخشهای تعمیرات مکانیک،تعمیرات نیروگاهی،تعمیرات الکتریک وساخت و تجهیزات است. این شرکت همچنین در بازسازی و ساخت قطعات با هماهنگی شرکت صانیر فعالیتهای برون مرزی دارد.سهام شرکت تعمیرات نیروگاهی ایران متعلق به شرکت توانیر است.
شرکت مدیریت پروژه های نیروگاهی ایران (مپنا)

شرکت مپنا به دنبال تجربیات حاصل از اجرای نیروگاه حرارتی شهید رجایی به عنوان یک پیمانکار عمومی پس از تصویب شورای اقتصاد تشکیل واز آذر1372 کارخودرا آغاز کرده است.این شرکت با170 پیمانکار داخلی وخارجی همکاری داشته و شرکتهای زیر را تحت پوشش دارد:
-موننکو ایران
-مپنا بین الملل
-شرکت مدیریت ساخت بویلر اندیشه صنعت(مسبا).
-شرکت ساخت توربین گازی ایران(توگا).
-پارس ژنراتور –شرکت سازنده ژنراتورهای نیروگاهی
-شرکت سازنده پره توربین(پرتو)
-توسعه صنعت تجهیزات نیروگاهی ( شرکت سازنده تجهیزات نیروگاهی).
-نصب نیرو- شرکت ساختمانی و نصب.
این شرکت به عنوان زیرمجموعه شرکت مادرتخصصی توانی،مجری پروژه های نیروگاهی سازمان توسعه برق ایران است وبعنوان پیمانکارعمومی نیروگاههای بخاری و گازی و چرخه ترکیبی در ایران و در اجرای طرحهای BOT مشارکت می کند.ضمن اینکه در اجرای پروژه های نیروگاهی برون مرزی نیز فعال است.

سازمان توسعه برق ایران
سازمان توسعه برق ایران در حال حاضر یکی از شرکتهای زیرمجموعه شرکت توانیر محسوب می شود که از سال 1375 عهده دارمدیریت توسعه واحداث نیروگاههای حرارتی، طرحهای انتقال نیرو و فیبرنوری و بهره گیری از قابلیتها و فرصتهای احداث نیروگاه به روش BOT است.
طرحهای ملی نیروگاهی و انتقال از سوی شرکت توانیربرای اجرا به این سازمان ابلاغ می شود تا متعاقب آن با حداکثر استفاده از ظرفیتهای داخلی اجرای آنها آغاز شود.

توزیع
شرکتهای توزیع ازجمله شرکتهایی بودندکه ازابتدای تفکیک فعالیتهای اجرایی ازبدنه صنعت برق درقالب 42شرکت توزیع نیروی برق بصورت غیردولتی درسطح کشورفعالیت خودراآغازکردند.اغلب این شرکتها پوشش استانی دارند، اما با توجه به وسعت جغرافیایی، بعضا به صورت ویا قسمتی از استان ودر شهر تهران بزرگ با تشکیل 5 شرکت فعالیت می کنند.
سهام دولتی شرکتهای توزیع در حال حاضر در اختیار شرکتهای مادر تخصصی توانیر بوده و از نظر عملیاتی تحت نظر مدیریت حوزه برق های منطقه ای فعالیت می کنند.
در حال حاضر شرکتهای توزیع در قالب پنج قرارداد با شرکتهای برق منطقه ای به شرح ذیل فعالیت می کنند:
- قرارداد خدمات مشترکان. - قرارداد برنامه ریزی طراحی و نظارت
- قرارداد بهره برداری - قرارداد اصلاح و بهینه سازی
- قرارداد توسعه و احداث.
انتقال

حوزه فعالیت انتقال کشورشامل مدیریت نگهداری و بهره برداری خطوط و ایستگاههای انتقال230 ،400 و فوق توزیع 63و66و132 کیلوولت است.این واحد با عنوان معاونت انتقال نیرو و یا معاونت بهره برداری در چارت سازمانی برق های منطقه ای تعریف شده است.
در بخش توسعه خطوط و ایستگاههای منطقه ، معاونت های طرح و توسعه در شرکتهای برق منطقه وظیفه توسعه شبکه در حوزه ماموریت خود را بر عهده دارند.
ایجاد شرکتهای تعمیراتی تاسیسات تولید برق

به منظور برون سپاری عملیات تعمیرات نیروگاهها با هدف شفاف سازی ، ایجاد رقابت و تسریع در امور تعمیراتی ، افزایش کیفیت و در نهایت کاهش هزینه تعمیرات در نیروگاه ،برون سپاری و تشکیل شرکتهای تعمیراتی دنبال خواهد شد.

لازم به ذکراست به دلیل مشکلات ساختاری هنوز تفکیک خدمات تعمیر در همه نیروگاهها انجام نشده،اما در نظر است روند برون سپاری تداوم یابد.
با توجه به آزادی حوزه فعالیت،این شرکتها می توانند در مناقصه های مربوط به تعمیرات اساسی و بهینه سازی هم در منطقه خود و هم در حوزه سایر مناطق شرکت کنند.
گفتنی است در فصولی که فشردگی کار نیروگاهی کاهش می یابداین شرکتها می توانند خدمات خودرابه سایر واحدهای صنعتی عرضه کنند و به این ترتیب ظرفیت انجام خدمات مهندسی نیز افزایش خواهد یافت.

شرکتهای مدیریت تولید برق
به منظورتفکیک وظایف اجرایی مرتبط با بهره برداری ازتاسیسات تولیدبرق ،شرکتهای مدیریت تولیدبه صورت شرکتهای غیردولتی ایجادشده وهریک عهده دار مسئولیت بهره برداری از یک یا چند نیروگاه هستند و درحال حاضرمطابق با قراردادهایی که باشرکتهای برق منطقه ای دارند خدمات بهره برداری ازتاسیسات برق رابعنوان پیمانکارشرکتهای برق ارائه می کنند.برای شفاف سازی رابطه بین شرکتهای برق منطقه ای بعنوان کارفرما و شرکتهای مدیریت تولید برق به عنوان پیمانکار،سهام شرکتهای برق منطقه ای درشرکتهای مدیریت تولید ، به شرکت توانیر انتقال یافته است.

این نیروگاهها مجاز هستند به منظور استفاده از ظرفیتهای خالی وافزایش توان کارشناسی و تخصصی وایجاد انگیزه، در زمینه بهینه سازی،تحقیقات، سیستمهای اطلاعاتی و...بهره برداری و جذب نیرو وآموزشهای اولیه و راه اندازی و بهره برداری از نیروگاههای جدید، خدمات خودرا براساس فرارداد به سازمان توسعه برق ایران ،مپنا یا سایر نیروگاهها عرضه کنند.
توزیع در شرکتهای برق منطقه ای

شرکتهای برق منطقه ای ازبدوتاسیس هرسه وظیفه تولید،انتقال و توزیع رابرعهده داشتند.این شرکتها برای اداره هریک از این اموردر تشکیلات خودسه بخش جداگانه(معاونت)تولید،انتقال وتوزیع پیش بینی کرده بودند.
در بخش توزیع به علت گستردگی حوزه عمل شرکتهای برق منطقه ای علاوه بر مراکز استانها در هر یک از شهرستانها نیز یک یا چند واحد به نام " امور " یا "قسمت" برق ایجاد شده بود که کار تامین برق محدوده خودرا بر عهده داشت.

ساماندهی شرکتهای مشاوره ای ، مهندسی ، پیمانکاری ،مالی ، پشتیبانی و خدماتی
درسالهای قبل باتوجه به سیاست برون سپاری فعالیتهای اجرایی ،شرکتهای زیادی درحوزه فعالیت برق های منطقه ای به صورت غیردولتی و خصوصی تشکیل شده است.این شرکتها درامورمشاوره ای و پیمانکاری دربخشهای تولید، انتقال و توزیع فعالیت دارند.در امور پشتیبانی و خدماتی نیز شرکتهای متعددی در کنار برق منطقه ای با هدف انجام فعالیتهای برون سپاری تشکیل شده اند.

تاسیس شرکت تولید و انتقال نیروی برق ایران (توانیر)
به منظور استفاده صخیخ تر از انرژی تولیدی نیروگاه های بزرگ و انتقال انرژیهای تولید شده این نیروگاه ها به مناطق مصرف در سراسر کشور ، یک شبکه به هم پیوسته انتقال انرژی ملی به وجود آمد و اداره آن به شرکت سهامی تولید و انتقال نیروی برق ایران ( توانیر ) شپرده شد. اساسنامه این شرکت در اسفند ماه 1347 به تصویب کمیسیونهای آب و برق مجلسین شورای ملی و سنا رسید. این شرکت که در سال 1348 آغاز به کار کرد،بهره برداری از تمامی تاسیسات تولید که به شبکه به هم پیوسته برق کشور و یا به شبکه های بزرگ منطقه ای متصل می شود را عهده دار بوده وبهره برداری از تمتمی ایستگاه های فشار قوی خطوط انتقال نیروی 400 و 230 کیلوولتی نیز به این شرکت واگذار شد.

در 30/4 1354 و 2/3/1355 تغییرات و اصلاحاتی در اساسنامه شرکت ایجاد شد و در نهایت بر اساس آخرین تغییری که در 15/7/1374 در آن به عمل آمد نام آن به سازمان مدیریت تولید و انتقال نیروی برق ایران (توانیر) تبدیل و وظایف و ماموریتهای معاونت امور برق وزارت نیرو به این شرکت محول و پست های مدیر عامل این سازمان و معاونت امور برق ادغام شد.

ملی شدن صنعت برق
پس از شروع به کار وزارت آب و برق در سال 1343 در جهت دستیابی به هدفها و اجرای برنامه های پیش بینی شده لازم دیده شد که صنعت برق ملی اعلام شود.هدف اصلی از ملی شدن این صنعت عرضه کافی انرژی برق در جهت تامین تقاضای روزافزون کشور بود.صنعت برق در سال 1344 ملی اعلام شد.