کاراموزی رشته حسابداری

بخشی از مقاله

کاراموزی رشته حسابداری

فصل اول
بخشهاي مرتبط با رشته علمي كارآموز

تعريف حقوق و دستمزد:
حقوق و دستمزد اوليه در مفهوم خدمات عمومي به مضابي اولين حقوق و دسمزدي است كه با تخصيص مستخدم در يكي از جداول رشته هاي خدمات شغلي به او پرداخت مي گردد بايد توجه داشت كه مشمول حقوق و دستمزد اوليه فقط بر مبناي اخذ يكي از مدارك تحصيلي صورت نمي گيرد بلكه پرداخت آن به افراد استخدام در خدمات كشوري بر مبناي تخصيصي آنان در يكي از رشته هاي شغلي و دارا بودن حداقل مدرك تحصيلي در ارتباط با شغل مورد تصدي نيز صورت مي گيرد.

به اين ترتيب، حقوق و دستمزد اوليه در چهارچوب قانون حقوق و دستمزد در برگيرنده مفهوم وسيعتري است. هدف از مطالعه و بررسي ميزان حقوق و كسب اطلاعات و حقايق اساسي درباره ميزان پرداختهاي هر يك از مشاغل است.

حقوق و مزاياي رسمي دولتي
مستخدمين دولت در قبال كار و وظايف محوله از حقوق و مزاياي قانوني معيني بهره مند مي گردند. براساس قانون استخدام كشوري، حقوق ثابت ماهانه مستخدمين رسمي مطابق جدولي به نام جدول حقوق صورت مي گيرد. مستخدمين رسمي دولت علاوه بر حقوق ثابت ماهانه وجوهي نيز تحت عنوان فوق العاده، هزينه يا پاداش دريافت مي كنند. كه اين مبالغ مكمل ثابت ماهانه آنها خواهد بود.
نگاهي آماري بر وضعيت مستخدمين دولت

دولت با فعاليت هاي بيش از پيش فراگير خود عرصه هاي مختلف اقتصادي، اجتماعي، عمراني، فرهنگي و … را تحت پوشش قرار داده است و در نتيجه به منظور تحقق بخشيدن به اهداف خود ناچار است سازمان هاي اداري مختلفي را ايجاد كند.
ايجاد اين سازمان ها نيز مستلزم استخدام تعداد قابل ملاحظه اي كارمند است. به همين جهت بدنه اصلي دولت را كاركنان او تشكيل مي دهد. در حال حاضر تعداد كاركنان دولت اعم از رسمي، غيررسمي و كارگر از دو ميليون تجاوز مي كند.

حدود 4/1 كاركنان دولت در پايتخت و بقيه در ساير استفاده ها اشغال دارند بررسي مفهوم مستخدم دولت
پيش از آشنا شدن با حقوق و تكاليف مستخدمين دولت بايد در ابتدا دانست كه مستخدم دولت كيست؟
تعريف مستخدم دولت براساس بودجه:

يكي از معيارهاي ارائه شده ايت است كه مستخدم دولت كسي است كه از محل بودجه عمومي كشور حقوق دريافت مي كند. اين معيار عليرغم اين كه حقوق بخش عظيمي از مستخدمين دولت از بودجه عمومي كشور تامين مي شود. چندان دقيق نيست و با واقعيت انطباق ندارد. اين عدم انطباق را مي توان به وضوح در مورد شركت هاي دولتي شاهد بود همان گونه كه مي دانيم شركت هاي دولتي بودجه خود را از ناحيه فعاليت هاي تجارتي و صنعتي تامين مي كنند و مشمول قانون استخدام كشوري نيستند ولي با اين حال كاركنان اين شركت ها را نمي توان مشتخدم دولت ندانست.»
در تعريف استخدام دولت ماده يك قانون استخدام كشوري مقرر مي دارد.

استخدام دولت عبارت است از پذيرفتن شخص به خدمت دولت در يكي از وزارتخانه ها يا شركت ها يا موسسات دولتي است.
لزوم هماهنگي سازمان ها در زمينه حقوق و دستمزد با شوراي مربوط:

به منظور استقرار نظام هماهنگي در تعيين حقوق و مزاياي مستخدمين دولت شوراي حقوق و دستمزد تشكيل مي شود. وزارتخانه ها و موسسات و شركت هاي دولتي اعم از اين كه مشمول مقررات اين قانون باشند يا نباشند همچنين موسساتي مثل شهرداري ها و انجمن هاي بهداري و محلي مكلفند قبل از هر نوع در ميزان حداقل و حداكثر حقوق و مزاياي مستخدمين خود موافقت شوراي مذكور را كسب نمايند.

از لحاظ هماهنگي حقوق و دستمزد، جداول حقوق ماهانه، ضويب حقوق و فوق العاده ها شغل ارتقاي گروه، بازنشستگي و وظيفه كه بار مالي دارنده دستگاههاي غير مشمول قانون استخدام كشوري تبعيت مي كنند و چنانچه وضعيت مشاغل در اين دستگاهها و به ويژه مقتضيات بازار كار اقتضا كند كه مبلغ اضافي به شاغلان آن پرداخت شود. بايد با در نظر گرفتن سطح حقوق و مزايا در مشاغل مشابه فعاليت هاي صنعتي، بازرگاني و كشا.رزي در بخش خصوصي عمل شود. شوراي حقوق و دستمزد برا براي اين سياست ها نظارت دارد.

انواع مستخدمين دولت:
عليرغم قصد قانونگذار جنسي بر اعمال مقررات استخدامي واحد( قانون استخدام كشوري) بر كليه كاركنان دولت، سازمان هاي مختلف دولتي بنا به دلايلي( دلايل فني و سياسي كه پيش از اين ذكر شد) قراردادهاي استخدامي گوناگوني با كاركنان خود منعقد كردند و عملا قانون استخدام كشوري را از شموليت خارج ساختند، قانون مذكور در نظر دارد كه مستخدمين دولت اساسا در گروه( مستخدمين رسمي) و استثنائا د گروه( مستخدمين پيماني) قرار داشته باشند، ليكن در عمل بنا به ضرورت انواع ديگري از مستخدمين دولت به رسميت شناخته شدند: مستخدمين روزمزد- مستخدمين خريد خدمتي حكمي. ذيلا به بررسي هر يك از انواع مستخدمين دولت مي پردازيم.

الف- مستخدم رسمي:
مستخدم رسمي كسي است كه به موجب حكم رسمي در يكي از گروههاي جدول حقوق موضوع ماده 30 براي تصديق يكي از پست هاي سازماني وزارتخانه ها يا موسسات دولتي مشمول اين انون استخدام شده باشد.
لازم به يادآوري است كه مستخدمين رسمي خود به دو دسته تقسيم مي شوند:
مستخدمين رسمي آزمايشي و مستخدمين قطعي:

پيش از آن كه افراد به طور قطعي مستخدم رسمي شناخته شوند بايد يك دوره آزمايش را بگذرانند. البته افرادي كه دوره آزمايشي را مي گذرانند در حكم مستخدم رسمي محسوب مي شوند. مدت خدمت آزمايشي داوطلبان ورود به استخدام رسمي توسط وزارتخانه يا موسسه استخدام تعيين مي شود ولي در هيچ مورد از شش ماه كمتر و از دو سال بيشتر نخواهد بود. انتصاب افرادي كه دوره آزمايشي را مي گذرانند به پست ثابت سازماني بلامانع است. حقوق دوره آزمايشي برابر مقررات قانون استخدام كش.ري تعيين و پرداخت مي شود و در صورتي كه مستخدم به استخدام رسمي پذيرفته شود مدت خدمت آموزشي جزء سابقه خدمت وي محسوب مي شود.

فوق العاده و هزينه هاي مستخدم آزمايشي مطابق فوق العاده و هزينه هاي مستخدم رسمي تعيين و پرداخت خواهد شد. افرادي كه در دوره آزمايشي لياقت و كارداني و علاقه به كار از خود نشان دهند در پايان دوره آزمايشي به موجب حكم وزارتخانه يا موسسه استخدام كننده و تاييد سازمان امور اداري و استخدامي كشور از لحاظ تطبيقي با مقررات استخدامي در عداد مستخدمين رسمي منظور و از حقوق و مزاياي قانوني آن برخوردار خواهند شد.
ب: مستخدم پيماني

مستخدمي پيماني، دومين گروه از مستخدمين دولت است كه مورد شناسايي قانون استخدام كشوري قرار گرفته است.
مستخدم پيماني كسي است كه به موجب قرارداد به طور موقت براي مدت معين و كار مشخص استخدام مي شود.
همان گونه كه ماده 6 قانون استخدام كشوري مقرر مي دارد استخدام پيماني به موجب قرارداد صورت مي گيرد و رابطه مستخدم پيماني با سازمان اداره كننده براساس قرار داد تنظيم مي گردد.

حقوق و مزاياي مستخدمين پيماني:
حقوق مستخدمين پيماني همان گونه كه پيش از اين اشاره شد برحسب مدرك تحصيلي و با قرار گرفتن در يكي از طبقات نه گانه تعيين مي گردد. مستخدم پيماني حقوق طبقه مربوط به خود را دريافت مي كند و هر گاه شغل ارجاعي در يكي از طبقات شغل نه گانه پيش بيني نشده باشد، تخصيص آن به جدول حقوقي شوراي امور اداري و استخدامي كشور خواهد بود.
1-1 فوق العاده مخصوص:

چنانچه استخدام پيماني جهت مشاغل فني و تخصص و در طبقات شغلي 1و2 صورت گرفته است. حداكثر تا 20% حقوق طبقه مربوط به دريافتي اين گونه مستخدمين افزوده مي شود. همچنين آن دسته از مستخدمين پيماني كه داراي مدرك تحصيلي ديپلم يا فوق ديپلم در رشته هاي فني و تخصص مربوط باشند حداكثر تا 20% به حقوق طبقه مربوط افزوده مي شود مستخدمين پيماني مي توانند به ازاي هر سال تجديد دولتي مربوط يا آموزش قابل قبول و يا سابقه خدمات پيماني مربوط حداكثر 5% حقوق مربوط را با توجه به ميزان كارآيي دريافت كنند مشروط بر آن كه اين افزايش حداكثر از حقوق طبقه مربوط تجاوز ننمايد.
جانبازان انقلاب اسلامي نيز با توجه به مدرك تحصيلي در يكي از طبقات 1 تا 8 جدول حقوقي قرار مي گيرند ولي از حقوق يك طبقه بالاتر برخوردار خواهند بود.
در صورتي كه شرايط بازاركار و ساير عوامل موثر اقتضا كند براي استخدام برهي از متخصصان به عنوان پيماني منحصرا براي مشاغل طبقات 5،6،7،8،9 وجهي علاوع بر حقوق و فوق العاده ها و مزاياي مذكور در اين آيين نامه پرداخت شود.

اين وجه تحت عنوان فوق العاده مخصوص و حداكثر معادل 80% حقوق مربوط با پيشنهاد وزارتخانه يا موسسه دولتي مربوط و تصويب كميته هاي متشكل از وزير امور اقتصادي و دارايي و دبير كل سازمان امور اداري و استخدامي كشور و رئيس سازمان برنامه و بودجه يا نمايندگان تام الاختيار آنان پرداخت خواهد شد.

2-1 پاداش ها
وزارتخانه ها و موسسات دولتي مي توانند علاوه بر حقوق و فوق العاده مخصوص مقرر در مواد 10 و 11 آيين نامه استخدام يماني مبالغي به شرح زير و با رعايت مقررات مربوط و به شرط وجود اعتبار به مستخدمين پيماني خود پرداخت نمايند.

الف- در هر سه ماه تا ميزان 2/1 حقوق جدول حقوقي به عنوان پاداش به شرط رضايت از خدمت مستخدم
ب- در پايان خدمت پيماني در صورت حصول رضايت به ازاي هر سال خدمت معادل 15 روز حقوق و فوق العاده مخصوص
پ- مواردي از فوق العاده هاي موضوع مواد 39 و 40 قانون استخدام كشوري كه طبق مقررات مربوط هماهنگ با ميزان پرداختي به كاركنان رسمي براساس دستورالعمل سازمان امور اداري و استخدام كشور، قابل پرداخت مي باشد.

3-1- مرخص ها
الف: مرخص استحقاقي
مستخدمين پيماني سالي يك ماه حق استفاده از مرخصي استحقاقي به نسبت مدت خدمت با استفاده از حقوق و فوق العاده هاي مربوط را خواهند داشت. تعطيلات واقع در بين دو مرخصي استحقاقي جزو مرخصي استحقاقي منظور خواهد شد.

حق استفاده از مرخصي مربوط به هر ماه براي ماههاي بعد محفوظ است ولي هيچ مستخدمي نمي تواند در هر سال بيش از 15 روز مرخصي استحقاقي خود را ذخيره كند ولي هر گاه از بقيه مرخصي مذكور استفاده نكند. مدت زائد بر 15 روز ذخيره نخواهد شد.
مستخدمين پيماني مي توانند در صورت نياز با موافقت دستگاه استخدام كننده هر سال يك ماه از مرخصي بدون حقوق استفاده كنند مدت مرخصي بدون حقوق جزو سوابق خدمت منظور مي گردد.
ب) مرخصي استعلاجي:

مستخدمين پيماني در صورت ابتلاء به بيماريهايي كه مانع از انجام كار آنان باشد و نيز زنان باردار از حمايت هاي مقرر در قانون تامين اجتماعي استفاده خواهند كرد اين قبيل مستخدمين موظفند ضمن آگاه نمودن دستگاه ذيربط از علت عدم حضور خويش در محل خدمت مدارك مربوط به بيماري كه به تاكيد مراجع قانوني رسيده باشد را نيز در پايان ايام بيماري ارائه كنند.

حقوق و فوق العاده هاي مستخدم پيماني كه عدم اشتغال آنان به سبب بيماري باشد و در بيمارستان بستري شدند تا سه روز توسط دستگاه مربوطه پرداخت خواهد شد و مازاد بر سه روز تا خاتمه بيماري و حداكثر تا پايان قرارداد مشمول مقررات قانون تامين اجتماعي خواهد بود.
4-1- حقوق از كار افتادگي

هر گاه مستخدم پيماني در حين انجام وظيفه ناقص يا از كار افتاده يا به سبب انجام وظيفه و در حين آن فوت شد مستخدم يا بازماندگان وي طبق مقررات قانون تامين اجتماعي از مستمري از كار افتادگي يا بازنشستگي و يا مستمري بازماندگان استفاده خواهند نمود.

مستخدمين پيماني كه به سبب حفظ دستاوردهاي انقلاب اسلامي و يا به سبب شركت يا همكاري در عمليات نظامي جهت دفاع از تماميت و استقلال كشور جمهوري اسلامي ايران معلول و يا از كار افتاده شناخته مي شوند و يا به درج رفيع شهادت نايل مي گردند از لحاظ برقراري مستمري از كار افتادگي يا مستمري بازماندگان مشمول قانون راجع به برقراري مستمري درباره بيمه شدگاني كه به علت همكاري با نيروهاي مسلح شهيد يا معلول شده يا مي شوند مصوب 18/11/1360 و اطلاحات بعد آن نخواهند بود.

ج- مستخدم خريد خدمتي
ماده يك( دستور العمل ماهنگي در استفاده از خدمات نيروي انساني مورد نياز دستگاه دولتي به صورت خريد خدمت) تعريف زير را از مستخدم خريد خدمتي ارائه مي دهد و خريد خدمت عبارتست از استفاده از خدمت افراد در دستگاه دولتي براي انجام وظايف و مسئوليت هاي مشخص و مدت معين و در مواردي كه امكان جذب افراد از طريق قوانين و ضوابط استخدام رسمي يا پيماني يا ثابت يا مشابه آن وجود نداشته باشد.
د- مستخدم روزمزد:

مستخدم روزمزد به فردي گفته مي شود كه براي يك يا چند روز استخدام و مزد خود را روزانه دريافت مي كند. ولي در عمل استخدام روز مزدان همواره براي يك يا چند روز نيست و گاهي اوقات اين افراد براي مدت طولاني تري به استخدام دستگاه دولتي در مي آيند. به همين جهت مستخدمين روز مزد مي توان به دو گروه تقسيم كرد: روزمزدان موقت و روزمزدان ثابت.

دسته اول براي كارهاي موقت و استثنايي( مانند كارگران ساختماني) و دسته دوم براي مدت نامعين و كارهاي فني و اداري( مانند منشي، حسابدار و …) استخدام مي شوند.
هـ. مستخدم حكمي:

اين دسته از مستخدمين به موجب قرارداد به عنوان روزمزد استخدام نشده اند. بلكه بر طبق اختياراتي كه به موجب قوانين خاص به وزيران يا سرپرستان سازمان هاي دولتي داده شده است به استخدام دولت در آمده اند.

وضع مستخدمين حكمي از لحاظ آن كه آنان براي مدت نامعيت استخدام شده اند و مشاغل آنها كم و پيش حساس و ثابت است و وضع مستخدمين رسمي بدون آن كه از مزاياي استخدام رسمي يا پيماني برخوردار باشند. در گذشته شما زيادي از مستخدمين حكمي، مانند مهندسين و كارمندان فني و اداري به اين سبب وارد خدمت دولت شده بودند كه بعدها كه براساس ضوابط قانون استخدام كشوري تبديل وضع داده و رسمي شوند.
مفهوم طبقه بندي مشاغل:

استخدام كشوري در صورتي مطلوب و عادلانه خواهد بود كه هر يك از مستخدمين دولت جايگاه مناسب خود را در سازمان اداري يافته باشد و مستخدم دولت متناسب با وظايف محوله از حقوق و مزاياي عادلانه اي بهره مند شود. طبقه بندي مشاغل نيز به همين منظور صورت گرفته است.
حقوق و مزاياي مستخدمين رسمي دولت

مستخدمين دولت در قبال كار و وظايف محوله از حقوق و مزاياي قانوني معيني بهره مند مي گردند كه عمده ترين آنها عبارتند از:
حقوق ماهانه
فوق العاده ها و مزاياي مختلف
حقوق بازنشستگي
حقوق وظيفه وارث
حقوق ماهانه

تنظيم حقوق ماهانه براساس جدول و ضريب حقوق
براساس ماده 32 قانون استخدام كشوري، حقوق ثابت ماهانه مستخدمين رسمي مطابق جدولي به نام جدول حقوق صرت مي گرفت. اين جدول داراي 12 گروه و هر گروه داراي 15 پايه بود. به تناسب هر گروه و پايه يك عدد فرضي به نام عدد مبنا قرار گرفته بود. اين عدد ميزان حقوق پايه مستخدم را مشخص ميكرد. در جدول حقوقي عدد مبناي عدد مبناي عدد پايه ضرب در« ضريب حقوق» است.

(40) ضريب حقوق* عدد مبناي هر پايه= حقوق ثابت ماهانه
به عنوان مثال چنانچه مستخدمي را در پايين ترين سطح جدول يعني گروه يك و پايه يك تصور كنيم. حقوق ثابت ماهانه او معادل 4000 ريال خواهد بود.
40*100=4000 حقوق ثابت ماهانه

البته حقوق ماهانه مستخدمين دولت همواره ثابت باقي نمي ماند بلكه همان گونه كه ماده 33 ق.ا.ك مقرر داشته است. با در نظر گرفتن افزايش هزينه زندگي و عوامل ديگر ضريب حقوق مي تواند به پيشنهاد سازمان امور اداري و استخدامي و ارائه اين پيشنهاد از سوي دولت به مجلس و نهايتا تصويب آن از سوي مجلس تغيير كند به همين جهت ضريب حقوق در چندمين نوبت تغيير پيدا كرد: در اسفند 1351 از 4 ريال به 50 ريال و در اسفند 1353 از 50 ريال به 60 ريال و در فروردين 1358 از سوي دولت موقت از 50 ريال افزايش يافت. در ارديبهشت همان سال نيز شوراي انقلاب حداقل حقوق مستخدمين رسمي را 25000 ريال و حداكثر

حقوق را كه مربوط به نخست وزير وزيران مي شد 1000 200 ريال تعيين كرد. جدول مقرر در ماده 32 ق.ا.ك تا تصويب قانون تغيير جدول حقوق و ضوابط پرداخت مستخدمين مشمول قانون استخدام كشوري و قضات مصوب 25/1/1370 به اجرا گذشته مي شد.