دانلود گزارش کاراموزی داروسازی اسوه

بخشی از مقاله

تاريخچه
شركت داروسازي اسوه (سهامي عام) با قدمتي بيش از 39 سال، درسال 1345 با نام شركت ايران مرك «سهامي خاص» تاسيس و تحت شماره 11234 در اداره ثبت شركت هاي تهران به ثبت رسيده از سال 1348 بهره برداري از كارخانه شروع گرديد در تاريخ 8/12/1360 به شركت اسوه تغيير نام يافت و در سال 1370 به «سهامي عام» تبديل گرديد و از 7/12/1372 در سازمان بورس اوراق بهادار تهران پذيرفته شد. همچنين با توجه به تعلق حدود 65% سرمايه اسوه به شركت مديريت سرمايه گذاري بانك ملي ايران (سهامي عام) و شركت هاي زير مجموعه آن، شركت اسوه از جمله شركت هاي تابع مديريت سرمايه گذاري بانك ملي ايران ميباشد.

محل كارخانه و مركز اصلي شركت در تهران- جاده قديم كرج-شاد آباد- خيابان 17 شهريور واقع است.
شركت در سال 1383 با استقرار سيستم مديريت كيفيت و سيستم مديريت زيست محيطي به صورت تلفيقي، موفق به اخذ گواهينامه ي ISO9001 و ISO14001 گرديد.
در حال حاضر شركت داراي گواهينامه هاي استقرار سيستم مديريت كيفيت و سيستم مديريت زيست محيطي مطابق با استانداردهاي ISO9001:2000 و ISO14001:2004 از شركت TUV NORD ‌آلمان ميباشد.

شركت داروسازي اسوه زميني به مساحت بالغ بر 18000 متر مربع و زير بناي معادل 10580 متر مربع احداث شده است و شامل دپارتمان هاي توليد، آزمايشگاه تحقيقات و توسعه، آزمايشگاه كنترل كيفيت، فني مهندسي، انبارها و اداري است.
شركت داروسازي اسوه داراي پنج خط توليد به قرار زير است:

1-خط توليد آمپول
2-خط توليد قطره
3-خط توليد قرص هاي جوشان
4-خط توليد ساشه پودر و گرانول
5-خط توليد قرص هاي ساده و روكش دار

مقدمه:
همانطور كه گفته شد يكي از واحدهاي آزمايشگاهي موجود در كارخانه داروسازي اسوه واحد تحقيقات و توسعه ميباشد كه پرسنل آن متشكل از چند دكتر داروساز و چند شيميست ميباشد كه در ‌آن بخش به كار تحقيقات و توليد و توسعه داروهاي جديد مشغول هستند.
به عنوان توضيح بيشتر مي توان گفت كه دارو سازان در آن واحد داروهاي جديد را تهيه ميكنند و شيميست ها نيز آزمايش هاي لازم را در رابطه با پايداري و خصوصيات فيزيكي داروها قبل و بعد از تهيه انجام ميدهند.

شايان ذكر است كه آزمايشات پايداري بر روي داروها در طي ماه هاي متوالي تكرار ميشود.
داروها سپس به خط توليد فرستاده شده و كنترل بيشتر به آزمايشگاه ديگري به نام كنترل كيفيت محول ميشود كه در اين واحد دارو در حين توليد آزمايش ميشود.
در آزمايشگاه كنترل كيفيت علاوه بر آزمايش هايي كه در تحقيقات انجام شده بود آزمايش هاي ميكروبي نيز انجام شده و كيفيت دارو از همه لحاظ تاييد ميشود.
پس از تاييد نهايي دارو به بازار فروش عرضه خواهد شد.

با توجه به مطالبي كه در مورد فعاليت هاي ‌آزمايشگاهي اين شركت گفته شد و نيز مشترك بودن يك سري از فعاليت ها بين اين دو واحد و همچنين توضيحات بيشتر در مورد خصوصيات و قوانين آزمايشگاه ما در اين گزارش به بررسي توام اين دو واحد خواهيم پرداخت.

اصول كلي و قوانين كنترل هاي آزمايشگاهي
بخشي از كنترل هاي آزمايشگاهي تعيين موارد زير است:

مشخصات، استانداردها و برنامه هاي نمونه برداري، روش هاي آزمايش دقيق و صحيح به منظور حصول اطمينان از انطباق اجزاء ظروف محصولات دارويي و درپوش ها و مواد در حين ساخت و برچسب ها و محصولات دارويي با استانداردهاي مخصوص صحت نوع ماده و پتانسي و كيفيت و خلوص.
آزمايشگاه كنترل كيفيت معمولاً از دو واحد آزمايش تشكيل ميشود:

1.آزمايشگاه شيميايي
2.آزمايشگاه ميكروبيولوژيكي
كار آزمايشگاه شيميايي عبارتست از اندازه گيري هاي شيميايي و آزمايش هاي مواد اوليه واجزاء ورودي و محصولات در دست ساخت و فرآورده هاي ساخته شده به منظور حصول اطمينان از انطباق آنها با مصوبات رسمي دارو سازي و يا مشخصات داخل كارخانه.

واحد ميكروبيولوژيكي آزمايش هاي مختلفي، از جمله آزمايش هاي مخصوص آلودگي ميكروبيولوژيكي در مواد اوليه وارده و اجزاء مشخص شده را انجام ميدهد، شمارش ميكروبي پلت ها كه در حين عمليات استريل انجام مي گيرد در انكوباتور قرار داده شده و تحت نظر گرفته ميشود. پيش از ترخيص محصول براي توزيع آزمايش هاي مناسب استريلزا سيون روي كليه ي اشكال تركيبي خاص، از جمله موارد تزريقي و داروهاي چشمي تكميل ميشود. آزمايشگاه هاي كنترل كيفيت غالباً داراي يك قسمت تحقيقاتي هستند كه روش هاي آناليز صحيح تر و اقتصادي تر و دقيق تري را بوجود مي آورد.

در بسياري از موارد مشخصات و روش هاي آزمايش توسط مصوبات رسمي فارماكوپه ي ايالات متحده (USP) يا فرمولر ملي (NF) تعيين و مقرر ميشود. با اينكه روش هاي مصوبات رسمي به منزله ي حكم نهايي در مورد داروها و اجزاء مندرج در آن است. ليكن توليد كننده ي دارو مجاز است ساير روش ها يا وسايل اتوماتيك را در مسير آزمايش ها جايگزين كند، مشروط بر اينكه نتايج حاصله با نتايج بدست آمده از پروتكل هاي رسمي يكسان باشد. مقررات داروهاي جديد (NDR) شيوه هاي آزمايش را محدود به شيوه هاي مي كند كه در درخواست ثبت داروهاي جديد (NDA) تصويب شده است. بر سر اين كه وقتي اقلام مورد بحث در مصوبات رسمي قرار گرفته اند، روش هاي داده شده (NDA) مي توانند جايگزين شوند يا خير، اختلاف عقيده وجود دارد.

شيوه هاي آزمايش داخلي كارخانه براي داروها يا اجزاء غير رسمي بايد همواره نتايج يكنواختي بدست دهد، تا بتوان از بي خطري و تاثير درماني محصول نهايي اطمينان حاصل كرد. ابداع اين ضوابط از وظايف مشترك قسمت هاي تحقيق و ابداع، تعيين مشخصات محصول و آزمايشگاه هاي كنترل كيفيت است.
تعيين و ايجاد روش هاي آزمايش مطمئن علمي، نيازمند مقررات كافي براي تعيين و بررسي قابليت اعتماد و صحت و دقت، انجام روش هاي آزمايش و وسايل آزمايشگاهي مورد استفاده ميباشد.

تعيين قابليت اعتماد مراحل آزمايشي از طرق زير ممكن است:
استفاده همزمان از چندين شيوه يا اندازه گيري بازيافت ها با استفاده از روش هاي استاندارد اضافه كردن مواد، يا تعيين مقدار در نمونه هايي با ارزش هاي معلوم كه با دقت تهيه شده باشد. به منظور تعيين اندازه بازيافت ها براي تعيين انحراف استاندارد و همچنين براي تعيين ميزان حساسيت آزمايش، آزمايش هاي مكرر لازم بايد انجام شود.
دقت روش آزمايش منوط است به اشخاصي كه آن روش را بكار مي گيرند. قبل ازهر چيز، تنها پرسنلي شايسته ي اجزاي روش هاي آزمايش هستند كه از نظر تحصيلات و آموزش و تجربه داراي صلاحيت باشند. به منظور ثبت و ضبط مدارك تحصيلي پرسنل، بايد براي هر يك از كارمندان آزمايشگاه پرونده ي پرسنلي شامل مشخصات زير نگهداري كرد:

1-نام
2-شرح تحصيلات دانشگاهي و مدارك تحصيلي و تاريخ دريافت مدارك
3-تجربيات مربوط، از جمله محل و شرح و تاريخ ها
4-دوره هاي باز آموزي و آموزش: موضوع و محل و تاريخ ها
5-آثار منتشره و تاريخ چاپ آنها
6-امتيازات تحصيلي و تشويق نامه ها

7-مسئوليت هاي محوله در آزمايشگاه و فهرست آزمايشها و اندازه گيري هايي كه شخص مجاز به اجراي آنهاست. هنگامي كه شخصي براي انجام اندازه گيري خاصي واجد صلاحيت تشخيص داده ميشود، نبايد هيچ گونه دسترسي به راهنمايي شفاهي از ساير پرسنل آزمايشگاه داشته باشد. منظور اينست كه شخصي كه داراي صلاحيت است، بايد صرفاً از روي دستورالعمل هاي مدون كار كند. چنانچه دستورالعمل ها كافي نباشد، عدم توانايي در اجراي اندازه گيري بدون راهنمايي اضافي اين عدم كفايت را نشان ميدهد.
بدين ترتيب، معياري هم بدست مي آيد براي قابليت انتقال روش و اينكه آيا ديگران نيز مي توانند از آن بطور صحيح استفاده كنند يا نه. گذشته از دقت و قطعيت، يكي ديگر از ويژگي هاي روش هاي صحيح علمي اندازه گيري، دستيابي به نتايج يكسان توسط اشخاص مختلف است.

روش هاي داخلي كنترل كيفيت در نهايت بايد موجب تسهيل اجراي صحيح كار شود. استفاده از جدول هاي كنترل به منظور ثبت نتايج آناليز بچ هاي متوالي از توليد يك محصول، وسيله اي است براي رديابي تغييرات غير راندوم و روش هاي نامطلوب چه در مرحله ي توليد و چه در آزمايشگاه.
به منظور چك كردن صحت روش هاي آناليز و صلاحيت پرسنل كنترل كيفيت در فواصل منظم، مي توان به نمونه هاي قبلاً آناليز شده و نمونه هاي استاندارد مراجعه كرد. در مورد آناليزهاي ماشيني پشت سر هم، استانداردها مي بايست به فواصل منظم اندازه گيري شود تا انحرافات تصحيح گردد و از صحت نتايج اطمينان حاصل شود.
كنترل هاي آزمايشگاهي بايد شامل موارد زير باشد:

1)بررسي و تعيين تطابق براي قبول هر سري از هر محموله از اجزاء و ظروف محصولات دارويي و درپوش ها و برچسب هاي مورد استفاده در توليد، پروسه و بسته بندي يا نگهداري محصولات دارويي از طريق تطبيق آنها با مشخصات تدوين شده. مشخصات بايد شامل شرح روش هاي نمونه برداري و آزمايش هاي مورد استفاده باشد. نمونه ها بايد معرفي از كل كالا بوده و كاملاً مشخص شده باشد. چنين روش هايي ضمناً مستلزم آزمايش مجدد و مقتضي هر يك از اجزاء و ظروف محصولات دارويي يا در پوش هايي است كه مستعد خرابي هستند.
2)تطبيق مواد در حين ساخت با مشخصات تدوين شده و توصيف روش هاي نمونه برداري و آزمايش. چنين نمونه هايي بايد معرفي از كل كالا بوده و كاملاً مشخص شود.

3)تطبيق روش هاي نمونه برداري و مشخصات مربوط به محصولات دارويي با شرح تدوين شده. چنين نمونه هايي بايد معرفي از كل كالا بوده و كاملاً مشخص شود.
واحدهاي مخصوص توسعه روش هاي آناليز بايد روش ها را پديد آورده و تكميل كند و واحد كنترل كيفيت بايد مشخصات آزمايش دارو را در مورد هر يك از اجزاء و مواد اوليه مورد استفاده در محصول و توليد آن بررسي و تاييد كند. اين اقلام با ذكر شماره و نام جنس سفارش داده ميشود و هنگام دريافت در كارخانه، شماره كنترل متواتري به آن تخصيص مي يابد كه براي كنترل مصرف و نگهداري حساب آن به كار برده ميشود. موارد دريافت شده اي كه به يك شماره كنترل اختصاص مي يابد به منزله ي محصولي است كه از هر يك از مراحل توليد توسط سازنده بيرون مي آيد و بايد معرف واحدي همگون باشد.

بنابراين ضوابط اين بخش شامل ابداع روش هاي آناليتيك و آزمايش و ارزش هاي مورد نظر و حدود تغييرات مجاز براي هر يك از اقلام بكار گرفته در توليد محصولات دارويي است كه به كارخانه وارد ميشود. پيش از استفاده از هر ماده اي بايد يك نمونه ي معرف كل كالا از هر يك از شماره كنترل هاي اختصاص يافته، با مشخصات پروتكل آن تطبيق شده باشد.
مشخصات آزمايش هاي مقرر براي هر يك از اقلام به شرح زير است:

1-نام و شماره محصول
2-آزمايش هاي لازم: اين مشخصات مي تواند همان مشخصات ضوابط رسمي يا داخلي كارخانه باشد. ليكن بايد موارد زير را در بر بگيرد:
الف) مقدار كافي از نمونه براي آزمايش و نگهداري براي آناليزهاي آينده.
ب)مقدار هر يك از معرف هاي شيميايي، بافرها و غيره كه در آزمايش ها لازم است.

پ)وسايل لازم براي آزمايش ها.
ت)لوازم مورد نياز براي آزمايش ها.
ث) صلاحيت هاي پرسنلي لازم براي انجام هر آزمايش.

ج)تدوين دقيق جزئيات مرحله بندي و روش هاي آزمايش.
چ)معادلات نمونه برداري براي محاسبات.
3-ارزش مورد نظر و حدود تغييرات (تولرانس ها) مجاز براي هر آزمايش: اين ارزش بايد منعكس كننده ضوابط رسمي يا تغييرات مجاز داخلي كارخانه ها با همان اندازه دقت باشد.
حدود تغييرات مجاز ضوابط داخلي كارخانه براي داروهاي رسمي بايد از ارزش هاي رسمي كمتر باشد تا هنگامي كه محصولات ترخيص شده مورد بازرسي و آزمايش هاي مقامات قانوني قرار مي گيرند، از تطبيق آنها با ضوابط رسمي اطمينان حاصل شود.

4-فاصله زماني براي اندازه گيري شيميايي مجدد هر قلم: حداكثر يكسال براي اجزاء و مواد اصلي پايدار (با كاهش پتانسي كمتر از 1% در سال) و مواد اوليه توصيه ميشود.
از جمله ضروريات ديگر، تنظيم پروتكل هاي نمونه برداري از اجزاء و مواد اوليه است. اين پروتكل ها بايد شامل زمينه هاي اطلاعاتي زير باشد:
1-چه كسي مسئوليت و اجازه نمونه برداري از اجناس دريافتي را دارد.
2-تعداد واحدهايي كه بايد نمونه برداري شود، بر اساس تعداد بسته هاي ورودي تحت هر شماره كنترل.
3-روش انتخاب فراواني كه بايد نمونه برداري شود.

4-اندازه پراكندگي نمونه از هر ظرف.
5-دستورالعمل هاي بسته بندي و برچسب زني ظروف نمونه.
6-دستورالعمل هاي برچسب زني و بستن مجدد ظرف نمونه برداري شده.
7-وارد كردن اطلاعات راجع به نمونه در دفترچه گزارش دائمي كه در آزمايشگاه كنترل نگهداري ميشود.

مشخصات آزمايشگاه و پروتكل نمونه برداري جزء سوابق رسمي ماستر تلقي ميشود و بايد در محل قفل شده امني دور از دسترس نگهداري شود. سوابق ماستر مي بايست تحت كنترل يك شخص لايق با تحصيلات دانشگاهي مناسب و تجربه ي كافي قرار گيرد و اين شخص بايد بتواند اصلاحات و اضافات و حذفيات لازم را انجام دهد.
مشخصات كالاي در حين ساخت و محصولات تمام شده مي بايست با همان ضوابط دقيقي كه براي مواد اوليه وضع شده است، تطبيق داشته باشد.
وقايع زير بيانگر نياز به پروتكل هاي نمونه برداري صحيح است:

1-بررسي يك سري از كپسول هاي سولفات كينين اندازه گيري رضايت بخشي را نشان داد، ليكن سري با ضوابط تغييرات مجاز وزني منطبق نبود. تحقيقات نشان داد كه بچ در يك دوره سه روزه كپسول شده و حال آنكه كليه آزمايش ها در روز اول توليد انجام گرفته است. هيچ سابقه اي از بررسي هاي وزني در حين ساخت وجود نداشت. اندازه گيري 102% مقدار ذكر شده روي برچسب بود. انحراف استاندارد بيست كپسول كه تك تك وزن شده بود. فقط 1/0% بود. واضح است كه اين نمونه معرف كل سري و كافي نبوده است.

2-يك قرص كارديوتونيك با ضوابط usp در مورد يكنواختي محتويات منطبق نبود. تحقيقات نشان داد كه اين بچ 2.000.000 قرصي، در يك دوره ي 8 روزه پرس شده است. نمونه هاي ارسالي به آزمايشگاه خارجي فقط حاوي قرص هايي از دو روز اول توليد بود. دليل واقعي تغييرات پتانسي معلوم نشد. واضح است كه نمونه برداري درست انجام نگرفته بود.
3-يك قرص با پوشش انتريك (enteric coated) هنگامي كه توسط FDA آزمايش شد، با ضوابط باز شدن منطبق نبود. شركت نمونه هاي لازم براي آزمايش قابليت باز شدن را در پايان روكش دادن، ولي پيش از خشك شدن نهايي برداشته و در اين مرحله قرص ها حدود 12 ساعت در محيط گرم قرار گرفته بود. واضح است كه قابليت باز شدن روي شكل نهايي محصول امتحان نشده بود.

4-ابزارها و دستگاه ها و درجه ها و وسايل ثبت در فواصل مناسب طبق برنامه مدون و مقرر كه حاوي راهبردهاي ويژه و جدول ها و حدود صحت و دقت است، تنظيم شود و در صورت برآورده شدن حدود صحت و يا دقت عمليات، چاره جوئي پيش بيني شود. از ابزارها و دستگاه ها و درجه ها و وسايل ثبت كه با مشخصات مقرر تطبيق نداشته باشد، نبايد استفاده كرد.

حتي با صلاحيت ترين پرسنل هم نمي توانند از عهده ي انجام آزمايش هاي صحيح برآيند، مگر اينكه ابزار و وسايل لازم در اختيارشان باشد و اين ابزار وسايل به دقت نگهداري و سرويس شود. سوابق هر بار تعمير و تنظيم هر قطعه از وسايل آزمايشگاهي مي بايست نگهداري شود. اين نوع وسايل و سوابق شامل موارد زير است:
1-ترازو ها: يك دفتر سابقه ي دائمي بايد نگهداري شود و هر صفحه ي آن به يك ترازو اختصاص يابد و مشخصات زير در آن درج شود:

الف) سازنده
ب)تاريخ خريد
پ)نوع
ت)شماره ي سريال
ث)ظرفيت

ج)قابليت تكرار نتايج يكسان در آزمايش هاي مختلف
چ)گزارش تنظيم و تعمير: (1) تاريخ (2)امضاي پيمانكار.
2-رنگ سنج ها: يك دفتر سابقه ي دائمي بايد نگهداري شود و هر صفحه ي آن به يك دستگاه اختصاص يابد و مشخصات زير در آن درج شود:
الف) سازنده
ب)فيلترهاي موجود

پ)گزارش تعويض لامپ و تعمير
3-اسپكتروفتومترها: براي هر دستگاه يك دفتر سابقه ي دائمي مي بايست نگهداري شود و مشخصات زير در ‌آن درج شود:
الف) سازنده
ب)نوع
پ) نوار- عبور: چنانچه از نوع نوار عبور ثابت باشد.
ت)دامنه ي طيفي

ث) استانداردهاي مورد استفاده براي تنظيم: (1) طول موج (2)جذب
ج)گزارش تنظيم طول موج و جذب كه موارد زير را نشان دهد:

(1) تاريخ
(2)امضاء اپراتور
(3)انحرافات يافته شده
چ)گزارش تعويض لامپ.

ح)گزارش تعميرات: (1)تاريخ (2) امضاء پيمانكار
4-پ هاش سنج ها: براي هر دستگاه بايد يك سابقه ي جداگانه با ذكر مشخصات زير نگهداري شود:
الف) سازنده
ب)قابليت تكرار نتايج يكسان در آزمايشهاي مختلف
پ)گزارش تعويض الكترودها كه مشخصات زير را نشان دهد:

(1)نوع الكترود
(2)تاريخ تعويض
(3)علت تعويض

5-ابزار مورد استفاده براي تعيين رطوبت:
الف) اجاق هاي خشك كن ميزان الحراره دار.
ب)اجاق هاي سيستم خلاء با ميزان الحراره و درجه ي تخليه هوا.
پ)ترازوي رطوبت سنج.
ت)دستگاه غلظت سنج كارل فيشر.

6-ظروف شيشه اي حجم سنج
الف) كليه ظروف حجم سنج مي بايست علامت «رده A» يا «گواهي NBS» خورده باشند يا داراي تولرانس شناخته شده باشند.
ب)مقدار كافي از اقلام زير در اندازه هاي معمول موجود باشد:
(1)پي پت
(2)بورت
(3)بالن ژوژه
(4)سيلندهار

(5)لوله هاي مدرج آزمايش
7-ساير ابزار ‌آزمايشگاهي از جمله:
الف)انكسارسنج

ب)دستگاه تعيين نقطه ذوب
پ)پلاريمتر
ت)دستگاه انكسار ايكس-ري (X ray)
ث)كروماتوگراف گازي (GC)
ج)اسپكتروفتومتر مادون قرمز
چ)اسپكترومتر جذب اتمي
هر يك از اقلام بالا مي بايست داراي سر فصل جداگانه باشند.

8-سرفصل هاي جداگانه مي بايست مشخصات زير را ثبت كند:
الف) سازنده
ب)گزارش تنظيم و روش هاي اجرايي
پ)گزارش تعميرات
چون بيشتر روش هاي تنظيم لوازم آزمايشگاهي جهت استاندارد كردن مشخصات كمي و كيفي به مواد رفرانس نياز دارند، مواد استاندارد بايد تحت يكي از سر فصل هاي زير درج شود:
1-استاندارد بين المللي
2-رفرانس هاي usp

3-رفرانس هاي NF
4-استاندارد داخلي كارخانه
استاندارد داخلي كارخانه مي بايست بر حسب خلوص برچسب بخورد. هر گزارشي بايد حاوي موارد زير باشد:
1-نام
2-تاريخ توليد
3-تاريخ باز كردن
4-تاريخ انقضاء
مراقبت دقيق از استانداردهاي رفرانس usp و NF بسيار مهم است، زيرا فقط سري استانداردهايي كه در جريان پخش است، استانداردهاي قانوني محسوب ميشود. اندازه گيري هاي شيميايي كه با استفاده از سري استاندارد قديم انجام ميشود، وضعيت قانوني مشكوكي دارد.
محلول هاي استاندارد براي آناليز هاي حجم سنجي نيز به كنترل دقيقي نياز دارد.
1-روي ظروف هر محلول برچسب الصاق ميشود كه مشخصات زير را دقيقاً نشان دهد:

الف)نام
ب)قدرت اسمي
پ)عامل حجم سنجي
ت)تاريخ تهيه
2-هر محلولي با ذكر موارد زير به دقت آماده شود:
الف) نام تهيه كننده تجارتي
ب)نام تهيه كننده محلول غليظ استاندارد
پ)گزارش هر يك از محلول ها با ذكر مشخصات زير در آزمايشگاه تهيه شود.

(1)فرمول تهيه
(2)راهبردهاي استاندارد كردن
(3)استاندارد كردن از طريق سه بار آناليز
(4)فواصل استاندارد كردن مجدد

(5)امضاء شخصي كه محلول را تهيه ميكند.
(6)تاريخ تهيه
(7)امضاء اشخاصي كه استاندارد يا استاندارد مجدد ميكنند.
3-بافرهاي استاندارد: حداقل دو بافر استاندارد براي تنظيم پ هاش سنج ها لازم است. ظروف هر يك از بافرها بايد اين موارد را نشان دهد:
الف) ارزش اسمي بافر با دو رقم اعشاري
ب)جدول تغيير پ هاش با دما

پ)تاريخ باز كردن شيشه (usp ايجاب ميكند كه هر سه ماه يكبار از بافر جديدي استفاده شود)
صحت اندازه گيري ها تنها وقتي ثابت ميشود كه صحت وسيله اندازه گيري، قبل و بعد از اندازه گيري معلوم شده باشد. بنابراين، بازرسي وسايل اندازه گيري قبل و بعد از يك دوره ي كاري بسيار مهم است.

آزمايش و ترخيص براي توزيع
(a) پيش از ترخيص هر بچ از محصول دارويي، بايد از طريق اندازه گيري هاي آزمايشگاهي ثابت شود كه بچ با مشخصات نهايي فرآورده دارويي، از جمله صحت نوع ماده و مقدار هر يك از مواد فعال بنحو رضايت بخشي تطبيق دارد. در مواردي كه آزمايش هاي استريل و يا پيروژن روي بچ هاي خاص مواد دارويي راديو اكتيو كوته عمر انجام ميشود، اين بچ ها را مي توان پيش از تكميل آزمايش هاي استريل و يا پيروژن ترخيص كرد مشروط بر اينكه اين آزمايش ها در اسرع وقت تكميل شود.

(b)از هر يك از بچ هاي فرآورده دارويي كه بايد از ميكروارگانيسم هاي نا مطلوب عاري باشد، عنداللزوم بايد آزمايش هاي آزمايشگاهي مناسب به عمل آيد.
(c) كليه ي برنامه هاي نمونه برداري و آزمايش بايد د روش ها ياجرايي مدون تشريح شود. اين روش هاي اجرايي مدون و لازم الاجراء بايد شامل روش نمونه برداري و تعداد واحدهايي باشد كه بايد از هر بچ آزمايش شود .

(d )معيارهاي قبول براي نمونه برداري و آزمايش كه بوسيله ي واحد كنترل كيفيت انجام مي شود،‌بايد كافي باشد تا اطيمنان حاصل شود كه بچه هاي فرآورده با مشخصات اختصاصي خود و ضوابط آماري كنترل كيفيت كه شرط تأييد و ترخيص آنهاست ، تطبيق دارد. معيارهاي كنترل كيفيت آماري بايد شامل حد مناسبي براي قبول ويا حد مناسبي براي رد باشد .
(e) دقت و حساسيت و اختصاصي بودن و قابليت تكرار روش هاي آزمايش مورد استفاده شركت بايد معين و مستند باشد.

(f) فرآورده هاي دارويي كه با استانداردهاي مقرر يا مشخصات و ساير معيارهاي مربوط به كنترل كيفيت تطبيق نداشته باشد بايد مردود شود. اين فرآورده ها را مي توان مجدداً پروسه كرد. ولي مواد دوباره پروسه شده را قبل از پذيرش و استفاده بايد با استانداردها و مشخصات مربوطه و ساير معيارهاي مقتضي تطبيق داد.
نمونه هاي اشكال دارويي را بايد آناليز كرد تا از خلوص و صحت نوع ماده و پتانسي مورد ادعا و نيز مطلوب بودن كيفيت و ظرافت ظاهري محصولات اطمينان حاصل شود. پارامترهاي فيزيكي و شيميايي فرمولاسيون را مشخصات تعيين ميكند.

همانند روش هاي اندازه گيري داروهاي رسمي، مطالب مونوگراف هاي رسمي براي استريل بودن، زمان باز شدن، تغييرات مجاز وزني و يكنواختي محتويات نيز كاملاً مشخص و موكد است. رعايت مقررات رسمي و دستيابي به آنها، حداقل معيار كيفيت تلقي ميشود.

سازنده ي فرآورده ي دارويي بايد آزمايش هاي اضافي اختصاصي و دقيق تر و موكد تري را ابداع كند تا از كيفيت محصول اطمينان حاصل شود.
طرح مشخصات بايد با در نظر گرفتن كمال مطلوب موسسه در فرآورده، و با توجه به عوامل هزينه و استانداردهاي رسمي و استانداردهاي تسليم شده براي درخواست ثبت داروهاي جديد و محدوديت هاي لابراتوار انجام شود.

مشخصات هر يك از فرآورده هاي دارويي بايد تهيه و تنظيم و به عنوان سندي رسمي نگهداري شود و شامل زمينه هاي اطلاعاتي زير باشد:
(1)نام و شماره ي محصول.
(2)آزمايش هاي لازم، در صورت امكان با رفرانس به ضوابط مصوبه رسمي، يا مشخصات داخلي كارخانه، اين آزمايشها مي تواند شامل موارد زير باشد:
الف)آزمايش هاي پتانسي

ب)آزمايشهاي شناخت نوع ماده، آلوده كننده هاي شناخته شده، و مواد تجزيه شدني.
پ)سختي وقابليت سائيدگي و ويسكوزيته.
ت)ابعاد
ث)تعيين رنگ
ج)تعيين رطوبت
چ)تعيين پ هاش

ح)تعيين اكسيژن
خ)تغييرات وزن يا يكنواختي محتويات
د)مدت باز شدن يا انحلال
ذ)عيوب ظاهري (لب پريدگي، خال افتادگي، عيوب در روكش دادن)
ر)زبري يا وجود مواد خارجي در پمادها يا داروهاي چشمي.

ز)استريل بودن
(3)مقدار دارو، بافر، و معرف هاي شيميايي لازم براي هر آزمايش.
(4)وسايل لازم براي هر آزمايش .
(5)شرايط پرسنلي براي آزمايش محوله: سطح شغلي، آموزش، تجربه.

(6)تعريف دقيق نحوه ي اجراي آزمايش يا اندازه گيري شيميايي.
(7)معادلات نمونه.
(8)حدود تولرانس ها يا انحرافات مجاز باري هر آزمايش.
(9)ارائه يا ثبت اطلاعات لازم.
(10)اساس نمونه برداري.

هر بچ از مواد توليد شده را مي توان همگون تلقي كرد مشروط بر اينكه مراحل پروسه به دقت طراحي و تاييد و كنترل شده باشد و موادي هم كه وارد مراحل توليد ميشود يكنواخت بوده و بطور يكسان پروسه شود، تست هاي آزمايشگاهي براي تاييد محصول، به جاي كل سري بايد در سطح هر بچ انجام شود، تا از هم تراز كردن انحرافات و پيچيدگي نتايج آزمايش ممانعت شود.

يكنواختي بچ مي بايست در مراحل متوالي توليد نشان داده شود. آزمايش بايد روي نمونه هايي انجام گيرد كه در فواصل مختلف در طول پروسه برداشته ميشود.
بايد مقدار مشخصي از اين نمونه هاي كنترلي را كه از لحاظ آماري قابل توجه باشد، به طور پراكنده (راندوم) انتخاب كرد و تحت روش هاي آناليتيكي، اساس ترخيص هر بچ قرار دارد.
نمونه هايي از هر بچ بايد در ظروف مهر و موم شده با برچسب حاوي مشخصات زير، به آزمايشگاه كنترل كيفيت ارائه شود:

1-نام و شماره ي محصول
2-شماره ي سري و بچ
3-آخرين عمليات انجام شده در توليد
4-زمان و تاريخ ساخت
5-اپراتور و سرپرست

6-نمونه بردار
لازم است پروتكل هايي براي توليد تنظيم شود تا حركت محصول در حين ساخت متكي بر تكميل رضايت بخش آزمايش هاي لازم در هر مرحله باشد. اين روش مقرون به صرفه ي اقتصادي است، زيرا از ادامه ي پروسه ي مواد معيوب و فروش كالاي ساخته شده ي مغاير با مقررات ممانعت به عمل مي آورد.
عموماً ولي نه هميشه، آزمايشگاه نمونه هاي معرف كل محصولات تمام شده ي آماده براي توزيع را بررسي ميكند. اين بررسي مي تواند از جستجو براي يافتن اشتباهات در متن برچسب آغاز شود و آزمايشهاي كامل فيزيكي و شيميايي محصول را جهت تطبيق با مشخصاتش در بر بگيرد. نمونه هاي مشخص محصول نهايي از طريق نمونه برداري از خط بسته بندي در فواصل معين بدست مي آيد. نمونه هاي مورد آزمايش عموماً منعكس كننده ي وضعيت محصول در آغاز و وسط و پايان مرحله ي توليد است.

لازمه ي ذاتي عمليات آزمايشگاه كنترل كيفيت و هر گونه سيستم بررسي و يا بازرسي كنترل كيفيت، داشتن قدرت و اختيار قرنطينه كردن هر فرآورده يا اجزاء متشكله در هر مرحله ايي از ساخت است.