بخشی از مقاله
ارزیابی ریسک خطرات کار در واحد تقطیر یکی از پالایشگاههاي کشور با روش Hazan
چکیده
در دنیاي امروز بدلیل بکارگیري تکنولوژیهاي پیچیده به همراه انواع انرژیهاي نو، خطرات نیز از ماهیت پیچیده تري برخوردار شده اند بطوریکه شناسایی آنها بسادگی میسر نیست.به همین دلیل لزوم شناسایی دقیق خطرات و استفاده از ابزارهاي علمی در شناسایی و ارزیابی آنها بیش از پیش آشکار می شود. امروزه براي شناسایی و بررسی خطرات، روشهاي مختلفی وجود دارد. که از آن جمله می توان به روش Hazan اشاره نمود. این مطالعه با استفاده از روش Hazan ارزیابی خطرات و اولویت بندي جهت اقدامات کنترلی در واحد تقطیر یکی از پالایشگاههاي کشور در زمان تعمیر اجرا شد. پس از شناسایی و طبقه بندي خطرات، شدت و تواتر طبق دسته بندي معین و رقم آنها را در یکدیگر ضرب کرده و معیار درجه خطرزایی را بدست می آوریم که مبنا و اساس مقایسه خطرات و اولویت بندي آنها جهت اقدامات کنترلی خواهد بود. نتایجی که از این تحقیق پس از تکمیل فرم ارزیابی سطح ریسک مشاغل و داده هاي مربوط به رتبه ریسک ها به تفکیک شغل و جدول مجموع ریسک هاي مورد بررسی 54/05 درصد در گروه 3 قرار می گیرند ( قابل قبول به شرط کنترل شدن) و 18/91 درصد در گروه 4 یعنی قابل قبول قرار دارند. 21/62 درصد در گروه 2 یعنی گروه نامطلوب قرار می گیرند. و 5/4 درصد مشاغل در گروه 1 یعنی گروه غیرقابل قبول قرار دارند. لازم است با استفاده از کنترل هاي مهندسی ریسک هاي گروه 1 و 2 را در مدت زمان معقولی به گروه هاي پایین کاهش داد. گروه 4 پذیرفتنی هستند و ریسک هاي گروه3 حصول اطمینان از برقراري کنترل هاي موجود کافی است.
واژههاي کلیدي: ایمنی، ارزیابی ریسک، Hazan، واحد تقطیر، شرکت پالایش نفت
-1 مقدمه
متاسفانه بی توجهی به خطرات بالقوه و به تبع آن شبه حادثه ها هر ساله در صنایع ایران خسارت و صدمات بسیار مهلکی به بار می آورند که در بعضی مواقع جبران آن ها غیر ممکن می باشد. حوادث و خسارات وارده به
صنایع به هر شکل و شیوه اي که ایجاد می شوند ناشی از پتانسیل هاي خطر می باشند و چنانچه کانون هاي خطر cm ٥/٢ در یک صنعت شناسایی شوند و روش هاي حفاظتی موجود در مقابل این مراکز خطر بررسی و در صورت نیاز مورد بازنگري قرار گیرند، انتظار می رود از احتمال وقوع و شدت حوادث آن محیط کاري کاسته شود . ارزیابی ریسک باید توسط افراد صلاحیت دار، داراي اطلاعات کافی و حتی الامکان مستقل از کسانی که داراي مسئولیتی در محل ارزیابی هستند صورت پذیرد. چرا که افرادي که نزدیک به موقعیت و محل ارزیابی باشند نمی توانند ریسک ها را تشخیص دهند و در مورد آنها قضاوت نمایند. بهترین راه براي انجام این کار، تشکیل گروهی کوچک و آموزش دیده براي این منظور می باشد. در سازمان هاي بزرگتر باید شخص صلاحیت دار به عنوان هماهنگ کننده کار ارزیابان انتخاب شود. [1]
در حال حاضر بیش از 70 نوع مختلف کیفی و کمی روش ارزیابی ریسک در دنیا وجود دارد، یکی از این روش ها Hazan می باشد که روش کمی می باشد.[2]
در Hazan بایستی تشخیص دهیم که در حالت هاي مختلف چه اتفاقی ممکن است بیفتد. اولین کار در این مورد شناخت و در نظر گرفتن کلیه خطاهایی است که می توانند اتفاق بیفتد و منجر به حادثه شده و یا مشکلاتی در فرایند تولید ایجاد نمایند. در مرحله بعد بایستی خسارات را پیش بینی نماییم و عواقب حادثه را روي مردم عادي، کارکنان و تجهیزات پیش بینی نمائیم، بهترین کار براي بررسی احتمال این است که به حوادثی که در گذشته اتفاق افتاده است، مراجعه نمائیم. اما در بعضی اوقات هیچ مدرکی و آمار و ارقام دقیقی در دست نیست که در این صورت روش خلاقیت و روش هاي آماري را در نظر می گیریم و پیش بینی می نمائیم. در مرحله سوم باید مشخص نمائیم که هر چند مدت، ممکن است حادثه اي به وقوع بپیوندد. مرحله چهارم پیشگیري است که باید اقداماتی را که می توانند مانع از وقوع حادثه گردیده و یا احتمال وقوع آن را کاهش دهند و یا حتی اثرات آنها را تخفیف دهند مشخص نمودهو پیشنهاداتی در این زمینه ارائه نمائیم. [3]
-2 مواد و روشها
این مطالعه از نوع توصیفی- تحلیلی بوده که محل انجام آن در واحد تقطیر یکی از پالایشگاههاي کشور می باشد. که داده هاي آن با استفاده از تکنیک Hazan که یک روش کمی بوده و براي شناخت و در نظر گرفتن کلیه خطاهایی است که می توانند اتفاق بیفتد و منجر به حادثه و یا ایجاد مشکل در فرآیند تولید شود با تشکیل تیم کارشناسی از اداره ایمنی و عملیات واحد جمع آوري گردید .
پس از شناسایی وظایف افراد، جهت جمع آوري داده ها، از تکمیل فرم ارزیابی سطح ریسک مشاغل به روش مشاهده، مصاحبه با متخصصین فرآیند، بررسی اسناد و مدارك فنی و عملیاتی استفاده شد. [4] نمونه اي از فرم ارزیابی سطح ریسک مشاغل در جدول 1 آمده است.
ارزیابی خطرات با طبقه بندي آنها شروع می شود. این مرحله دو هدف را دنبال می کند: نشان دادن اهمیت نسبی خطرات شناسایی شده و ارائه راه حل و ایجاد زمینه لازم براي انتخاب ترکیبی از روشهاي مقابله با خطرات.دو عامل (شدت) و (تواتر) حوادث، مبناي ارزیابی به شمار می روند. منظور از شدت1 توان بالقوه خسارتی است که منابع انسانی و سایر منابع سازمان درمعرض آن قرار دارند و منظور از تواتر2 نیز تعداد وقوع و به عبارتی احتمال وقوع خسارت طی مدت معینی می باشد. بنابراین تجزیه و تحلیل خطرات مستلزم ارزیابی و سنجش شدت بالقوه خسارات و فراوانی آنهاست. پس از اینکه شدت و تواتر طبق دسته بندي معین شده مشخص گردید، و یا به عبارتی میزان شدت و تواتر حوادث تعیین گردید، رقم آنها را در یکدیگر ضرب کرده و معیار دیگري بنام درجه خطرزایی3 بدست می آید که مبنا و اساس مقایسه خطرات و اولویت بندي آنها اقدامات کنترلی خواهد بود.
