بخشی از مقاله
چکیده :
در اغلب موارد خطرات کار در فضاهای محدود زمانی تشخیص داده می شود که بسیار دیر است در فضاهای محدود ممکن است همزمان چندین خطر وجود داشته باشد که کارگران را به طور جدی تهدید کند خطرها را می توان به دو دسته مشخص تقسیم کرد. خطرهای فیزیکی-جوهای خطرناک پس از شناسایی خطر باید آنرا ارزیابی کرد تا اثر آن را بر روی کار در دست انجام مشخص شود برخورد با خطرات فیزیکی معمولا آسانتر و ساده تر از جوهای خطرناک است.
مقدمه :
بدون اغراق هر ساله هزاران حادثه شغلی در کارگاه های کوچک و بزرگ ساختمانی روی می دهد. نتیجه این حوادث از آسیب دیدگیهای جزیی تا قطع عضو معلولیت و حتی مرگ متفاوت است. بدون شک دلیل بخش مهمی از این حوادث نا آگاهی مهندسین اجرایی-ناظرین ساختمانی-و همین طور کارگران از خطرات و روش های ایمن و حفاظت در عملیات ساختمانی است. که با بکار بستن نکات ایمن در کارگاه های ساختمانی از بروز بسیاری حوادث و از دست رفتن سلامتی و جان افراد جلوگیری کنند.اغلب کار کردن کارگران ساختمانی در فضاهای محدود ضرورت پیدا می کند. فضاهای محدود را می توان مکانهایی تعریف کرد که :
-ورود و خروج به آن مکان بدلیلی موقعیت مکانی. طرح یا عملیات ساختمانی محدود می شود -امکان تجمع و یا وجود آلاینده های هوایی خطرناک یا اکسیژن ناچیز یا بیش از اندازه وجود دارد.
از آنجا که پروژه های ساختمانی تنها به ساختمانهای جدید محدود نمی شوند امکان وجود فضاهای محدود در مکانهای مختلف وجود دارد که نمونه فضاهای محدود و خطرهای متداول آن بشرح ذیل می باشد.
خطرهای فیزیکی :
این خطرها باعث آسیب دیدگی اتفاقی یا افزایش احتمال یا شدت چنین آسیب دیدگیهای می شود : خطرهای فیزیکی اغلب احتمال و شدت آسیب دیدگی بالقوه را در داخل فضاهای محدود نسبت به محیط خارج افزایش می دهند، برای مثال نشت جریان الکتریکی در یک اتاق الکتریکی بزرگ با خروجیهای آزاد کم خطرتر از سردابه یا دریچه آدم رویی است که مسیر فرار آن بشدت محدود است به همین ترتیب آتش سوزی در یک فضای محدود بسیار خطرناک تر از آتش سوزی در یک محیط کار باز است.
جوهای خطرناک :
در فضاهای محدود سه نوع خطر جو خطرناک وجود دارد. - 1جو انفجاری - 2جو کم اکسیژن یا پراکسیژن - 3جو سمی
-جو انفجاری :
به جوی گفته می شود که مقدار گاز یا بخار اشتغال پذیر آن در حد انفجاری پایین و حد انفجاری بالاست این حدود بیانگر »محدوده انفجاری« است. که از ماده ای تا ماده دیگر متفاوت است.
متداولترین گاز انفجاری یا احتراق پذیر در لوله های فاضلاب و دیگر سازه های زیرزمینی. متان یا گاز طبیعی حاصل از فساد مواد زاید و فاضلاب است.
بسته به محتوای قبلی یا ریختن اتفاقی و نشتی ممکن است گازها یا بخارهای انفجاری دیگری نیز در فضاهای محدود وجود داشته باشد.
در بالابر غلات و برخی صنایع مانند تصفیه خانه ها ممکن است مقدار گردوغبار در حد انفجار باشد. متداولترین گردوغبار انفجاری. غبار آرد یا غلات است و در سالهای اخیر چندین انفجار در بالابر غلات به وقوع پیوسته است.
جو کم اکسیژن و پراکسیژن :
هوای طبیعی بیرون دارای تقریبا 21 درصد اکسیژن است چنانچه غلظت اکسیژن از 23 درصد بیشتر شود. آن را باید جو پراکسیژن در نظر گرفت. مهمترین نگرانی در مورد جو پر اکسیژن اشتغال پذیری بیشتر مواد است. چیزهایی که در هوای معمولی بی شعله می سوزند. در جو پراکسیژن با شدت می سوزند.
جو پراکسیژن در کارهای ساختمانی نادر است و منشاء آن معمولا فرار اکسیژن خالص از شیلنگهای گسیخته یا سوراخ شده اکسی استیلن یا لوله اکسیژن فرآیندهای صنعتی و تولیدی در کارخانه ها موجود است.
از طرف دیگر کمبود اکسیژن کاملا معمول است. کمبود اکسیژن از عملکرد باکتریهای مصرف کننده اکسیژن یا واکنشهای شیمیایی مانند زنگ زدگی یا احتراق ناشی می شود. همچنین ممکن است اکسیژن جای خود را به گاز یا بخار دیگری دهد.
جو سمی :
سومین و متنوعترین گروه از جوهای خطرناک محسوب می شود در بررسیهای اخیر بیش از 54000 ماده سمی یا مشکوک مورد استفاده معمول در آمریکای شمالی فهرست شده است در ساختمان بسته به فرآیندها و مواد مورد استفاده در تولید با بسیاری از این مواد برخورد می شود. محتمل ترین موادی که در ساختمان وجود دارند. عبارتند از :
هیدروژن-سولفید-کربن-منواکسید-سولفوردی اکسید-کلروآمونیاک
ارزیابی خطر :
پس از شناسایی خطر باید آن را ارزیابی کرد تا اثر آن بر روی کار در دست انجام مشخص شود. برخورد با خطرات فیزیکی معمولا آسانتر و ساده تر از جوهای خطرناک است.
خطرهای فیزیکی :
*دسترسی
این مورد را می توان پیش از وارد شدن از طریق بررسی نقشه ها با آگاهی اولیه یا بازرسی از خارج فضا کنترل کرد.
*شرایط تنگ
کار را طوری برنامه ریزی کنید که از ابزارها تجهیزات و مصالح موردنیاز بتوان بشکل ایمن و موثر در فضای محدود استفاده کرد.
