بخشی از مقاله
چکیده
آلودگی هوا در شهرها یکی از مهمترین معضلات محیطزیستی است که همواره تهدیدي جدي براي سلامت و بهداشت جامعه و محیط زیست میباشد. بررسیهاي گسترده نشان میدهد، آثار بالقوة آلودگی هوا بر سلامت انسان، افزایش مرگ و میر، مراجعه به بیمارستان و تغییر در عملکرد فیزیولوژیکی بدن بهویژه عملکرد تنفسی و قلبی عروقی بوده است. ذرات معلقبهعنوانیکی از شش آلاینده بسیار خطرناك، صدمات جبرانناپذیري را به بدن انسان وارد میسازند.
این آلاینده، متشکل از موادي مانند اسیدها، فلزات و گردوغبار است. ذرات معلق PM10 با قطر ده میکرون از جمله ذرات مؤثر در ایجاد آلودگی شدید هوا بوده که از ترکیب اکسید نیتروژن و دياکسید گوگرد در جو زمین تشکیل میشود. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، شهر اهواز با میانگین غلظت PM10 سالانه 372 میکروگرم بر مترمکعب، مقام اول آلودهترین شهر دنیا را در بین 1100 شهر بهخود اختصاص داده است.
بنابراین، در این مطالعه با استفاده از دادهها يماک زیمم آلودگی ذرات معلق 10 میکرونی، بهصورت سري زمانی سالانه، فصلی، ماهانه و روزانه به تحلیل کیفیت هواي شهر اهواز پرداخته شده است. نتایج حاصل از بررسی کیفیت هوا با استفاده از شاخص AQI بهخوبی نشان داده است که در تمامی ماههاي سال شمار روزهاي ناسالم و خطرناك چشمگیر و طی سالهاي اخیر از رشد فزایندهاي برخوردار بوده است.
واژگان کلیدي: آلودگی هوا؛ اهواز؛ شاخص PSI؛ شاخص AQI؛ گردوغبار؛ PM10
مقدمه
هوا یکی از پنج عنصر ضروري - هوا، آب، غذا، گرما و نور - برا ي ادامه حی ات انسان است. معمولاً انسان میتواند به مدت 5 هفته بدون غذا و مدت 5 روز بدون آب زنده بماند، اما نمیتواند بدون هوا حت ی 5 دقیقه زنده بماند توسعه صنعتی و پیشرفت تکنولوژي، دستاوردهاي متنوعی را برا ي زندگ ی انسان به همراه داشته است اما متأسفانه گاهی در روند پیشرفت و اجراي برنامهها ي توسعه صنعتی، پسماندههایی به شکل ترکیباتی ناخواسته و اغلب زیانآور به محیط رها میشوند به گونهاي ک ه اثرات منف ی بسیاريبر مح یط زیست میگذارند.
انجمنهاي علمی و ارگانهاي دولتی ناظر بر مسائل آلودگی هوا در جهان، براي آلودگی هوا تعاریف مختلفی ارائه مینمایند. مقررات مبارزه با آلودگی هواي ایالت آریزوناي آمریکا، آلودگی هوا را به عنوان حضور یک یا چند و یا مخلوطی از آلوده کنندههاي مختلف در هواي آزاد به آن انداز ه تداومی که براي انسان مضر بوده و یا ﻣﻮﺟﺐ زﯾﺎن رساندن به حیوانات، گیاهان و اموال شود، دانسته است اخراًی بحث آلودگی هوا به یکی از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت زیست محیطی در جهان تبدیل شده است.
اثرات نامطلوب این مسئله در کلان شهرها و شهرهاي بزرگ چشمگیرترم یباشد. ش کی نیستک ه در صورت افزایش بی ش از حد ذرات معلق در هوا، وضعیت با بحران مواجه شده و سازمان محیط زیست باید براي بهبود نسبی این وضعیت با همکاري دولت و سایر نهادي مرتبط در راستاي عادي نمودن شرایط باید تلاش بیشتري نماید.
ضرورت انجام تحقیق
کیفیت هوا، زندگی و تنفس انسان را تحت تأثیر قرار میدهد . همان گونه که وضعیت آب و هوا روز به روز و حتی ساعت به ساعت تغییر میکند، کیفیت هوا نیز میتواند متغیر باشد بنابراین شاخصهاي سنجش کیفیتهوا یک ابزار کلیدي جهت آگاهی از کیفیت هوا، نحوة اثر آلودگی هوا بر سلامت و روشهاي محافظتی در برابر آلودگی هوا میباشد مطالعات انجام گرفته نشان میدهند که شهر اهواز یکی از آلودهترین شهرهاي بزرگ جهان بشمار میرود.
بدین ترتیب یکی از اقدامات مؤثر جهت کنترل، پایش و وضع اقدامات احتیاطی و پیشگیرانه جهت مواردي که کیفیت هوا نامطلوب و آلودگی از حد استاندارد فراتر میرود، تعیین میزان واقعی آلایندهها و توصیف وضعیت کیفی هوا در مقایسه با شرایط استاندارد و اطلاع رسانی به موقع به مردم م یباشد تشدید طوفانهاي گردوغبار چه از لحاظ تعداد روزهاي آلوده و ناسالم و چه از نظر غلظت ذرات PM10 و PM2.5 در سالهاي اخیر ، مشکلات زیادي را براي ساکنین شهر اهواز ایجاد نموده که تحمل آنها فراتر از حد سازگاريم یباشد .
بر اساس سنجشهاي انجام شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست غلظت آلاینده PM10و PM2.5 در 15 تا 22 بهمن ماه 1393 به میزان 10000 میکروگرم بر متر مکعب - بیش از 66 برابر حد مجاز - ، در اسفندماه 8600 - 94 میکروگرم بر متر مکعب - و در بهمن ماه 1395 به 10600 میکروگرم بر متر مکعب رسید بنابراین بررسی کیفیت هواي شهر اهواز و اثرات نامطلوب ناشی از از طوفانهاي گردوغبار بر کیفیت هوا ضروري به نظر میرسد.
شاخصهاي سنجش کیفیت هوا
براي آن که بتوان سنجش یکنواختی را در سطح ملی براي وضعیت آلودگی هوا به کار برد، دو شاخص یا روش در این خصوص ارائه شده است که در سطح جهانی از کاربرد زیادي برخوردار میباشند. این دو روش به شرح زیر میباشند.
شاخص استاندارد آلودگی هوا
کمیت - PSI - استانداردي است که براي گزارش روزانه کیفیت هوا مورد استفاده قرار میگردی و معمولاً از پنج آلاینده استفاده میگردد با توجه به غلظت آلاینده ها و استانداردهاي بهداشتی سازمان حفاظت مح یط زیست امریک ا EPA، غلظت آلایندهها به یک مقیاس عددي بین صفر تا پانصد PSI تبدیل میگردد.
