بخشی از مقاله
امکان سنجی اتصال شرکت سایپا کاشان به شبکه ریلی
چکیده
انتقال مواد اولیه، محصولات و تجهیزات به کمک حمل ونقل ریلی با توجه به هزینه کمتر و ایمنی بیشتر آن ،یکی از گزینه های انتخابی برای همه صنایع می تواند باشد.در مورد صنعت خودرو،با توجه به ماهیت قطعات ارسالی به شرکت تولیدی از نظر حجم و وزن بالا و همچنین شاخصه های تعریف شده برای ارسال محصول نهایی،انتقال با شبکه ریلی می تواند به عنوان یک گزینه مناسب ارزان و ایمن مورد بررسی قرار گیرد. در این مقاله به امکان سنجی اتصال شرکت سایپا کاشان به شبکه ریلی با احداث یک ایستگاه اختصاصی برای شرکت پرداخته شده است و با در نظر گرفتن موانع و مشکلات موجود به بررسی مزایا و معایب به عنوان یک طرح اقتصادی به بررسی این موضوع می پردازیم. با توجه به شرایط فعلی اقتصادی و وضعیت کنونی کشور افزایش قیمت به روش جاده ای از شیب تند صعودی برخوردار است در حالی که افزایش قیمت حمل بار توسط شبکه ریلی دچار این نوسانات نبوده و همچنین در برابر نوسانات اقتصادی پیش آمده مقاومت بیشتری از خود نشان می دهد.برای احداث این طرح سناریوهای متفاوتی تعریف شده و با بررسی هزینه ها شامل هزینه های احداث و راه اندازی،تعمیرات و نگهداری و هزینه های منابع انسانی و ....در کنار عواید مالی که برای سازمان دارد مورد ارزیابی قرار می گیرد.
نتایج حاصل نشان می دهد که این طرح در یکی از سناریو ها در زمانی کمتر از سه سال بازگشت سرمایه داشته که این عایدی علاوه بر همه مزایای حمل و نقل ریلی از جمله ایمنی بیشتر، حجم ضایعات کمتر و انتقال سریعتر می باشد.
کلمات کلیدی: حمل و نقل ریلی، سایپا کاشان ، حمل و نقل جاده ای،امکان سنجی
مقدمه
حمل و نقل همواره در تاریخ زندگی بشر نقشی بنیادین در توسعه اقتصادی و صنعتی جوامع داشته است ودر میان شیوه های گوناگون حمل و نقل ، حمل و نقل ریلی به دلیل داشتن ویژگی هایی خاص و در بعضی موارد برتر نسبت به سایر انواع حمل و نقل، دارای اهمیـت فـوق العـادهای مـی باشد. در دنیای رقابتی امروز که با توجه به کارکردهای صنایع مختلف در پی راههایی برای کم کردن هزینـه هـا و افـزایش بهـره وری مـی باشـند استفاده از حمل و نقل ریلی از جنبه های مختلف مورد توجه قرار گرفته است.کم هزینه بودن،حمل بار با احجام بالا و خطرات کمتر، صنایع مختلف را به سوی جابجایی مواد و اقلام تولیدی با حمل و نقل ریلی سوق داده است.
از برتری های راه آهن که آن را از سایر شیوه های جابجایی بار و مسافر متمایز می سازد، می توان به موارد زیر اشاره نمود :
· راه آهن، یک سیستم حمل و نقل قابل اتکاء و قابل جایگزینی با سایر سیستمهای حمل و نقل می باشد.
· راه آهن، می تواند عامل توسعه اقتصادی مناطق مختلف کشور شود.
· راه آهن، یک منبع درآمد در حمل بارهای ترانزیت محسوب می شود.
· راه آهن ،یک وسیله حمل و نقل ایمن است در مقایسه با حمل و نقل جاده ای.
· راه آهن، سیستمی است که تاثیرات زیست محیطی کمتری نسبت به سایر مدلهای حمل و نقل دارد.
· راه آهن، سیستم مناسبی برای حمل مسافران مسافت طولانی بین شهرها است.
· راه آهن، سیستم مناسبی برای حمل حجم بار زیاد و منظم و در مسافتهای طولانی است.
در ایران با توجه به گستردگی شبکه حمل و نقل جاده ای، همواره قابلیت های راه آهن را با حمل و نقل جاده ای مقایسه کرده اند . بنابر این بجاست که به ویژگی های برتر این سیستم حمل و نقل نیز اشاره ای داشته باشیم:
· حمل و نقل جاده ای این پتانسیل را دارد که در مدت زمانی کمتر از حمل و نقل ریلی اقدام به حمل بار نماید.
· حمل و نقل جاده ای یک حمل و نقل سریع است.
· حمل و نقل جاده ای قابلیت اعتماد بالایی1 دارد.
· حمل از یک نقطه به یک نقطه دیگر
· حمل و نقل جاده ای مناسب برای بارهای غیر حجیم است.
سرعت و هزینه وجوهی است که به طور مستمر مورد ارزیابی قرار می گیرد، چرا که سوخت هر روز گرانتر می شود و ترافیک جاده های افزایش می یابد. با توجه به بحران اقتصادی، نگهداری از شبکه جاده ها سخت تر شده است و توسعه آن ها تقریباً غیر ممکن شده است. برای افزایش جذابیت استفاده از حمل و نقل ریلی، تنظیماتی باید صورت پذیرد. عامل زمان باید کاهش یابد، چرا که حمل و نقل ریلی، در وضعیت فعلی کند است. عامل اصلی، زمان به نسبت زیادی است که صرف منتظر ماندن یا انتقال خطوط برای قطار های می شود. عامل دوم، هزینه است. هزینه حمل و نقل جاده باری کامیون یا تریلی ، نسبت خطی با فاصله دارد، به این معنی که با یک خط مستقیم، قابل نمایش است. اما هزینه حمل و نقل ریلی به
ازای فواصل بیشتر، نرخ کاهشی دارد. [1] در ادبیات به ترکیب راه آهن و خودروهای سنگین باری توجه زیادی شده است. حمل و نقل ترکیبی راه آهن و ماشین های سنگین باری، شامل
عملیات حمل ریلی، با قطارها چند وجهی و بارگیری و باراندازی به وسیله کامیون یا تریلی، از سال 1980 بسیار رشد یافته است. ترکیب راه آهن
و ماشین های سنگین باری جاده ای به دو دلیل بسیار جذاب است: اول، زمان انتظار و عدم اطمینان را کاهش می دهد، چراکه بخش قابل توجهی از مسیر با قطار پوشش داده می شود که بر اساس برنامه ثابتی، تنظیم شده است و از این رو به طور کامل قابل اطمینان است.2 دوم، قابلیت ترکیب بهترین خصوصیات دو روش است که نتیجه آن، بهره وری بیشتر در هزینه در کل مسیر حمل و نقل می باشد.3 اگرچه ترکیب راه آهن و خودروهای سنگین جاده ای، یک زمینه تحقیقاتی فعال در دامنه حمل و نقل ترکیبی می باشد4، تمرکز بر روی حمل و نقل با قاعده است. با وجود افزایش اهمیت حمل و نقل ترکیبی، ارکوت5، جاندرا6 و ورتر7 در سال 2007 از طریق یک بررسی جامع و گسترده در ادبیات، نشان دادند که حمل
و نقل چند وجهی، منطقه ای است که تا کنون به خوبی در آن مطالعه صورت نگرفته است.[2]
در جدول و نمودار زیر آمار میزان بار حمل شده توسط حمل و نقل جاده ای و ریلی در طول سالهای 73 تا 85 و مقایسه بین آنها ذکر شده است. [6]
جدول :1 میزان بار حمل شده شده توسط حمل و نقل جاده ای و ریلی در طول سالهای 73 تا 85
میلیارد تن - کیلومتر درصد رشد سالانه درصد
سال تغییرات
راه آهن جاده راه آهن جاده سهم راه آهن سهم جاده سالانه سهم
راه آهن
73 10.7 41.1 - - 20.7 79.3 -
74 11.9 44.7 11 9 21 79 0.3+
75 13.6 58.6 14 31 18.8 81.2 2.2-
76 14.4 58.2 6 -0.6 20 80 1.2+
77 12.6 57.5 -12.5 -1.2 18 82 2-
78 14.1 68.2 12 19 17.1 82.9 0.9-
79 14.2 73.9 1 8 16 84 1.1-
80 14.6 78.7 3 7 15.6 84.4 0.4-
81 15.8 83.6 8 6 16 84 0.4+
82 18.0 99.9 14 19.5 15.2 84.8 0.8-
شکل :1 مقایسه عملکرد حمل ونقل ریلی و جاده ای
شرکت خودرو سازی سایپا کاشان بعنوان یک شرکت تولیدی با توجه به فاصله نسبی که با تهران و اکثر تولیـد کننـدگان قطعـه دارد هزینـه هـای زیادی را جهت انتقال قطعات و همچنین پس از تولید،انتقال قطعات پرداخت می نماید.در طرح فعلی اتصال این شرکت را به شـبکه حمـل و نقـل ریلی کشور مورد ارزیابی قرار می دهیم و از جنبه اقتصادی و امکان سنجی در مورد پیاده سازی این طرح تصمیم گیری می نماییم.
تعریف مسئله
با توجه به تغییرات و نوسانات قیمت ها و خصوصا چالش هایی که در این خصوص در سیستم های حمل و نقل پیش آمد قیمت ها دچار تغییـرات گسترده ای گردید.شرکت سایپا کاشان با تولید بیش از 400 تا 500 دستگاه خودرو و در نظر گرفتن فاصله ای که تا مرکز و به تبع آن اکثر تـامین کنندگان دارد هزینه های زیادی را در فرآیند جابجایی متقبل می شود.این مشکل زمانی بیشر نمایان می شود که بحث حمل تجهیزات و حتی مواد تولیدی با احجام بالا مطرح می شود که عملا جابجایی آن با حمل و نقل جاده ای یا امکان پذیر نیست یا محدودیت ها و هزینه زیادی را به سازمان تحمیل می کند.نبود تعداد کافی تریلی و تجهیزات حمل از دیگر مشکلات در این زمینه می باشد.
برای حل این مشکل اتصال شرکت به شبکه ریلی را بعنوان یک راه حل مود بررسی قرار دادهایم.
شکل :2 محدوده مورد بررسی در شبکه ریلی ایران
بررسی فنی روش اجرای طرح
اجرای طرح در سه فاز صورت می پذیرد. - فاز صفر:
در این فاز ابتدا مطالعات و بازدیدهای لازم جهت شناخت بیشتر مربوط به پروژه مورد بررسی انجام گرفته و سپس به تعیین سناریوهای مختلف و تحلیل هزینه ای سناریوها به لحاظ فنی و اقتصادی پرداخته می شود.
- فاز :1 زیر سازی
-1 نقشه برداری مسیر و میخ کوبی
-2 خاکبرداری و خاکریزی
