بخشی از مقاله
امکان سنجی پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان((ERP در شرکت کارت اعتبار فارس و تحلیل رابطه آن با عملکرد
چکیده
در این پژوهش به بررسی وضعیت عوامل موفقیت در پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان در شرکت کارت اعتبار فارس و همچنین ارتباط سیستم برنامه ریزی منابع سازمان با رضایت مشتریان و بهره وری در این سازمان پرداخته شد. برای این منظور 9 عامل اصلی در موفقیت پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان که از منابع کتابخانهای مانند کتابها، مقالات ژورنالی و مقالات کنفرانسی به دست آمده است را با استفاده از پرسشنامه در شرکت کارت اعتبار فارس مورد بررسی قرار دادیم. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد وضعیت عوامل اصلی در موفقیت سیستم برنامه ریزی منابع سازمان در شرکت کارت اعتبار فارس در وضعیت متوسط قرار دارد به مدیران این شرکت پیشنهاد میشود که وضعیت این عوامل را در شرکت خود ارتقا دهند. دلیل این امر نیز ارتباط سیستم برنامه ریزی منابع سازمان با رضایت مشتری و همچنین بهره وری در این سازمان دارای ارتباط مثبت می باشد.
واژههای کلیدی
برنامه ریزی منابع سازمانی، رضایت مشتری، بهرهوری، شرکت کارت اعتبار فارس
-1 مقدمه
در گذشته ای نه چندان دور سازمانها به فراخور نیازمندی های خود از یک سری برنامهها ونرمافزارهای کاربردی مجزا در سیستمهای اطلاعاتی خود استفاده میکردند که این برنامها به صورت مستقل از هم عمل میکردند و غالبا هیچ ارتباطی با هم نداشتند. چنین نرمافزارهایی (به دلیل حاد نبودن نیازهای اطلاعاتی) مورد توجه و علاقه شرکتهای کوچک و متوسط حتی سازمانهای بزرگ بودند و سازمانها به راحتی نیازهای خود را توسط این برنامهها برآورده میساختند.
با کوتاه شدن دوره عمر محصولات، سازمانها قادر نخواهند بود در این محیط رقابتی و همراه با تغییرات شدید در فناوری، منابع زیادی را برای تولید محصولات جدید صرف کنند و به گفته ای باید به فکر استفاده بهینه از منابع باشند. بر همین اساس و در راستای استفاده بهینه از منابع سازمان، مشکل اصلی مدیران کمبود اطلاعات راجع به منابع سازمان نیست، بلکه
مسئله اصلی همان چگونگی استفاده از حجم زیاد اطلاعات در سازمان است(بهبودی، رحمانی، انصاری و میرکاظمی، .(1391
بازار شدید رقابتی با مشخصات عنوان شده لزوم تصمیمگیری های سریع و صحیح در تمام ردههای سازمانی را برای بقای سازمان ضروری ساخته است. تصمیمگیرندگان در تمام سطوح مختلف سازمان جهت اتخاذ اهداف و تصمیمات مناسب برای حیطه مسئولیتی خود به داده ها و اطلاعات دقیق و قابل اعتماد وابستهاند. به منظور تامین دادهها و اطلاعات با صحت ودقت مناسب دادهها باید به سرعت وارد، بازیابی شده و به صورت قابل تحلیلی درامده و در نهایت تحیلل و ارزیابی شوند، که این امر نیازمنده حجم زیادی از پردازش دادهها است (ویل پولا، .(2008
سیستمهای برنامهریزی منابع سازمان، پروسههای کسبوکار مورد نیاز افراد در سازمان را به منظور بهکارگیری حجم زیادی از اطلاعات، یکپارچه سازی و خودکار میکنند (پینار و همکاران .(2008 سیستم های برنامهریزی منابع سازمان ، در واقع نقطه اوج و تکامل سیستم های اطلاعاتیِ عصر حاضر هستند (سیوانن، .(2005
افزون بر آنچه گفته شد، ضرورت ایجاد یکپارچگی درون سازمانی و بین سازمانی در محیط زنجیره تأمین و تحول گسترده در حوزه فناوری، سیستمهای اطلاعاتی، عوامل اصلی شکلگیری سیستمهای برنامهریزی منابع سازمان بوده اند (بهبودی، رحمانی، انصاری و میرکاظمی، .(1391
-2 پیشینه تحقیق
عالمتبریز (1384) چهار بعد اصلی، شامل بعد راهبردی، تاکتیکی، فرهنگی و تکنولوژیک را برای ارزیابی سازمانهای خودروسازی کشور در آمادگی برای پیادهسازی برنامه ریزی منابع سازمان شناسایی کرده است. عالمتبریز با بررسی آمادگی شرکتهای خودروسازی به این نتیجه میرسد که در هیچ یک از چهار بعد یاد شده زمینه استقرار برنامه ریزی منابع سازمان در شرکتهای خودروسازی وجود ندارد.
شامی زنجانی و همکاران (1386 ) در پژوهش خود به بررسی عوامل کلیدی موفقیت پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان در ایران پرداختند. آنها با بررسی پژوهشهای بسیاری به 29 عامل که نقش مهمی در موفقیت پیاده سازی سیستم برنامهریزی منابع سازمان در ایران دارند را بدست آوردند. پس از آن با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه با 30 تن از خبرگان این بخش در ایران به اولویتبندی این عوامل پرداختند. آنها در بررسی خود به این نتیجه رسیدند که حمایت مدیر ارشد، مشارکت کاربران و مهندسی مجدد فرآیندها دارای بیشترین نقش در موفقیت پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان را داشته و امنیت اطلاعات و دسترسی به آن و مسائل سختافزاری دارای پایین ترین اهمیت بودهاند. آنها بیان میکنند که توجه به اهم عوامل کلیدی موفقیت پیادهسازی سیستمهای برنامه ریزی منابع سازمان در ایران میتواند ریسک شکست راه اندازی این سیستمها را برای مدیران شرکتهای داخلی کاهش دهد.
زارع شوریجه و خاتمی فیروزآبادی (1389) در پژوهش خود به بررسی عوامل کلیدی تأثیر گذار بر موفقیت پروژههای برنامه ریزی منابع سازمان پرداختند. آنها با بررسی مقالات بینالمللی متعدد 23 عامل اصلی را مشخص کرده که توجه به آنها میتواند باعث موفقیت پروژههای برنامه ریزی منابع سازمان شده و عدم توجه به آنها باعث شکست پروژههای برنامه ریزی منابع سازمان میشود. آنها این عامل را در چهار دسته کلی عوامل سازمانی، عوامل انسانی، عوامل سیستمی (تکنولوژیکی) و عوامل مربوط به فروشندگان برنامه ریزی منابع سازمان دسته بندی کردند.
محمودی و احمدی (1390)که به رتبهبندی فاکتورهای کلیدی موفقیت پرداختهاند. فاکتورهایی مانند زیرساخت مناسب، انعطاف پذیری سازمان، آموزش، مهندسی مجدد فرآیندها و... ، در هر دو پژوهش مورد تأیید قرار گرفته اند.
براتی و همکاران (1391)، ابعاد پیادهسازی برنامهریزی منابع سازمان و مدیریت ارتباط با مشتری در شرکتهای ایرانی مورد پیمایش قرار گرفت. آنها میبایست ابعاد مختلف پیادهسازی این سیستمها شامل انگیزههای پیادهسازی، نتایج پیادهسازی، عوامل کلیدی در موفقیت آنها، موانع و مشکلات پیادهسازی، معیارهای گزینش عرضه کننده سیستم و معیارهای گزینش سیستم را مورد بررسی قرار میدادند. برای این منظور پرسشنامهای را طراحی کردند که اطلاعات کلی سازمان و موارد مربوط به هر کدام از این ابعاد مرود بررسی قرار میداد. آنها این پرسشنامهها را برای 50 شرکت که سیستم برنامه ریزی منایع سازمان و 20 شرکت که سیستم مدیریت ارتباط با مشتری را در ایران تا آن زمان پیادهسازی کرده بودند ارسال کردند که از میان آنها تعداد 46 پرسشنامه مربوط به سیستم برنامهریزی منابع سازمان و 16 پرسشنامه مربوط به سیستم مدیریت ارتباط با مشتری به آنها عودت داده شد. نتایج پیمایش نشان می دهد، این شرکتها با انگیزههایی مانند افزایش بهرهوری، افزایش نتایج تجاری، افزایش کیفیت اطلاعات، پاسخگویی بهتر به مشتری و کاهش موجودی، وارد پیادهسازی این سیستمها در سازمان خود می شوند ولی در عمل با مشکلاتی مانند عدم شناخت و تعریف درست نیازمندیها، یکپارچهسازی اطلاعات، مقاومت کارکنان، عدم تناسب تکنولوژی با ساختار موجود و ایجاد هزینههای غیرقابل پیشبینی مواجه میشوند.
کابان زاده قدیم (1391) در پژوهش خود به بررسی این موضوع پرداخته که چگونه یک سازمان بخواهد سیستم برنامهریزی منابع سازمان را با فرآیندهای کسب و کار مهندسی مجدد که دارای عدم هماهنگی و تناسب میباشند پیاده سازی نمایند؟ و در جدولی بر اساس اندازه شرکت-ها و موقعیت سازمان پیشنهاداتی را برای این موضوع ارائه داده است. وی همچنین به بررسی رابطه بین برنامهریزی منابع سازمان، مهندسی مجدد فرآیندهای کسب و کار، برنامهریزی استراتژیک و ارزیابی عملکرد پرداخته و نشان داده که در ایران ارزشیابی عملکرد و برنامهریزی استراتژیک دارای بیشترین ضریب همبستگی استاندارد (0/9) و پس از آن ارزشیابی عملکرد و برنامهریزی منابع سازمان با ضریب همبستگی 0/89 دارای بیشترین ارتباط میباشند.
حضرتی و همکاران (1392) در پژوهش خود عوامل موفقیت در پیاده-سازی برنامه ریزی منابع سازمان در یک سازمان را به منظور بررسی میزان تأثیر آنها شناسایی کرده و در شرکت معدنی و صنعتی گلگهر به اولویت-بندی آنها پرداختند. آنها در پژوهش خود پس از بررسی پژوهشهای صورت گرفته در این زمینه تعداد 23 عامل را که دارای بیشترین اثر در موفقیت استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان در یک سازمان می-باشند را معرفی نمودند. عوامل شناسایی شده توسط آنها جنبه عمومی داشته و مختص به یک یا چند سازمان خاص نبوده و در اکثر سازمانها بدون توجه به نوع فعالیت سازمان و صنعت آن در موفقیت و شکست پروژههای برنامه ریزی منابع سازمان نقش اساسی را ایفا میکنند. همچنین آنها این عوامل را به چهار عمل راهبردی، سازماندهی انتخاب مناسب و نظارت و بازخورد تقسیمبندی کردند که در بررسی آماری آنها در شرکت صنعتی و معدنی گلگهر، نظارت و بازخورد بیشترین تأثیر را در استقرار موفق سیستم برنامهریزی منابع سازمان را داشته و انتخاب مناسب نظام، عامل سازمانی و عامل راهبردی در اولویتهای بعدی قرار گرفتند.
آقاجانی و همکاران (3131) در پژوهشی به بررسی امکانسنجی پیادهسازی و اجرای سیستمهای برنامهریزی منابع سازمان در شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی منطقه ساری پرداختند. نتایج حاصل پژوهش آنها نشان داد بیشتر متغیرهای پژوهش در شرایط نامناسب به سر میبرند. آنها همچنین به تبیین چارچوبی بر اساس مدلی از پیش طراحی شده برای مطالعه امکانسنجی یک سازمان برای پیادهسازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان پرداختند. آنها همچنین به شناسایی زیرعاملهای مرتبط با هر شاخص از مدل و آزمون آنها در یک مورد واقعی پرداختند.
کوچ (3333) در پژوهش خود 5 دلیل -3 تجمیع اطلاعات کارکردی, -2 تجمع سفارشات مشتری, -1 سرعت بخشیدن فرآیندهای تولید و استاندارد سازی آن, -4 کاهش موجودی انبار, -5 استاندارد سازی اطلاعات منابع سازمان, که سازمان ها علاقه مند به پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان در سازمان خود هستند را عنوان می نماید.
چن (2001 ) در پژوهشی به تحلیل سیستم برنامهریزی منابع سازمان و روند آینده آن با توجه به سیر تاریخی آن پرداخته است. وی به تحلیل چند موضوع اصلی در برنامهریزی شامل ارزیابی نیازها و انتخاب سیستم برنامه ریزی منابع سازمان مناسب، انطباق سیستم برنامه ریزی منابع سازمان با فرآیند کسب و کار، درک نیازمندیهای سازمان و توجیه اقتصادی و استراتژیک پرداخته است. وی بیان میکند که سیستم برنامه-ریزی منابع سازمان تمام بخشهای مالی، فروش و بازاریابی، منابع انسانی و لجستیک و عملیات تولید را با هم هماهنگ کرده و به هم متصل می-گرداند.
تسامانتانیس و کوگتسیتیس (2002) در پژوهش خود به این موضوع پرداخت که چگونه کِو و کارلزبرگٌ دو بازیگر اصلی در صنعت ماء الشعیر قبرس، اخیراً یک سیستمبرنامه ریزی منابع سازمان را برای مجتمع کردن تمامی بخشها و کارکردها در یک سیستم رایانهای،در تلاش برای دستیابی به برتری رقابتی و افزایش سهم خود در بازار معرفی نمودهاند. پژوهش، حاصل درگیری مستقیم اولین مؤلف در پروژههایبرنامه ریزی منابع سازمان است که در دو سازمان با مشاوره شرکت ارائه دهنده سیستم جدید پیاده-سازی شده است. آنها در مورد منافع سیستم جدید برای دو شرکت بحث کرده و پیشنهاداتی برای دیگر شرکتهایی که بدنبال پذیرش این سیستم-ها هستند، ارائه کردند.
ابوقباه و همکاران (2010) در پژوهش خود به بررسی سیستم برنامه-ریزی منابع سازمان در دانشگاهها به خصوص در دانشگاههای کشور استرالیا پرداختند. آنها در مورد نقش پیادهسازی این سیستم در دانشگاهها و منافع آن برای دانشگاهها بحث کرده و به مرور ادبیات گستردهای در زمینه پیاده-سازی این سیستم در دانشگاههای دنیا و در دانشگاههای کشور استرالیا پرداختند.
ماهشواری و همکاران (2011) به بررسی پیادهسازی برنامه ریزی منابع سازمان در یک مؤسسه آموزشی پرداختند و چالشهای پیش رو و راهکارهای آنها را بیان کردند. آنها چالشهایی که یک مؤسسه آموزشی هنگام استفاده از یک سیستم برنامه ریزی منابع سازمان با آن روبرو می-شود را شامل موارد زیر دانستند. پیچیدگی و عدم انطباقپذیری، ترس از تجربههای ناموفق گذشته، فقدان مزیت رقابتی، دشواری پیکربندی، زمان مورد نیاز برای پیادهسازی، توسعه نیافتن بر اساس خواست مشتری و این مشکل که انتخاب نرمافزار مختلف بهتر است مشکلاتی هستند که یک سازمان ممکن است قبل، در حین انجام و پس از پیادهسازی نرمافزار برنامه ریزی منابع سازمان با آنها روبرو شود.
غلامی و همکاران (2015) در پژوهشی به بررسی چالشهای پیاده-سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان در سازمانهای با اندازه بزرگ در کشور ایران پرداختند. مطالعه موردی آنها بر روی شرکت مخابرات اصفهان بوده است. نمونه آماری آنها حدود 40 تن از افراد شرکت مخابرات اصفهان بوده است که به صورت تصادفی انتخاب شدهاند. آنها برای تحلیلهای خود از آزمون t تک نمونهای استفاده کردهاند. آنها نشان دادند که مهمترین چالش پیش روی سازمان در پیادهسازی سیستم برنامهریزی منابع سازمان موانع سازمانی مانند کمبود منابع انسانی میباشد. عامل مهم دیگر معرفی شده توسط آنها عوامل تکنولوژیکی مانند ترکیب نامتقارن در تیم پروژهها میباشد.
چن و همکاران (2015) در پژوهش خود از روش کارت امتیازی متوازن سلسله مراتبیٍ برای ارزیابی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان استفاده کردند. آنها مطالعه موردی خود را بر روی شرکت های با تکنولوژی بالاَ انجام دادند. نتایج تحقیق آنها کارایی این چارچوب اندازهگیری را برای اندازهگیری میزان کارایی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان در مرحله پس از اجرا در شرایط ارزیابیهای ذهنی، عدم قطعیت و قضاوتهای مبهم نشان داد.
-3 روش تحقیق
روشهای تحقیق به دو دسته اصلی کمی، کیفی و آمیخته تقسیمبندی میشوند. در تحقیقات کمی روش تجزیه و تحلیل هم کمی است. لذا به آمار و مسائل نیاز است. درحالیکه در تحقیقات کیفی ممکن است با مقایسه تحلیل صورت پذیرد. در این مقایسه هیچگاه از عدد و رقم استفاده نمیشود.
در انتخاب روش و ابزار مورد استفاده به تناسب موضوع و هدف پژوهش باید دقت زیادی به خرج داد. مطالعات کیفیگرا که بیشتر توصیف یک پدیده و آن هم از طریق مشاهده صورت میگیردمعمولاً به صورت مطالعه موردی است. هدف کلی در مطالعه موردی مشاهده تفصیلی ابعاد »مورد« تحت مطالعه و تفسیر مشاهدهها از دیدگاه کلگرا است. از این رو مطالعه موردی بیشتر به روش کیفی و با تأکید بر فرایندها و درک و تفسیر آنها انجام میشود. مورد چنان انتخاب میشود که نمایانکننده وضعیت یا حالت کلی تحت مطالعه، یا مثالی از پدیده(های) مورد نظر باشد که پژوهشگر میخواهد درباره آن(ها) به درک عمقی دست یابد. در تعلیم و تربیت، »مورد« میتواند شامل: یک فرد ( دانش آموز، معلم، مدیر)، یک برنامه درسی، یک گروه از افراد (معلمان و مسئولان اداری)، یکی از رویدادهای آموزشی (دانش آموختگی)، یا یک سازمان (رسمی یا غیررسمی) باشد (سرمد، بازرگان و حجازی، .(1382
روشهای کمی به سبب اهدافشان که تعمیمپذیری و شمول عامیافتن نتایجاست، معمولاً از اعداد و ابزارهای عددساز استفاده میکنند. عالیترین نوع روشها برای نیل به این هدف، پیمایشُ است. در مطالعات پیمایشی از ابزار پرسشنامه استفاده می شود. پرسشنامهها سؤالاتی را پیشروی پاسخگویان قرار میدهند و در مقابل اعدادی را به پژوهشگر تحویل میدهند و پژوهشگر متناسب با فرضیههای اولیه خود داده ها را مقایسه و به نتایجی دست می یابد. محققان (بیشتر محققان رفتاری) گاهی از آزمایش نیز استفاده میکنند. گرچه در آزمایشها محقق به مشاهده رفتار افراد میپردازد اما میزان تکرارپذیری رفتارها و عکس العملها، دادههای محقق را تأمین میکند و این بار نیز محقق گرفتار اعداد و دادههایی میشود که نتایج تحقیق او را نشان میدهد.
نظم و قدرت تحلیل عددی است که اطلاعات کمیسازی شده را چنین جذاب کرده و موجب بدگمانی نسبت به اطلاعات کیفی شده است. اما برای آنکه داده های کمی از این مزایای آشکار برخوردار شوند لازم است فرض کنیم که خواص یک دستگاه عددی با برخی خصوصیات دادههای اصلی متناظرند (بلیکی، .(1384 به طور سنتی، پژوهشگران کمی توجه خود را معطوف به محرز ساختن »اعتبارِ« و »پایاییّ« اندازهگیریهای خود میکنند، یعنی اینکه ابزارهای آنها همان چیزی را میسنجد که داعیه سنجیدن آن را دارند و این سنجش با انسجام و سازگاری همراه است. اگر روشهای تعیین اعتبار و پایایی را بررسی کنیم، درمییابیم که آنها براساس تأیید و تکرار استوارند. هیچ معیار نهایی که بتوان ابزارهای سنجش را با آن محک زد وجود ندارد، چیزی که وجود دارد فقط ابزارهای به خوبی استفاده شدهای هستند که اجتماعی از پژوهشگران به آنها اطمینان زیادی دارند. عینیت همواره نسبی است (بلیکی، .(1384
همانطور که قبلاً نیز اشاره شد پژوهش با توجه به نگرش محقق و اهداف او میتواند کمی یا کیفی باشد. هر یک از دو گرایش ویژگی های منحصربفردی دارند که در همه مراحل محقق را هدایت میکند و حتی او را محدود به چارچوبی میکند که خارج شدن از آن چارچوب کل تحقیق را منحرف میکند. محقق قبل از اقدام به هر کاری بایستی تکلیف خود را با جنبههایی از پژوهش مشخص کند و سعی کند آنها را در طول انجام تحقیق مدنظر داشته باشد. این جنبه ها عبارتند از :
.3 پارادایم ها: رهیافت ها یا دیدگاههایی که مفروضات هستیشناختی و روششناختی متفاوتی دارند.
.2 روش ها: که شامل فنون گردآوری و تحلیل دادهها میشوند. .1 پژوهش: که یکی از دو روش در آن بکار میرود.
.4 داده ها: که توسط یکی از این دو روش تولید میشود.
در این تحقیق ابتدا با مطالعه کتابخانه ای و بررسی اسناد، مدارک و مقالات عوامل مؤثر در موفقیت اجرای یک سیستم طرحریزی منابع سازمان شناسایی و استخراج شدند. پس از بررسی مقالات متعدد در این زمینه 9 عامل اصلی که خود نیز دارای زیربخشهایی میباشند شناسایی شده و در گام بعدی با استفاده از ابزار پرسشنامه به بررسی میزان موفقیت هر کدام از این عوامل در شرکت کارت اعتباری فارس پرداخته شد. در این تحقیق از روش پیمایش با گردآوری و تحلیل نظر خبرگان حوزه مورد مطالعه که روشی کمی به شمار میرود، استفاده شده است.
-4 سوالات تحقیق
سوال اصلی این تحقیق در زیر آمده است.
-1پیاده سازی نظام برنامه ریزی منابع سازمانی با عملکرد شرکت کارت اعتبار فارس مرتبط می باشد؟
همچنین سوالات فرعی تحقیق موارد زیر میباشد.
-1 پیاده سازی نظام برنامه ریزی منابع سازمانی با رضایت مشتریان رابطه معنی داری دارد؟
-2 پیاده سازی نظام برنامه ریزی منابع سازمانی با سیستم و روش تولید رابطه معنی داری دارد؟
-3 پیاده سازی نظام برنامه ریزی منابع سازمانی با افزایش راندمان واحد های مختلف سازمان رابطه معنی داری دارد؟
-5 یافته های تحقیق
در این بخش به تجزیه و تحلیل دادههای پرسشنامه و تفسیر آنها پرداخته میشود. به منظور بررسی میزان اعتبار پرسشنامه مقدار الفای کرونباخ برای آن محاسبه شد. مقدار محاسبه شده برای آلفای کرونباخ برای دادههای این پرسشنامه برابر مقدار 0/796 شد. مقدار آلفای کرونباخ قابل قبول برای پرسشنامهها که بتوان به دادههای آن استناد کرد مقدار بالای 0/7 میباشد. از آنجایی که مقدار بدست آمده برای پرسشنامه ارائه شده در این تحقیق بالاتر از 0/7 میباشد، بنابراین میتوان به دادههای این پرسشنامه اعتماد کرد.
پرسشنامه طراحی شده 31 موضوع که در موفقیت پروژه اجرای سیستم برنامهریزی منابع سازمان مؤثر بوده را در نظر گرفته و آنها را در 9 مؤلفه اصلی موفقیت در اجرای پروژه اجرای سیستم برنامهریزی منابع سازمان دسته بندی کردهایم. پرسشنامه طراحی شده در پیوست الف ارائه شده است. جدول 1 میزان شاخصهای مرکزی و پراکندگی این 9 مؤلفه اصلی را نشان میدهد. در زیر به ترتیب به تحلیل دادههای هر کدام از این 9 مؤلفه میپردازیم.
-1 حمایت مدیریت ارشد
به منظور بررسی حمایت مدیریت ارشد در سه سؤال از پرسش-شوندگان خواسته شده بود که به حمایت مدیریت ارشد در سازمان نمره بدهند. میانگین این سه سؤال برای میزان حمایت مدیریت ارشد در نظر گرفته شد. تمامی 52 پرسش شونده به این سؤالات پاسخ دادند. همانگونه که در جدول 1 نشان داده شده است میانگین امتیازی که اعضای نمونه به حمایت
