بخشی از مقاله
*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***
برآورد تابع تولید برنج دراستانهاي شمال کشور (مطالعه موردي برنج دانه بلند مرغوب و پرمحصول)
چکیده
برنج یکی از کالاهاي پرمصرف در سبد غذایی ایرانیان میباشد .با توجه به افزایش جمعیت و در پی آن افزایش نیاز به مواد غذایی توجه به روشهایی که به افزایش تولید منجر شود حائز اهمیت است. یکی از مقولههاي مهم در این زمینه استفاده از ارقام جدید و پربازده است. باتوجه به اینکه استانهاي شمالی کشور مرکز عمده تولید برنج در ایران است. در این مطالعه به برآورد تابع تولید برنج دانه بلند مرغوب و پربازده در استانهاي گیلان، مازندران و گلستان (در غالب دادههاي پانل) پرداخته شده است تا با به دست آوردن یک تابع تولید مناسب، میزان نهادههاي مورد نیاز و اثرگذاري هریک از نهادهها را بر تولید پیش بینی کرد. بدین منظور از دادههاي مورد نیاز طی سالهاي 1390-1379 براي برآورد تابع مناسب که از اطلاعات بانک هزینه تولید جهاد کشاورزي استخراج شده، استفاده شده است. نتایج بیانگر آن است که تابع تولید ترانسلوگ به عنوان مناسبترین تابع براي برنج دانه بلند مرغوب و پرمحصول است.
واژههاي کلیدي: برنج، تابع تولید ترانسلوگ، دانه بلند، مرغوب
١
مقدمه
تابع تولید مبین رابطه فنی تبدیل نهادهها به محصولات میباشد (دبرتین، .(1376 تابع تولید یک مفهومکاملاً فیزیکی است و به طور ساده رابطه بین ستانده و نهادههاي تولید را نشان میدهد. در واقع این تابع بیانگر حداکثر محصولی است که از ترکیبات مختلف نهاده هاي تولید به دست میآید. تابع تولید به فرمهاي مختلفی ممکن است ظاهر شود به گونهاي که در سادهترین فرم، به صورت خطی و در شکل هاي پیچیدهتر و در عین حال واقعیتر به صورت درجات دو و بالاتر، لگاریتمی و نیمه لگاریتمی، نمایی و مانند اینها نمایان می شود. تعیین فرم دقیق این تابع تا حدود زیادي بستگی به شرایط تولید دارد. با این حالغالباً اقتصاددانان علاوه بر استفاده از تجربیات مشابه، ملاك انتخاب فرم تابع را برمبناي توجیه آماري آن قرار میدهند. ماهیت تابع تولید از نظر برنامهریزي و توسعه اقتصادي، مهم و جزء لاینفک برنامه ریزي اقتصادي است. براورد تابع تولید همچنین این امکان را فراهم میآورد که نقش و اهمیت هر یک از نهادههاي تولید، به تفکیک مشخص شود. بدین ترتیب هرگونه تصمیمگیري و سیاستگذاري در زمینه میزان به کارگیري نهادهها، محاسبه بهرهوري جزئی و کل نهادههاي تولید، قیمتگذاري نهادهها و به طورکلی برنامهریزي تولید و تدوین استراتژيهاي توسعه امکانپذیر خواهد بود. بنابراین، بسیاري از مشکلات و مسائل گریبانگیر بخش کشاورزي با اطلاعاتی که از براورد تابع تولید به دست میآید، قابل تبیین و حل خواهد بود.
مواد و روشها
براورد تابع تولید یکی از مسائل اساسی در اقتصاد سنجی کاربردي (اینتلیگیتور و همکاران (1996 و انتخاب فرم تابعی مناسب یکی از مشکلترین بخشها در هر کار تجربی است (فان .(2000 انتخاب نوع تابع بستگی به ماهیت موضوع مطالعه دارد. توابع تولید متنوعی در اقتصاد موجود است که دراین مطالعه تنها به بررسی سه نوع پرکاربرد آن پرداخته شده است. یکی از معروفترین توابعی که در بیان روابط ساختاري در تولید از گذشتههاي دور مورد استفاده قرار گرفته است، تابع تولید کاب-داگلاس میباشد. این تابع خصوصیات ضرورت، همگنی، یکنواختی، تقعر، پیوستگی، مشتقپذیري، غیرمنفی و غیر تهی بودن را دارد. پارامترهاي تابع کاب - داگلاس، کششهاي تولید نهادهها را نشان میدهد. این تابع خصوصیت ضرورت مصرف نهاده را به خوبی نمایان میسازد. از جمله محدودیتهاي این تابع میتوان به ثابت بودن کشش تولید نهادهها در آن اشاره کرد. این فرم تنها یک ناحیه تولیدي را براي هر نهاده نشان میدهد و قادر به تبیین هر سه ناحیه از تابع تولید نیست. از آنجا که در بخش کشاورزي مالکیتعمدتاً در اختیار بخش خصوصی است و انتظار میرود بخش خصوصی در ناحیه دوم تولید عمل نماید، لذا اشکال وارد بر فرم تبعی کاب - داگلاس مبنی بر نشان دادن صرف ناحیه دوم تولید، در استفاده از این تابع در بخش کشاورزي، مسئله ساز نیست (شورکی و همکاران .(1390 از مزایاي این نوع تابع، سهولت تفسیر نتایج حاصل است. در واقع این تابع اجازه میدهد که به سادگی نوع بازده به مقیاس، کارایی عوامل تولید، کشش جانشینی بین نهادهها و کشش تولید آنها تعیین شود. از دیگر دلایل استفاده از این تابع، سادگی و سودمند بودن در زمینه کارهاي تجربی اقتصاد سنجی ذکر شده است (جهانگرد، (1384 شکل تبعی تابع کاب داگلاس به صورت زیر است:
در رابطه فوق A، α،β ضرایب ثابت هستند کهA ضریب تکنولوژي میباشد و α و β به ترتیب کشش تولیدي نهادههاي سرمایه و کار هستند؛ به بیان ریاضی:
یکی دیگر از توابع تولید مورد نظر در این مطالعه، تابع تولید ترانسندنتال میباشد . هالتر و همکاران به منظور رفع محدودیت کشش تولید ثابت تابع کاب داگلاس، این تابع را معرفی کردند. فرم خطی- لگاریتمی این تابع در حالت دو نهادهاي به صورت زیر است:
کشش تولید نهاده در تابع ترانسندنتال ثابت نیست، بلکه بستگی به مقدار نهاده مورد استفاده دارد.
فرم تابعی دیگر در این مطالعه، تابع تولید ترانسلوگ میباشد که براي اولین بار در سال 1972 توسط کریستنسن، جورجنسون و لائو پیشنهاد گردیده است. این تابع در حقیقت تابع تولید ترانسندنتال لگاریتمی است و اجازه میدهد کششهاي جانشینی و کششهاي تولیدي، بسته به سطح مصرف نهادهها، تغییر کنند؛ به عبارت دیگر تابع ترانسلوگ هر سه ناحیه تولیدي را نشان میدهد. در تابع ترانسلوگ علاوه بر پارامترهاي متغیرهاي اصلی ضرایب، روابط متقابل متغیرها نیز براورد میشود. فرم تبعی تولید ترانسلوگ در حالت لگاریتمی به صورت زیر است (بخشوده و اکبري، .(1392
کششهاي تولید در تابع تولید ترانسلوگ عبارتند از:
در این مطالعه به برآورد هر سه فرم تابع مذکور پرداخته شده است و در نهایت در قسمت نتایج تنها به بیان آمارهها و ضرایب تابع مورد پذیرش پرداخته شده است.
٣
نتایج و بحث
متغیرهاي مورد استفاده در این مطالعه براي برآورد تابع برنج دانه بلند مرغوب و پر محصول شامل زمین، آب، ساعات کاري ماشین آلات، نیروي کار و مقدار مواد اولیه (کود، بذر، سم) براي سه استان گیلان، مازندران و گلستان طی سالهاي 1390-1379 میباشد که اطلاعات مورد نظر از بانک هزینه تولید وزرات جهاد کشاورزي استخراج شده است.
در ابتدا باید اشاره شود که متغیر مواد اولیه که شامل سه نهاده (بذر؛ کود و سم است) پس از آزمونهاي جمع سازي Aggregation تحت شاخص ترنکوئیست – تیل که یکی از شاخصهاي مناسب براي فرم تابع انعطافپذیر ترانسلوگ میباشد، مورد استفاده قرار گرفت و به عنوان یک نهاده با نام متغیر مواد اولیه وارد الگو شده است. نتایج برآورد پارامترهاي تابع ترانسلوگ براي هر دو نوع برنج دانه بلند مرغوب و پرمحصول در جدولهاي زیر گزارش شده است.
