بخشی از مقاله
بررسي خصوصيات زمين شناسي مهندسي ساختگاه سد چم شير
چکيده
سد چم شير در حدود ۲۵ کيلومتري جنوب شهرستان گچساران در استان کهکيلويه و بويراحمد در دست ساخت مي باشد. محدوده مورد مطالعه در زون زاگرس پيش گودال مي باشد. به طور عمده سنگ هاي ساختگاه از سنگهاي آهک و مارن مي باشد. در اين پژوهش خصوصيات زمين شناسي مهندسي و ژئوتکنيکي توده سنگهاي ساختگاه سد مورد بررسي قرار گرفته است .بر اساس رده بندي ژئوتکنيکي توده سنگ (RMR) توده سنگهاي ساختگاه سد در رده نسبتاً خوب قرار گرفته است . همچنين از نقطه نظر شاخص کيفي سنگ (RQD) بر مبناي حفاريهاي اکتشافي صورت گرفته توده سنگ در مجموع از شرايط خوبي برخوردار است .در ارزيابي توده سنگ هاي ساختگاه با استفاده از شاخص مقاومتي زمين شناسي (GSI) توده سنگ هاي تگيه گاه راست و تکيه گاه چپ از وضعيت مناسبي برخوردار هستند.از نظر نفوذپذيري به جز ۱۰ الي ۱۵ متري از سطح زمين که داراي نفوذپذيري بالايي است از اين عمق به بعد نفوذپذيري توده سنگ ها ساختگاه تا حد قابل
قبولي کاهش پيدا مي کند. با توجه به نتايج بدست آمده کيفيت توده سنگ ساختگاه در کل خوب ارزيابي مي شود.
واژگان کليدي: توده سنگ ساختگاه سد،RMR،شاخص مقاومت زمين شناسي،RQD
١- مقدمه
سد چم شير با ارتفاع حدود ۱۴۰ متر و حجم مخزن حدود۰۰۰،۰۰۰،۷۰۰،۱ متر مکعب در دره اي ساختاري - فرسايشي وU شکل در امتداد محور يک ناوديس پلانژدار و برروي رودخانه ي زهره واقع شده است . بخش بالايي اين دره را يالهاي ناوديس تشکيل داده است به طوري که ساختگاه سد را به دو بخش پاييني (U شکل )و بخش بالايي (باز و گسترده ) تبديل کرده است (شکل ۱). هدف اصلي از ساخت اين سد تامين آب جهت رفع کمبود آب مورد نياز اراضي کشاورزي و تامين بخشي از برق مورد نياز مناطق مجاور است .
شکل ١- شکل درهي چم شير در محور سد چم شير و موقعيت قسمت هاي مختلف درهي محل سد
در مرحله شناسايي محل ساختگاه سد، فاکتورهاي زمين شناسي نقش اصلي و تعيين کننده را در انتخاب محل سد بازي مي کنند.بررسي کيفيت توده سنگ ، از پارامترهاي مهمي است که نقشي اساسي در طراحي و ساخت يک سد ايفا ميکند. طبقه بندي توده سنگ ها، يکي از روش هاي مرسوم براي شناسايي کيفيت آنها بوده که به طور گسترده در مهندسي سنگ و در مرحله طراحي مقدماتي استفاده مي شود و ابزاري مناسب براي برآورد پايداري توده اي در هر سنگ و پيش بيني برخي خصوصيات رفتاري سنگ مي باشد [۲].
٢- زمين شناسي گستره طرح
از نظر چينه شناسي ناوديس چم شير از واحدهاي سنگ آهک و مارلستون هاي سازند ميشان تشکيل شده که به تفکيک از بالا به پايين شامل ميشان بالايي (متشکل از مارلستون با ميان لايه هاي نازک سنگ آهک )، ميشان مياني (متشکل از سنگ آهک هاي ضخيم لايه ب ا ميان لايه هاي نازک مارن ) و ميشان پاييني (متشکل از واحدهاي مارلستون و ميان لايه هاي نازک سنگ آهک )است . تغيير سنگ چينه شناسي واحد ميشان پاييني به صورت تدريجي بوده به طوري که يک زون تدريجي متشکل از تناوب سنگ آهک و مارنهاي متوسط لايه قابل تفکيک است (آقانباتي ، ۱۳۸۳). تغييرسنگ چينه شناسي واحد ميشان پاييني به ميشان مياني به صورت تدريجي بوده به طوري که يک زون تدريجي متشکل از تناوب سنگ آهک و مارنهاي متوسط لايه قابل تفکيک است (شرکت مهندسين مشاور مهاب قدس ، ۱۳۹۱).
٣- زمين شناسي مهندسي
ناپيوستگي هاي موجود در توده سنگ معمولا عامل اصلي تعيين کننده رفتار آن مي باشند. توده سنگ هاي تشکيل دهنده ساختگاه سد داراي شکستگي هاي متعددي با ويژگي هاي متفاوت هستند. به منظور بررسي ويژگي هندسي ناپيوستگي ها، برداشت سيستم ناپيوستگي در سطح زمين و درون گالري هاي اکتشافي به روش تصادفي و برداشت خطي انجام شده است . تحليل داده ها نشان ميدهد علاوه بر سطوح لايه بندي ، ٣دسته درزه اصلي در ساختگاه سد چم شير وجود دارد که مختصات هرکدام از آنها در شکل ( ٢) آورده شده است .
شکل ٢- مشخصات هندسي دسته شکستگي هاي موجود در ساختگاه سد چم شير
٤- بررسي تغييرات کيفيت توده سنگ (RQD)
