بخشی از مقاله
خلاصه
ویژگی های زمن شناسی مهندسی سازندهای زمین شناسی تاثیر بسیار مهمی بر کاربری آنها دارند. وجود سازندهای حاوی مصالح تبخیری میتواند در چگونگی کاربری آنها تعیین کننده باشند. سازند تبخیری گچساران به دلیل وجود مصالح با مقاومت کم دارای شرایط بسیار پیچیده ای از لحاظ زمین شناسی مهندسی ایجاد نموده است. جنس لایه ها و ساختار آنها اهمیت شناسایی واحد های زیر سطحی را در این سازند را دوچندان منماید.
ساختگاه پتروشیمی مسجد سلیمان بر روی اسن سازند قرار است احداث گردد. در این پژوهش سعی شده است ضمن بررسی میدانی محل ساختگاه با کمک گمانه های حفاری شده نقشه های و مقاطع مناسب ارائه گردد.
جهت ترسیم نقشه های دوبعدی و مدل3یعدی توزیع مصالح در منطقه از نرم افزار تخصصی Rockworks و داده های موجود در 60 گمانه استفاده شده است. نتایج حاصل از تفسیر نقشه ها اطلاعات مفیدی از جمله نحوه توزیع مصالح در ساختگاه، نحوه گسترش جانبی مصالح، میزان و ابعاد تقریبی حفره های زیرسطحی و هم چنین شناسایی مناطقی با میزان ظرفیت باربری بالاتر و نشست کمتر در منطقه را نشان می دهد.
.1 مقدمه
سازند گچساران به عنوان یک سازنده تبخیری در ناحیه زاگرس در مناطق جنوبی و جنوب غربی کشور گسترش فراوانی دارد”آقانباتی،. - 1385 با توجه به اهمیت این سازند به دلیل حضور در ساختگاه بسیاری از طرحهای عمرانی از جمله راهها، خطوط انتقال نفت و گاز، تونلها و سد ها همواره مورد توجه ویژه مهندسان زمین شناس و طراح بوده است.
انحلال ژیپس ها، متورم شدن مارن ها و پایین بودن مقاومت مکانیکی سنگ ها از جمله مشکلات مهندسی موجود در سازند گچساران که همواره اجرای پروژه های عمرانی و مهندسی را با مشکل مواجه می کنند ”قبادی، . - 1392با توجه به اینکه، تکیه گاه همه سازه ها در ارتباط مستقیم با زمین است، مطالعه لایه های زمین و محل قرارگیری تکیه گاه آنها از نظر مقاومت و نشست یک امر ضروری و اجتناب ناپذیر است. با گسترش روز افزون نیازهای کشور، به احداث سازه های سنگین، بزرگ راهها و سازههایی با حساسیت بالا، اهمیت این مطالعات دو چندان شده است
وقوع نشست در سازه ها بر اثر تغییر شکل و جابجایی زمین، تغییر حجم خاک بستر و یا زیرسازه، تحت تنش های حاصل از بارگذاری و باربرداری صورت میگیرد ؟مجموعه تغییر شکل های فوق در نتیجه تغییر حجم الاستیکی و پلاستیکی دانه ها، تغییر حجم توده خاک، در نتیجه خروج آب و هوا از منافذ و جابجایی کلی برشی ذرات و یا توده خاک رخ می دهد
در این پژوهش به منظور شناسایی و درک بهتر از ساختار های زیرسطحی و نحوه توزیع مصالح با ویژگی های مهندسی یکسان در منطقه، از نرم افزار تخصصی زمین شناسی Rock works جهت ترسیم پروفیل های طولی و عرضی، مدل های َ بعدی و تهیه نقشه های سطحی توزیع مصالح در ساختگاه مورد نظر استفاده شده است.
.2 موقعیت طرح
ساختگاه مجتمع پتروشیمی مسجدسلیمان در سی و پنج کیلومتری شمال غربی شهرستان مسجدسلیمان در استان خوزستان، در مجاورت روستای هفت شهیدان با موقعیت جغرافیایی 32œ10'9.66"N و 49œ 3'10.52"E بر روی مارنهای رنگی و سنگهای تبخیری سازند گچساران واقع شده است که در شکل1 قابل مشاهده است.
شکل -1 نقشه زمین شناسی ساختگاه مجتمع پتروشیمی مسجدسلیمان
.3 زمین شناسی عمومی منطقه
سازند گچساران به عنوان پوش سنگ میدان های نفتی آسماری نخستین سازند گروه فارس است که در مناطق فروافتادگی دزفول - لرستان تا حوضه خلیج فارس گسترش دارد . این سازند زمان گذر است به گونه ای که که مرز پایینی آن در حوالی جزیره قشم به الیگوسن و شاید ائوسن برسد ولی در نواحی شمالی سن بوردیگالین - میوسن پیشین - دارد .
از نگاه مهندسی، سازند تبخیری گچساران یک واحد سنگی با رفتار شکل پذیر است، به همین رو، در سطح زمین برش کامل ندارد و برش تلفیقی چاه های میدان گچساران به عنوان برش الگو - غیررسمی - دانسته شده که 7 عضو و 1600 متر ستبرا دارد . سنگ نمک، انیدریت، مارن های رنگارنگ، سنگ آهک و مقداری شیل بیتومین دار، بدون نظم چینه ای، واحدهای اصلی سازند گچساران هستند
.4 روش کار
در فاز اول مطالعاتی در ساختگاه مجتمع پتروشیمی مسجد سلیمان ، بیش از2500 متر حفاری - بیش از 100 گمانه با اعماق 20 تا 40 متر - در منطقه صورت گرفته است، در این پژوهش جهت مطالعه و کسب اطلاعات بیشتری از ساختار های زیر سطحی و و آشنایی تقریبی با نحوه توزیع مصالح و تعیین نقاطی با حاشیه امنیت بالاتر با توجه به ویژگی های مقاومتی، از اطلاعات موجود در 60 گمانه حفاری شده در منطقه جهت ترسیم پروفیل های زمین شناسی و نقشه های توزیع مصالح و همچنین تهیه مدل های 3 بعدی در ساختگاه زیر سازه های حساس استفاده شده است.
در حفاری های صورت گرفته در منطقه مشاهده گردید، مارن های رنگین ، ژیپس و انیدریت هایی - بلورین و ماسه ای - با مقاومت های متفاوت عمده مصالح درگیر در ساختگاه را در بر می گیرند. ازین رو جهت تهیه نقشه های سطحی توزیع مصالح در منطقه، مصالح از لحاظ ویژگیهای مهندسی یکسان به 6 گروه : سنگ ژیپس - سنگ بکر - ، رس و ژیپس ، ژیپس و رس ، رس با چسبندگی بالا ، ژیپس های ماسه ای و سست - گچ - ، و سنگ های خرد شده بهمراه رس تقسیم بندی شدند که تصاویر برخی از آنها در شکل 2 مشاهده می گردد.
شکل .a : 2سنگ ژیپس، b .رس با چسبندگی بالا، c .رس و ژیپس، .dگچ حاوی رس
.5 پروفیل های زمین شناسی
با استفاده از اطلاعات موجود در 60 گمانه پروفیل های متعددی از ساختگاه تهیه گردید که از آنها جهت تفسیر ساختار های زیر سطحی، تشخیص موقعیت تقریبی حفرات موجود در اعماق، میزان گسترش طولی و عرضی مصالح در منطقه استفاده می گردد. تصاویر 2 نمونه از پروفیل های رسم شده در منطقه در شکل 3 و 4 قابل مشاهده است.
شکل: 3 پروفیل ++ʼ از گمانه 5 تا گمانه 86
