بخشی از مقاله
بررسي مورفولوژي و هيستوپاتولوژي کبد و تاثير خرفه بر تغييرات ساختاري ناشي از آلودگي مس
چکيده
هدف از پژوهش حاضر بررسي اثر محافظتي خرفه در کبد موش هاي صحرايي بدنبال آلودگي با سولفات مس . بدين منظور ٢٨ سر موش صحرايي با وزن تقريببي ١٨٠ تا ٢٠٠ گرم در چهار گروه تيمار مختلف تقسيم گرديد و بمدت چهار هفته تيمار نمونه ها ادامه يافت . گروههاي تيمار شامل گروه شاهد که بطور آزادانه دسترسي به آب و مواد غذايي داشته و هيچگونه تيماري بر روي آنها صورت نگرفت . گروه دوم شامل موشهاي که بصورت روزانه ميزان ٢٠٠ ميلي گرم به ازاي هر کيلوگرم وزن بدن سولفات مس بصورت گاواژ دريافت کردند. گروه سوم بصورت روزانه ميزان ٤٠٠ ميلي گرم به ازاي هر کيلوگرم وزن بدن عصاره گياه خرفه بصورت گاواژ دريافت کردند و در نهايت گروه چهارم روزانه سولفات مس و خرفه با دز ذکر شده بالا مورد تيمار قرار گرفتند. نتايج حاصل نشان داد که خرفه باعث مهار استرس اکسيداتيو و در نتيجه حفظ مورفولوژي بافت کبد در مقابل دز مزمن سولفات مس گرديد.
کلمات کليدي: خرفه ، هيستوپاتولوژي، سولفات مس
مقدمه
اگر چه مس به عنوان يکي از عناصر کمياب ضروري در متابوليسم سلولي و عملکرد بسياري از آنزيم ها نقش کاربردي دارد (١و٢). در دوزهاي بالاتر از نياز بدن مي تواند ايجاد مسموميت کند. گزارشات بسيار متعددي از موارد مسموميت با مقادير متفاوتي از املاح گوناگون مس در حيوانات مختلف ، جهت ايجاد اشکال متعدد مسموميت گزارش شده است (٣) . نمک هاي محلول مس در غلظت بالا خاصيت منعقد کننده ي شديد پروتئين دارند .مصرف مقادير اندک مس به مدت طولاني موجب تجمع مس در کبد مي شود و زماني که به حداکثر مقدار خود رسيد به داخل خون آزاد مي شود .حيوان در اثر هموليز شديد داخل عروقي و کم خوني حاد و نفروز هموگلوبينوري از بين خواهد رفت (٣). امروزه يکي از مشکلات اساسي محيط زيست در جهان افزايش فلزات سنگين رها شده طي فعاليتهاي صنعتي و کشاورزي انسان است (٤). مس يکي از عناصر ضروري و ترکيبات اصلي بسياري از آنزيم ها و پروتئين ها و وجود مس در بسياري از واکنش ها ضروري مي باشد(٥). هپاتوسيت هاي کبدي و سلول هاي کليوي در متابوليسم و غيرفعال سازي سموم نقش اساسي دارند در عين حال به دليل خون رساني بالاي اين بافت ها در صورت مسموميت با فلزات سنگين بيشتر در معرض مواجهه با سموم قرار مي گيرند و در نهايت اثرات آسيب شناسي در سلولهاي اين بافت ها نسبت به ساير بافت هاي داخلي سريع تر قابل مشاهده است (٦) . با افزايش مس ميزان رسوب آن در کبد افزايش يافته و در نتيجه باعث رها شدن در خون و در نهايت هموليز خون مي گردد. افزايش مس باعث ايجاد راديکالهاي هيدروکسيل فعال گشته و در نهايت توليد استرس اکسيداتيو مي گردد. استرس اکسيداتيو عامل ايجاد پر اکسيداسيون ليپيدي در غشاء ميتوکندري و در نتيجه نکروز در بافت کبدي است (٧). مس به دو شکل باند شده با سروپلاسمين (٩٣ درصد) و آلبومين (٧ درصد) مي باشد (٨). ترکيب مس و آلبومين به عنوان عامل مسموميت در سرم مي باشد و با اکسيد کردن آهن گلبول قرمز موجب از دست رفتن قابليت حمل اکسيژن مي شود. گياهان دارويي به دليل داشتن خاصيت آنتياکسيداني ترکيبات فنولي و داشتن فوايد سلامتي مورد توجه ميباشند. آنتي اکسيدان ها گروه وسيعي از ترکيبات هستند که بر عليه آسيب هاي اکسيداتيو در بدن فعاليت مي کنند. اين مواد آنتي اکسيدان , در رژيم هاي معمولي فراوان نيستند, اما با منابع گياهي افزايش مي يابند. گزارشهاي موجود نشان داده است که آنتي اکسيدانها نقش مهمي در مراقبت در برابر سرطان , بيماريهاي قلبي, آب مرواريد چشم , نارساييهاي عصبي و بيماريهاي التهابي دارند (٩). آنتي اکسيدان هاي موجود در گياهان (بخصوص ميوه و سبزيجات تازه ) مي توانند راديکالهاي آزاد را جذب کرده و نقش اساسي در جلوگيري از بيماريهاي ناشي از آن داشته باشند (١٠). گياه خرفه با نام علمي Portulaca oleracea و از تيره پرتولاکاسه ١ است . داراي برگ هاي گوشتي و تا ارتفاع ٤٠ سانتيمتر رشد مي کند که در شرق ميانه به عنوان علف هرز مهاجم در نظر گرفته مي شود (١١). خرفه يک منبع عالي از مواد معدني، ويتامين C، ويتامين E، کاروتنوئيدها و يک منبع غني از اسيد آلفا لينوتنيک و اسيد چرب امگا ٣ و ... مي باشد (١٢) هدف از اين تحقيق بررسي اثر خرفه بر نکروز کبدي ناشي از آلودگي مس است .
مواد و روش ها
تهيه عصاره گياه خرفه : بخش هاي هوايي گياه خرفه در فصل پاييز در منطقه جنوب کرمان ، جيرفت جمع آوري گرديد و پس از تاييد کارشناس گياهشناسي توسط آب شستشو داده و سپس خشک گرديد. به منظور تهيه عصاره آبي خرفه از روش خيساندن استفاده شد. پودر خشک شده خرفه در يک ارلن تميز با ٥ برابر وزني آب مقطر به خوبي مخلوط و پس از بستن درب ظرف به مدت ٧٢ ساعت خيسانده شد. سپس مخلوط همگن شده صاف و تفاله ها و اضافات از آن جدا شد. مايع همگن حاصل در حمام آب گرم رطوبت گيري شد.
مدل حيواني: به منظور بررسي تاثير عصاره خرفه بر روي نکروز کبدي از موشهاي صحرايي نزادويستار استفاده گرديد. حيوانات با دماي کنترل شده ٢٦ درجه سانتيگراد و دوره نوري ١٢ ساعت روشنايي و ١٢ ساعت تاريکي و با دسترسي به آب و غذا کافي نگهداري شدند. به منظور بررسي اثر عصاره گياه دارويي خرفه بر شرايط اکسيداتيو ايجاد شده توسط سولفات مس ، ٢٨ سر موش صحرايي با وزن تقريبي ١٨٠ تا ٢٠٠ گرم به چهار گروه تيمار مختلف تقسيم گرديد که به شرح زير مي باشد.
گروه اول (شاهد): موش هاي اين گروه بطور آزادانه دستر سي به آب و مواد غذايي داشته و به عنوان گروه کنترل هيچگونه تيماري برروي آنها صورت نگرفته است . گروه دوم (تيمار توسط سولفات مس ) : موشهاي اين گروه بصورت روزانه ميزان ٢٠٠ ميلي گرم به ازاي هر کيلوگرم وزن بدن سـولفات مس بصـورت گاواژ دريافت داشـتند که اين روش بر اسـاس مطالعات کومار و همکارانش در ســال ٢٠١٦ انتخاب گرديد (١٤). گروه ســوم (تيمار توســط عصــاره گياه خرفه ) : موشــهاي اين گروه بصــورت روزانه ميزان ٤٠٠ ميلي گرم به ازاي هر کيلوگرم وزن بدن عصــاره گياه خرفه بصــورت گاواژ دريافت نمودند. گروه چهارم (تيمار سولفات مس به همراه گياه خرفه ): ميزان دز دريافتي سولفات مس ٢٠٠ ميلي گرم به ازاي هر کيلوگرم وزن بدن به همراه ٤٠٠ ميلي گرم به ازاي هر کيلوگرم وزن بدن خرفه بصورت گاواژ روزانه دريافت داشتند. طول مدت دوره تيمار يک ماه بوده و در پايان دوره نمونه هاي کبد در فرمالين ١٠ درصد جهت بررسي هيستوپاتولوژيک فيکس گرديد.
هيستوپاتولوژي: روش تهيه برش از بافت بر اساس هومانسون و همکاران (١٩٦١) با ميکروتوم دستي و ضخامت ٧ ميکرومتر و رنگ آميزي هماتوکسيلين و ائوزين انجام پذيرفت (١٥). آناليز هاي آماري: تمامي آزمايشات بصورت تصادفي و با سه دوره تکرار صورت پذيرفت . تجزيه و تحليل نتايج حاصله توسط نرم افزار SPSS انجام شد. نتايج به صورت ميانگين ± خطاي معيار ذکر
