بخشی از مقاله
خلاصه
حمل ونقل شهري يکي از مهمترين مسائلي است که در همه ء دوره ها در برنامه ريزي شهري مورد توجه قرار گرفته است .در طول تاريخ حمل ونقل ،بين دسترسي و انواع خدمات حمل ونقلي با توسعه ء نواحي شهري ارتباط متقابل و تنگاتنگي وجود داشته است و در اين واقعيت که در طول تاريخ تمدن سکونتگاههاي بشري همواره به شدت تحت تأثير گونه ء رايج جابه جايي عصر خود بوده اند،جاي هيچ گونه ترديدي نيست . با رشد و گسترش بيرويه ء شهرها و در نظر نگرفتن ارتباط منطقي بين برنامه ريزي شهري و برنامه ريزي حمل ونقل ،مشکلات عديده اي ايجاد شد و شهرسازان و برنامه ريزان نوگرا به مطالعه ء راهکارهايي براي تغيير وضعيت پرداختند.در اين شرايط مفهوم «توسعه با محوريت حمل ونقل عمومي» شکل گرفت .امروزه توسعه ء محدوده هاي شهري برمبناي حمل ونقل عمومي،يکي از مهمترين مباحث توسعه ء شهري است و با برنامه ريزي در اين مورد ميتوان به توسعه ء شهري جهت داد. مطالعه ء حاضر با هدف آگاهي و شناخت مسائل ،مشکلات بعضي از ايستگاههاي مترو و تدوين راهکارهايي براي بهره گيري مطلوب از قابليت ها و فناوريهاي نوين ميپردازد.
هدف از انجام اين پژوهش کاهش هزينه هاي تعمير و نگهداري و به تبع آن استفاده از تکنولوژيهاي نوين در نگهداري و تعميرات ساختمان ايستگاههاي مترو ميباشد.
نتايج اين پژوهش نشان ميدهد که با برنامه ريزي و رفع مشکلات موجود در شبکه ي مترو ميتوان در تحقق راهبرد توسعه در شهرها نقشي اساسي و محوري ايفا نموده و شبکه مترو به محرک مهمي در اصلاح ساختار شهري تبديل شود.
کلمات کليدي: توسعه شهري، شبکه مترو، نگهداري و تعميرات ، فناوريهاي نوين .
١. مقدمه
مهم ترين مسئله در بخش حمل و نقل ، بحث حمل و نقل عمومي است که عمده ترين آن مربوط به مترو مي شود. زيرا که اين وسيله نقليه يکي ازمهم ترين راهکارهاي حل مشکل ترافيک و آلودگي هوا در جهان شناخته شده است . علاوه بر آن مي توان کاهش تصادفات رانندگي، کاهش مصرف انرژي، افزايش سرعت سفر، هزينه مناسب را از مزاياي استفاده از مترو نام برد.
سيستم مترو به دليل پيچيدگي هاي خاص فضاها و ايستگاه هاي آن نيازمند توجه و تعميرات و نگهداري بيشتري مي باشد. در بازرسي هاي انجام شده از ايستگاه هاي مترو، مشکلات و نواقصي مشاهده شد که مي توان با برنامه ريزي هاي بهتر و يا استفاده از فناوري هاي نوين در اين زمينه نسبت به رفع مشکلات موجود اقدام نمود.
در اين مقاله سعي شده است با مطالعه موردي ايستگاههاي خطوط متروي تهران ، مشکلات و نواقص موجود بررسي شده و با استفاده از تحليل خرابيها و بررسي طول عمر دوره تعمير و نگهداري، با ارائه راهکارهاي نوين نسبت به رفع اين نواقص اقدام نمود.
٢. آمار و معرفي خرابيهاي رايج در ايستگاه هاي مترو
با بررسيهاي انجام شده و بازرسي هاي فصلي انجام شده در شرکت بهره برداري متروي تهران ، خرابيهاي موجود در ايستگاه ها به شرح زير مي باشند:
جدول ١- آمار و معرفي خرابيهاي رايج در ايستگاه هاي مترو
شکل ١- نمودار درصد نواقصي ايستگاه هاي متروي تهران
با توجه به گزارشات حاصل از بازرسيهاي فصلي ايستگاه هاي مترو، بيشترين خرابي ها شامل خرابيهاي سقف کاذب ، آبريزش و عدم مضرس کاري پله ها مي باشد که در ادامه به تفصيل بيان شده است :
١- خرابي پنل هاي سقف کاذب : سقف کاذب سقف دومي است که پايين تر از سقف اصلي ايجاد شده و به سقف اوليه و ديوارهاي اطراف متصل شده و بار آن توسط سازه اصلي تحمل ميشود. معمولا از اين نوع سقف در ايستگاه هاي مترو که بيشتر تاسيسات از زير سقف اصلي عبور داده شده استفاده ميشود تا درصورت نياز دسترسي سريع و آسان به اين تاسيسات فراهم باشد. به همين دليل جنس و نوع متريال مورد استفاده در ساخت اين سقف بسيار حائز اهميت مي باشد. به مروز زمان پنل ها از فرم اوليه خود خارج شده و غير قابل استفاده مي باشند.
شکل ٢- ناقصي سقف کاذب در يکي از ايستگاه هاي متروي تهران
خرابي پنل هاي سقف کاذب سبب مي شود تا آبريزش و يا حرارت به راحتي به کابل هاي تاسيساتي نفوذ کرده و موجب بروز حادثه و خسارت به سيستم شود.
مطابق بند ٨-١-٦-١١ مبحث طرح و اجراي ساختمان ها با مصالح بنايي مقررات ملي ساختمان ، موارد زير در رابطه با سقف کاذب بايد لحاظ گردد:
- سقف کاذب مي بايست از مصالح سبک ساخته شده و قاب بندي آن به گونه اي مناسب به ديوار يا کـلاف بنـدي ساختمان متصل گردد تا ضربه تکانهاي ناشي از زلزله در آنها، موجب خرابي ديوارهاي مجاور نگردد.
- مقاطع نيم رخ هاي اصلي و فرعي افقي که براي نگه داشتن سقف هاي کاذب به کار مـي رونـد بايـد بـا محاسـبه تعيين شود، ولي به هر حال سطح مقطع نيم رخ هاي اصلي و فرعي از هر لحاظ نبايد به ترتيب از سطح مقاومـت ميلگردهاي فولادي نمره ١٠ و ٦ کمتر باشد.
- سقف هاي کاذب بايد در برابر نيروهاي جانبي مقاوم باشند
