بخشی از مقاله
چکیده
کنترل بهینه مرزها وشهرهاي مرزي ومدیریت کارآمد تردد در این مناطق همواره از امور چالش برانگیز در کشور بوده است.
ودر این زمینه ،در سطح جهان و در کشور چندي است،استفاده از انواع سنسورها از مهمترین ابزار کنترلی دراین زمینه می باشد.در این راستاSensor Web ،یک سیستم باز وزیرساختی براي به اشتراك گذاري شبکه سنسورها وداده هاي حاصل از سنجش آنها بر روي وب می باشد.همچنین این سیستم به کاربران اجازه پردازش انواع متفاوت داده حاصل از سنجش سنسورها،جهت بررسی پدیده هاي محیطی ودر نتیجه ناهنجاري هاي اجتماعی را می دهد.در کنار این تکنولوژیهاي مکان مبناي مبتنی برGIS شامل Web GISوMobile GIS وجود دارد؛که می تواند در کنار Sensor Web در منترل بهینه تردد در مرزها وشهرهاي مرزي مورد استفاده قرار گیرد.لذا این پژوهش به سبب اهمیت موضوع با روشی تحلیلی-کاربردي،بعد از بررسی این تکنولوژیها،نسبت به معماري مفهومی سامانه اي در جهت کنترل بهینه مرزها وشهرهاي مرزي با اهداف چندگانه اقدام نمود.بر اساس یافته هاي تحقیق،مهماري مفهومی سامانه فوق الذکر در کنار اصول زیرسامانه هاي آن ارائه گردید.در انتها نیز بر اساس یافته هاي تحقیق،راهکارهاي عملی نیز پیشنهاد گردید.
واژگان کلیدي: مرز،GIS،Sensor Web،Web GIS،Mobile GIS
مقدمه:
امنیت از نیازها و انگیزه هاي اساسی انسان به شمار می رود (نوروزي و سپهر، 1388، .(130 بنابراین انسان براي دستیابی بـه امنیت و احساس ایمنی در کنار تامین سایر نیازهاي اساسی خود زندگی اجتماعی را بر گزید (نبـوي و همکـاران، 1389، .(74
اما بشر که براي تامین امنیت و فرار از نا امنی، جامعه را تشکیل داده بود، به زودي دریافت که این بار امنیت او نه تنها از سوي طبیعت و عوامل طبیعی، بلکه از سـوي انسـانها تهدیـد مـی شـود (نبـوي و همکـاران، 1387، .(10 مـرز عبـارت از محـدوده جغرافیایی خاص دولت براي اعمال حق خویش است (خلیلی، 1390، .(8 مناطق مرزي و خطـوط مـرزي نقـش جـدا کننـده واحدهاي سیاسی را از یکدیگر به عهده دارند. در واقع مرز سیاسی، به پدیده اي فضایی اطلاق می شـود کـه مـنعکس کننـده قلمرو حاکمیت سیاسی یک دولت بوده است و مطابق قواعد خاص در مقابل حرکت انسان، انتقال کالا یا نشر افکار مانع ایجـاد می کند. درجه اي که هر مرز معین بر چنین حرکاتی تاثیر می گذارد، نفوذپذیري آن مرز خطـاب مـی شـود. هـدف از ایجـاد مرزها، اعمال حاکمیت دولتها بر مناطق تحت کنترل خود و مردم ساکن در این مناطق در مقابل نفوذهاي غیر مجاز بوده است
(محمد پور و همکاران و 1385، .(148
٥٨١
ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین - 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012
کشور جمهوري اسلامی ایران نیز به سبب تعدد همسایگان (ایران بعد از چین داراي بیشترین تعداد همسایه است)، تنوع فـوق العاده محیط هاي جغرافیایی مرزي، ناپایداري ها در کشورهاي همسایه و غیره همواره با مشکل ترددهاي غیر قانونی از مرزهـا به ویژه تردد غیر قانونی قاچاقچیان مواجه بوده است.
بنابراین کنترل مرزها و در وهله بعد کنترل در شهرهاي مرزي از دغدغه هاي مهم مسئولین کشوري و انتظامی بوده بـه گونـه اي که قانون گذار، دولت را به کنترل 80 درصد مرزها تا پایان برنامه پنجم توسعه کشور موظف نموده است. بنـابراین، تـاکنون طرح هاي متعددي در این راستا از جمله و به ویژه استفاده از انواع سنسورهاي اپتیکی و غیر اپتیکی در قالب سنسورهاي ثابت و سیار به اجرا در آمده است. استفاده از این سنسورها در یک قالب سیستمی و هماهنگ نیازمند سامانه اي است که قادر باشد در نهایت به کنترل بهینه مرزها منجر گردد. و در این بین از آنجایی که مرزها و ترددها در بستري از مکـان گسـترده و اتفـاق می افتند، لذا استفاده از GIS به عنوان تکنولوژي مکان مبنا ، می تواند در این زمینه بسیار راهگشا باشد. بنابراین این پژوهش به علت اهمیت موضوع با روشی تحلیلی- کاربردي، بعد از بررسـی ایـن تکنولوژیهـا، نسـبت بـه معمـاري مفهـومی سـامانه اي متشکل از زیر سامانه هاي مکان مبناي GIS رومیزي، Web GIS، Mobile GIS در تلفیق با Sensor web اقدام نمود.
Web GIS
با توجه به گسترش روز افزون علوم کامپیوتر و الکترونیک و جهانی شدن ارتباطات، اینترنت و شبکه هاي بزرگ کامپیوتري روز به روز بیشتر به زندگی انسانها وارد می شوند(خدیوي یزدي،. (2003 لذا به سبب پدیده اینترنت و سهولت دسترسی به اطلاعات از این طریق و هزینه ومشکلات تهیه سخت افزار،نرم افزار و تخصصی بودن کار با داده هاي مکان مرجع جهت کاربران عمومی و لزوم دستیابی به اطلاعات به روز از یک سو و GIS Base بودن بیش از هفتاد درصدي اطلاعات از سوي دیگر موجب گسترش تمایل به ایجاد و استفاده از تکنولوژي Web GIS در کاربران و موسسات و سازمانهاي خدماتی گردیده است (خیام باشی و دیباج،529،Web GIS.(1387 یک سیستم اطلاعات جغرافیایی توزیع شده است که در اصل در شبکه هاي کامپیوتري با ادغام و انتشار اطلاعا تی که مبتنی بر گرافیک است و از طریق وب سایت و در اینترنت به ارائه خدمات می پردازد(Autodesk.(Gillavry,2000اولین کمپانی است که صفحه وب پویا را بر پایه وکتور براي استفاده کننده را در اواسط سال 1990 توسعه داده است و با فرمتهاي GIS همانندDWG ،DGNو Shpکار می کنند. در همین راستا شرکت ESRIاولین کمپانی تولید نرم افزارهاي GIS بوده که به صورت رومیزي مورد استفاده قرار می گرفته ولی در زمینه Web GISبعد از شرکتAutodesk نرم افزار Arc View IMS را توسعه داده، که از موتور Arc View به منظور ارسال و نمایش اطلاعات بهره برده است. محصول کنونی ESRI، با نام Arc IMSوارد بازار شده است. علاوه بر این نرم افزارها، نرم افزارهایی هم به صورت رایگان و به اصطلاح open source همانند Map Server وجود دارند که می توان
Web GIS را با آنها پیاده سازي کرد(خیرآبادي و آل شیخ،.(1385 به منظور مدیریت یکپارچه سیستم هاي اطلاعات شهري و مدیریت شهري، معماریهاي مختلفی از Web GIS وجود دارد. یک Web GIS معمولا داراي چهار قسمت اساسی مخدوم،برنامه اي که بر روي مخدوم قرار دارد،خادم نقشه و خادم داده است . قسمت مخدوم به عنوان استفاده کننده سیستم می باشد. به عنوان مثال استفاده کننده اي که با کامپیوتر شخصی خود کار می کند و با استفاده از مرورگرهاي Web همچون Internet Explorer به سایت داده ها دسترسی دارد و با داده ها کار می کند،نقش مخدوم را برعهده دارد.به منظور افزایش قدرت کاربر توسط برنامه هاي کاربردي در سمت استفاده کننده همچون Plug- ins،Java Applets یا java Beans و ActiveX Control قابلیت کار با داده ها و آنالیزها را افزایش می رهند. برنامه کاربردي می تواند شامل مدل CGIیا CGIالحاقی همچون NSAPI شرکت نت اسکیپ، ISAPI و ASP شرکت مایکروسافت، Web Object شرکت اپل، ServLet شرکت جاوا سافت،Cold Fusion شرکت الایر و بسیاري دیگر می باشد. یکی دیگر از اجزاي Web GIS ،
خادم نقشه است که پرسشهاي مکانی و آنالیزهاي مکانی را پوشش می دهد و نقشه را با توجه به درخواست استفاده کننده
٥٨٢
ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین - 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012
تولید می کند. این مولفه توابع و سرویسهاي GIS را فراهم می کند، به عبارت دیگر فیلتر کردن بر اساس پرسش مشخص کاربر از داده ها،آنالیزهاي مختلف، ساخت نقشه و ... را بر عهده دارد. خادم داده شامل داده هاي مکانی و غیر مکانی در یک پایگاه داده رابطه اي یا غیر رابطه اي می باشد. استفاده کننده و یا خادم نقشه می تواند توسط SQL با خادم داده اتصال برقرار کند. به همین علت پایگاه داده خام را معمولا خادم SQL می نامند. بنابراین یک سطح میانی معمولا براي اتصال با پایگاه داده هاي مختلف به وجود می آید. ODBC،JDBC،OLEDBوADOنمونه هایی از این سطح میانی هستند که توسط زبان SQLاتصال با پایگاه داده را برقرار می کنند و اطلاعات مورد نظر را دریافت می کنند(خیرآبادي وآل شیخ،(Larman,1998,273-291)(1385شکل شماره 1 نحوه عملکرد یک Web GIS را در حالت متداول نشان می دهد:
شکل شماره – 1 نحوه عملکرد یک Web GIS در حالت متداول((Cecarelli&et all,2007
در معماري Client/Server بسته به میزان پردازش ها در سطح خادم سه مدل معماري می توان برشمرد که عبارتند از: -1 معماري Server- side
-2 معماري Client – side
-3 معماري Medium client
