بخشی از مقاله
چکیده
یکی از دلایل استفاده از سوپرجاذب توانایی جذب و نگهداري آب در شرایط خشکی است. در این راستا با بررسی اثر سوپرجاذب و تنش خشکی بر روي صفات اندازهگیري شده آفتابگردان آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور شامل سوپرجاذب در چهار سطح 0 - ، 0/2، 0/4 و 0/8 گرم در کیلوگرم خاك - و سطوح تنش خشکی در دو سطح - دور آبیاري مطلوب، 2 روزه و دور آبیاري طولانیمدت، 4 روزه - انجام شد. نتایج نشان داد مصرف ابرجاذب رطوبت در دور آبیاري 2 روز باعث افزایش وزنتر ساقه شد. مصرف 0/8 گرم ابر جاذب در کیلوگرم خاك در شرایط خشکی موجب حفظ وزنتر ساقه گردید، اما خشکی باعث کاهش وزنتر برگ، وزنخشک برگ و ساقه گردید. مصرف 0/2 گرم ابرجاذب در کیلوگرم خاك باعث افزایش وزنتر برگ، وزنخشک برگ و ساقه نسبت به شاهد - عدم مصرف سوپرجاذب در دور آبیاري 2 روز - گردید. در هر دور آبیاري مصرف 0/2 گرم ابرجاذب در کیلوگرم خاك باعث افزایش محتواي نسبی آب برگ شده است.
کلمات کلیدي: کم آبیاري، سوپرجاذب، نسبت برگ به ساقه، نگهداري رطوبت
مقدمه
خشکی یکی از عوامل محیطی مهم محدود کننده تولید محصولات زراعی در دنیا است . - 3 - از راههاي جبران کمبود آب خصوصاً در زمان رشد میتوان به استفاده از روشهاي آبیاري با راندمان بالا، بهبود خصوصیات فیزیکی خاك و کاربرد برخی مواد اصلاح کننده نظیر پلیمرهاي سوپر جاذب اشاره نمود . - 6 - در یک بررسی دو رقم نخود دیم - جم و لنخهعع - توسط سوپر جاذب آب در سه سطح صفر، 150 و 300 گرم در مترمربع مورد آزمایش قرار گرفته است. نتایج نشان داده است که استفاده از پلیمر سوپر جاذب به مقدار 150 و 300 گرم در مترمربع در شرایط دیم موجب افزایش معنیدار عملکرد و اجزاي عملکرد ارقام مورد مطالعه - جم و لنخهعع - گردید . - 1 - با توجه به افزایش خشکسالیهاي متوالی و کاهش میزان آبهاي موجود این پژوهش به منظور تعیین صفات فیزیولوژیک آفتابگران تحت تأثیر ابرجاذب رطوبت و رژیم آبیاري انجام شد.
مواد روش
این بررسی در گلخانه تحقیقاتی پردیس کشاورزي و منابع طبیعی دانشگاه رازي کرمانشاه، در پاییز سال 1394 انجام شد. پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد که در آن پلیمر سوپرجاذب در 4 سطح - صفر، 0/2، 0/4 و 0/8گرم در کیلوگرم خاك - و تنش خشکی در 2 سطح - دور آبیاري مطلوب 2» روزه« و دور آبیاري طولانیمدت 4» روزه - « اعمال شد. جهت اجراي پژوهش، تعداد 24 گلدان پلاستیکی آماده شد. در هر گلدان 10 عدد بذر به همراه سطوح مختلف سوپرجاذب قرار داده شد که پس از سبز شدن و در مرحله دو برگی به 5 بوته کاهش یافت.
جهت تعیین صفات، 3 بوته به طور تصادفی در هر گلدان انتخاب و مورد اندازهگیري قرار گرفت. صفاتی همچون وزنتر ساقه، وزنتر برگ، وزنخشک ساقه، وزنخشک برگ، نسبت برگ به ساقه و محتواي نسبی آب برگ محاسبه شد. در مورد محتواي رطوبت نسبی ، یکی از بوتهها را از قسمت پهنک بریده و بلافاصله در یک کیسه پلاستیکی قرار داده و در جاي خنک قرار داده میشود و پس از انتقال به آزمایشگاه، وزن تازه اندازهگیري میشود. برگها به مدت 16 تا 18 ساعت در آب مقطر قرار داده میشود و پس از آن وزن اشباع آنها اندازهگیري میشود. سپس برگها به مدت 24 ساعت در آون 70 درجه گذاشته و وزن خشک آنها نیز بدست میآید، سپس براساس معادله زیر محاسبه گردید . - 8 - × 100 - وزن خشک – وزن اشباع / وزن خشک – وزن تازه - - % - = محتواي رطوبت نسبی داده ها با استفاده از نرم افزار حAح تجزیه شدند و میانگین ها با استفاده از آزمون خحع مقایسه شدند.
نتایج و بحث
وزنتر و خشک برگ و ساقه مقایسه میانگین دادهها - جدول - 1 نشان داد که مصرف ابرجاذب رطوبت در دور آبیاري 2 روز باعث افزایش وزنتر ساقه شده است همچنین میزان مصرف 0/8 گرم در کیلوگرم خاك در شرایط خشکی موجب حفظ وزنتر ساقه گردیده است. اما خشکی باعث کاهش وزنتر برگ، وزنخشک برگ و ساقه گردیده است. مصرف 0/2 گرم ابرجاذب در کیلوگرم خاك باعث افزایش وزنتر برگ، وزنخشک برگ و ساقه نسبت به شاهد - عدم مصرف سوپرجاذب در دور آبیاري 2 روز - گردیده است. دریک بررسی گزارش شد که افزایش دور آبیاري باعث کاهش وزنخشک گردید . - 5 - ابرجاذب باعث افزایش کارایی مصرف آب و ماده خشک در جو و کاهو شد . - 9 -
جدول.4 مقایسات میانگینهاي اثر متقابل رژیم آبیاري و سوپرجاذب بر برخی صفات آفتابگردان.
در هر ستون میانگینهاي داراي حروف مشابه براساس آزمون چند دامنهاي خحع در سطح احتمال %5 داراي تفاوت معنیداري نمی باشند.
نسبت برگ به ساقه مقایسه میانگین دادهها - جدول - 1 نشان داد که در شرایط خشکی بالاترین مقدار ابرجاذب باعث کاهش نسبت برگ به ساقه شد. به نظر میرسد که در شرایط خشکی مصرف ابرجاذب باعث افزایش سرمایهگذاري گیاه در بخش ساقه میشود. خاکشور مقدم - 1390 - گزارش کرده است که تنش خشکی سبب کاهش وزن خشک و تر بخشهاي شده است . - 4 -
محتواي نسبی آب برگ
مقایسه میانگین دادهها - جدول - 1 در مورد محتواي نسبی آب برگ نشان داد که در هر دور آبیاري مصرف 0/2 گرم ابرجاذب در کیلوگرم خاك باعث افزایش محتواي نسبی آب برگ شده است. به نظر میرسد مصرف ابرجاذب باعث افزایش رطوبت نسبی میشود ولی مصرف بیش از حد آن باعث میشود آب توسط ابرجاذب جذب شود و به خاك برنگردد. حامد و همکاران - 1393 - گزارش کرده است که تنش خشکی سبب کاهش محتواي نسبی آب برگ شده است . - 2 - کاربرد بهینه ابرجاذب به میزان 15 کیلوگرم در هکتار به اضافه نصف مقدار کود 150 - کیلوگرم در هکتار - در کشاورزي متداول براي تولید پایدار ذرت در منطقه خشک و نیمه خشک مناسب بود . - 7 -
نتیجه گیري
مصرف 0/2 گرم ابر جاذب در کیلوگرم خاك باعث افزایش رطوبت نسبی و وزن تر و خشک ساقه و برگ آفتابگردان در شرایط عدم خشکی شد ولی مصرف بیش از حد آن باعث میشود آب توسط ابرجاذب جذب شود و به خاك برنگردد.
منابع
