بخشی از مقاله
چکیده
آزمایش در قالب طرح فاکتوریل با طرح پایه بلوك هاي کامل تصادفی - خBهل - با دو عامل اصلی: هورمون - A - در 4 سطح؛ پرولین، سالیسیلیک اسید، جیبرلین و شاهد - آب معمولی - و خشکی - B - در 3 سطح؛ 50 ، 70 و 100 ظرفیت زراعی در 3 تکرار، با هدف بررسی آثار عوامل مذکور بر اجزاء عملکرد و صفات فیزیولوژیک ذرت دانه اي رقم خت،هح، انجام گردید.
نتایج نشان داد که بین هورمون هاي مختلف براي تمامی صفات به جز صفت طول بلال اختلاف معنی داري در سطح احتمال یک درصد وجود دارد. براي سطوح مختلف تنش نیز همین رویه وجود داشت و بین سطوح مختلف تنش براي تمامی صفات اختلاف معنی داري دیده شد. براي اثر متقابل هورمون ها و سطوح مختلف تنش براي تمامی صفات به جز دو صفت طول بلال و وزن بلال بین اثرات متقابل در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی داري وجود داشت. نتایج این تحقیق نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش پتانسیل گیاه و افزایش خسارات به آن می گردد. نتایج آزمایش مزرعه اي نقش پیش تیمار سالیسیلیک اسید را در بهبود رشد و تولید محصول در گیاهان ذرت نشان داد.
کلمات کلیدي: خشکی، ذرت، صفات فیزیولوژیک، عملکرد، هورمون
مقدمه
رشد فزاینده جمعیت جهان، همواره دغدغه تولید غذا را براي بشر به همراه داشته است و افزایش عملکرد و بهبود کیفیت محصولات زراعی و فرآورده هاي کشاورزي را می طلبد. بیشتر مردم جهان در شرایطی زندگی می کنند که در بعضی مواقع می توان آن را شرایط زندگی توأم با ناکامی نامید. خشکی از جمله تنشهاي فیزیکی است که به عنوان مهم ترین عامل محدود کننده رشد و تولید گیاهان زراعی در اکثر نقاط جهان و ایران شناخته شده است. ذرت با نام انگلیسی غطپط و یا کzطهع و اسم علمی Zea mays از خانواده غلات و یکی از چهار غله عمده جهان است که بعد از گندم و برنج تولید آن در دنیا مقام سوم را داراست. اثر تنظیم کننده هاي رشد گیاهی در توزیع آسیمیلات در مدت مشخص در شاخ و برگ و پنجه ها به مراتب بیش از ریشه ها منعکس می شود. اسید سالیسیلیک یک ترکیب فنلی در گیاه است که به عنوان یک تنظیمکننده شبههورمونی مورد توجه است و در مکانیسمهاي دفاعی بر علیه تنشهاي زیستی و محیطی نقش دارد. جیبرلین پتانسیل زیادي براي کارهایی در زمینه اصلاح گیاهان زراعی تحت شرایط نرمال دارد. یافته هاي اخیر توانایی برگ هاي تیمار شده با جیبرلین را در غلبه بر اثرات مضر تنش شوري اثبات می کند. هورمون هاي گیاهی بخش فعال سیگنال هاي فرستاده شده در القا پاسخ هاي گیاهان به تنش هستند. تنش هاي غیر زیستی باعث کاهش سطح هورمون هاي گیاهی شده و رشد گیاهان را کاهش می دهند. تنش شوري مقادیر سیتوکینین و اسید جیبرلیک را در گیاه کاهش داده و مقدار اسید آبسزیک را افزایش می دهد و همچنین تغییراتی را در نسبت هاي آب و نفوذپذیري غشا القا می کند. یک استراتژي مهم براي بهبود بخشیدن و اصلاح اثرات مضر تنش شوري بر گیاهان، می تواند استفاده از تنظیم کننده هاي رشد به صورت خارجی باشد. این تحقیق با هدف بررسی آثار تیمارهاي هورمون و خشکی بر اجزاء عملکرد و صفات فیزیولوژیک ذرت دانه اي رقم خت،هح، انجام گردید.
مواد و روشها
آزمایش در قالب طرح فاکتوریل با طرح پایه بلوك هاي کامل تصادفی - خBهل - با دو عامل اصلی: هورمون - A - در 4 سطح؛ پرولین، سالیسیلیک اسید، جیبرلین و شاهد - آب معمولی - و خشکی - B - در 3سطح؛ 50درصد ظرفیت زراعی، 70 درصد ظرفیت زراعی و 100 ظرفیت زراعی در 3 تکرار انجام گردید. بذور در روي هر پشته با فاصله 75 سانتی متر بین هر ردیف و فاصله 25 سانتی متر روي هر ردیف و با عمق کاشت 5-7 سانتی مترکشت شدند. مصرف کود براساس نتایج تجزیه خاك و به مقدار 360 کیلو گرم در هکتار اوره در سه مرحله یک سوم قبل از کاشت، یک سوم در مرحله سه الی چهار برگی و یک سوم در مرحله کاکل دهی و مقدار100 کیلو گرم دي آمونیوم فسفات در هکتار، 200 کیلو گرم در هکتار سولفات پتاسیم قبل از کاشت به طور یکنواخت به تمام تیمار ها مورد استفاده قرار گرفتح مبارزه با علف هاي هرز به طور مرتب در طی فصل رشد و نمو صورت گرفت به صورت دستی انجام گرفت. محلول پاشی هورمون ها در اي آزمایش با توجه به نقشه آزمایش، یک هفته قبل و بعد از گرده افشانی، طی دو نوبت و به صورت محلول، برگ پاشی شدند حهدف از محلول پاشی طی دروره زایشی تنها رفع کمبود عناصر غذایی نیست بلکه افزایش دوره سیزینگی و فعالیت فتوسنتزي برگ ها براي انتقال مواد فتوسنتزي بیشتر است. صفات مورد بررسی شامل: طول ساقه، قطر ساقه، طول بلال، وزن بلال، وزن بوته به گرم، وزن خشک بوته به گرم، کلروفیل ه، کلروفیل ت، ت ئلاه یه ئلاه، ت ئلاه َه ئلاه و کارتنوئید می باشد. اندازه گیري صفات مورفولوژیک شامل عملکرد و اجزاء عملکرد از طریق شمارش و اندازه گیري دقیق به دست آمد. جهت اندازه گیري کلورفیل و کاروتنوئید از روش طکئهلاصغکصلاططع استفاده شد. در این روش مقدار 0/05 گرم برگ تازه از نمونه را در 10 میلی لیتر استون 80 درصد ساییده و محلول حاصل با کاغذ صافی و اتمن شماره 1 صاف گردید و حجم نهایی را به 20 میلی لیتر رسانده و جذب محلول را در طول موجهاي 663 و 646 نانومتربا اسپکترو فتومتر کئتطکطبسبس اندازه گرفته شد حبراي آنالیز داده ها از نرم افزار آماري حAح استفاده شد و مقایسه میانگین داده ها در سطح احتمال 0/05 با استفاده از آزمون چند دامنه اي دانکن انجام گردید.
نتایج و بحث
نتایج حاصل از جدول تجزیه واریانس صفات نشان داد که بین هورمون هاي مختلف براي تمامی صفات به جز صفت طول بلال اختلاف معنی داري در سطح احتمال 0/01 وجود دارد. براي سطوح مختلف تنش نیز همین رویه وجود داشت و بین سطوح مختلف تنش براي تمامی صفات اختلاف معنی داري وجود داشت. براي اثر متقابل هورمون ها و سطوح مختلف تنش براي تمامی صفات به جز دو صفت طول بلال و وزن بلال بین اثرات متقابل در سطح احتمال 0/01 اختلاف معنی داري وجود داشت. نتایج این تحقیق نشان از این داشت که تنش خشکی باعث کاهش پتانسیل گیاه و خسارات بالایی به گیاه می گردد.
