بخشی از مقاله
چکیده
دیاکسیدکربن - CO2 - یکی از تأثیرگذارترین عوامل بر عملکرد محصولات کشاورزی میاشد. هدف از این تحقیق بررسی تأثیر انتشار CO2 بر عملکرد، تولید و سطح زیرکشت محصول جو میباشد. دادهها به صورت سالانه و برای یک دوره 53 ساله ازسال 1961 تا 2013 جمعآوری شده است. مدل با استفاده از الگوی خودرگرسیونی با وقفه توزیعی - ARDL - برآورد شده است. قبل از برآورد مدل، ایستایی متغیرها بررسی شد، که همه متغیرها یا در I - 0 - و یا در I - 1 - ایستا شدندبا. توجه به نتایج بدست آمده مجموعاً انتشار CO2 در کوتاهمدت بر سطح زیرکشت ، عملکرد و تولید جو تأثیر میگذارد. به دلیل بزرگتر بودن آماره F محاسباتی از حد بحرانی بالا، فرض H0 مبنی بر عدم وجود رابطه بلندمدت رد میشود و نشاندهنده این است که بین تولید و عملکرد رابطه بلندمدت وجود دارد و به دلیل کوچکتر بودن آماره F محاسباتی از حد بحرانی بالا، فرض H0 مبنی بر عدم وجود رابطه بلندمدت رد نمیشود و نشاندهنده این است که در سطح زیرکشت جو رابطه بلندمدت وجود ندارد. انتشار CO2 در بلندمدت باعث کاهش تولید و عملکرد جو میشود. پس از برآورد رابطهی بلندمدت به برآورد ضریب تصحیح خطا میپردازیم، ضریب ECM - -1 - بدست آمده برای تمامی متغیرها منفی و معنیدار میباشد، به عبارتی یعنی در هر دوره عدم تعادل تعدیل شده و به روند بلندمدت خود نزدیک میشود. و در نهایت آزمون تشخیصی برای خودهمبستگی، تصریح مدل و توزیع نرمال تمامی متغیرها بررسی شد، نتایج بدست آمده نشاندهنده عدم وجود خودهمبستگی بین اجزای اخلال، عدم حذف متغیر مهم ازمدل و وجود توزیع نرمال بین متغیرها میباشد.
مقدمه
امروزه تغییرات آب و هوایی از جمله - افزایش تغییرات آب و هوا، رویدادهای شدید، تغییر بارش، دمای بالاتر، غلظت بالای - CO2 تأثیر قابل توجهی برسیستم تولیدی محصولات کشاورزی در اقتصادهای توسعه یافته و درحال توسعه دارد - کلانکا و همکاران1، . - 2004 دربهرهوری کشاورزی نقش تغییرات آب و هوایی باعث نگرانی زیاد محققان و سیاستگذاران شده است - زید2، . - 2013 این نتایج نشاندهنده این واقعیت است که عملکرد محصولات و همچنین رشد محصولات تابع تغییرات آب و هوایی است - زید، . - 2013 از نقش بخش کشاورزی در اقتصاد میتوان به ایجاد شغل، تأمین امنیت غذایی، ارائه مواداولیه به بخش صنعت، تولید و عرضه محصولات صادراتی اشاره کرد. بیشتر تحقیقات سیاستگذاران در بررسی اثر تغییرات آب و هوایی دربخش کشاورزی می باشد - بانک جهانی3، . - 2007 محققان به این نتیجه رسیدند که نرخ رشد در بخش کشاورزی در طول سال به تغییرات آب و هوایی بستگی دارد و با توجه به این ماهیت، نرخ رشد فعلی جمعیت و شهرنشینی نگران کننده است - آلام4، . - 2013 در میان عوامل آب و هوایی تأثیرگذارترین عامل بر عملکرد محصولات دی اکسیدکربن - CO2 - می باشد - کومار و همکاران5، . - 2001 به گفته محققان عنصر CO2 به عنوان یک کود در رشد محصولات C3 و C4 عمل میکند و اثر مستقیم و غیر مستقیم CO2 بررشد گیاه از طریق اثرات گلخانهای و تغییرات آب و هوایی با افزایش فرآیند فتوسنتز نمایان میشود. نتایج نشان میدهد که افزایش غلظت CO2 توسط محصولات باعث سریعتر بسته شدن روزنهها و در نهایت کمتر شدن تعرق میشود - بلانک6، . - 2011 انتظار میرود عملکرد محصول ارتباط مثبتی با انتشار دیاکسیدکربن، به خصوص گیاهان C3 داشته باشد - بلانک، . - 2011 در کشوری که افزایش غلظت CO2 باعث کاهش در بهرهوری کشاورزی میشود، همانند سوخت با قیمتهای بالاتر در اقتصاد عمل میکند - بلانک، . - 2011 نیاز بشر به انرژی و مصرف انواع سوختهای فسیلی مانند زغال سنگ، نفت و گاز طبیعی باعث افزایش شدید موادی مانند دیاکسیدکربن - CO2 - در جو شده است. همچنین جمعیت کرهزمین نیز روز به روز افزایش پیدا کرده و این افزایش جمعیت نیز حدود 60 درصد میزان انتشار CO2 را افزایش داده است - تقدیسیان و میناپور، CO2 . - 1382، یکی از ترکیبات جو است که میزان بسیار ناچیزی از حجم استاندارد را اشغال میکند 0/04 - درصد - اما همین مقدار اندک با تغییرات خود اثرات مهمی بر سیستم جو زمین میگذارد - نورث و همکاران7، . - 1995 تا سال 2007 آمریکا آلودهکنندهترین کشور دنیا بود. اما از سال 2007 به بعد چین با تولید 10590 میلیون تن دیاکسیدکربن در جو از آمریکا پیشی گرفت و در جهان رتبه نخست را از آن خود کرد. در کنار چین، روسیه، هند، جمهوری کره و ایران از دیگر کشورهای درحالتوسعه بشمار میآیند که بیشترین دیاکسیدکربن دنیا را تولید میکنند به گزارش مرکز آمار، ایران در سال 1341 در مجموع 160 میلیون تن دیاکسیدکربن راهی جو کرده درحالیکه در سال 1392 این میزان به 587 میلیون تن رسیده است. یعنی در طول سالهای 1341 تا 1392 تولید دیاکسیدکربن 2/66 درصد افزایش داشته است - مرکز آمار ایران، . - 1392 طبق گزارش بانک مرکزی ایران در سال 1357 سطح زیرکشت رفته محصول جو برابر با 4682 هزار هکتار بود، که این مقدار در سال 1392 به ترتیب به 1635 هزار هکتار رسید که نشاندهنده افزایش سطح زیرکشت رفته محصولات جو طی این سالها بوده است. همچنین طبق گزارش اعلام شده میزان تولید محصول جو در سال 1357 برابر با 1133 هزار تن بود، که این میزان در سال 1392 به 2812/1 هزار تن رسید، که نشاندهنده افزایش تولید محصول جو طی این سالها بوده است. و همچنین عملکرد محصول جو در سال 1357 برابر با 0/8012کیلوگرم در هکتار بود، که این میزان در سال 1392 به ترتیب به 1/7199 کیلوگرم در هکتار رسید، که نشاندهنده افزایش در عملکرد محصول جو طی این ساله بوده است. محققان بسیاری در ایران به مطالعه تأثیر تغییر اقلیم بر محصولات کشاورزی پرداختهاند که برخی از آنها در پی میآید: کوچکی و نصیری - 1387 - ؛ گلمحمدی و مساح بوانی - 1389 - ؛ حسینی و همکاران - 1391 - ؛ بکسابادی و همکاران - 1391 - ؛ ابیانه - 1391 - ؛ نوروزیان و همکاران - 1392 - ؛ مومنی و زیبایی - 1392 - ؛ مرادی و همکاران - 1392 - ؛ ابراهیمی خوسفی و همکاران - 1392 - ؛ اسدپورکردی و همکاران - 1394 - ؛ صادقی . - 1394 - و همچنین محققان دیگری در خارج به مطالعه تأثیر انتشار CO2 بر محصولات کشاورزی پرداختهاند، که برخی از آنها در پی میآید: مال و همکاران - 2004 - 1؛ بلانک - 2011 - 2؛ آتاوانیج و مکارل - 2011 - 3؛ آلام - 2013 - 4؛ ساموئل و همکاران . - 2015 - 5 با توجه به بررسیهای انجام شده مطالعهای در خصوص تأثیر انتشار CO2 بر عملکرد محصول C3 - جو - در ایران انجام نشده است و هدف از این مطالعه پر کردن این خلاء مطالعاتی در ایران میباشد.
روش تحقیق
در این مطالعه از روش ARDL استفاده خواهد شد، که توسط پسران و همکاران - 1999 - معرفی شده است. دو دلیل برای انتخاب این روش وجود دارد؛ اول اینکه این روش حساسیتی نسبت به اینکه متغیرها ایستا در سطح I - 0 - یا انباشته از مرتبه اول I - 1 - باشند ندارند. دوم اینکه این روش برای بررسی ارتباط کوتاهمدت و بلندمدت میتواند مورد استفاده قرار گیرد؛ که هدف اصلی از این مطالعه میباشد. ARDL یکی از بهترین روشهای رسیدن به اهداف فوق است، حتی زمانی که حجم داده کم باشد - دواسا6، . - 2010 این روش به طور همزمان ضرایب بلندمدت و کوتاهمدت را برآورد کرده و از فرآیند OLS برای بررسی رابطه همجمعی بین متغیرها استفاده میکند. ARDL نسبت به اینکه متغیرها I - 0 - یا I - 1 - باشند، حساسیتی ندارد - پسران و همکاران، - 1999؛ اما اگر حتی یکی از متغیرها I - 2 - باشد، این روش قابل استفاده نخواهد بود. به همین دلیل لازم است ابتدا ایستایی و درجه انباشتگی متغیرها قبل از برآورد مدل بررسی شود. که برای این کار از آزمون دیکی- فولر تعمیم یافته - ADF - استفاده شده است. شکل عمومی ARDL زمانی که متغیر وابسته n وقفه و متغیرهای توضیحی m وقفه دارند، به صورت زیر است:
اما شکل تصحیح خطای مدل ARDL را میتوان به صورت زیر نوشت:
