بخشی از مقاله
چکیده:
در نظام تعلیم و تربیت هر کشور نیروی انسانی ازاهمیّت ویژه ای برخوردار است از این رو این تحقیق با هدف تعیین رابطهجوّ سازمانی مدرسه و رضایت مندی شغلی زنانمعلّم مقطع ابتدایی در شهرستان ساری می باشد. پژوهش حاضر از نظر روش گردآوری داده ها توصیفی از نوع همبستگی و از نظر هدف کاربردی می باشد.جامعه آماری در این تحقیق شامل کلیه زنانمعلّم مقطع ابتدایی شهرستان ساری می باشد که در سال تحصیلی 1394-95مشغول به انجام وظیفه بوده اند و بر اساس آمار ثبت شده تعداد آنها برابر با - 966 - نفر بوده است. با توجه به حجم جامعه - - 966 و بر اساس فرمول کوکران، حجم نمونه پژوهش برابر 275 - نفر - در نظر گرفته شد.برای انتخاب نمونه های تحقیق از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده گردید.
ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامه توصیفجوّ سازمانی مدارس ابتدایی - O.C.D.Q-R.E - و پرسشنامه سنجش میزان رضایت شغلی کارکنان - M.S.Q - بوده اند که داده های بدست آمده از پرسشنامه ها با استفاده از آمار توصیفی و آمار استنباطی - ضریب همبستگی پیرسون ، آزمون تحلیل واریانس - از طریق نرم افزار آماری S.P.S.S 18 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داده است که بینجوّ سازمانی مدارس و میزان رضایت شغلی معلّمان زن رابطه مثبت معنیداری وجود دارد و تمامیمؤلّفه هایجوّ سازمانی مدارس با میزان رضایت شغلیمعلّ مان زن رابطه مثبت معنیداری وجود دارد. مدیران برای ایجادجوّسازمانی مناسب به رضایت شغلیمعلّمانتوجّه بیشتری نموده و برای آن ارزش قائل شوند.
-1 مقدمه
وجود نیروی انسانی سالم یک دارایی بزرگ برای هرسازمان به حساب می آید. یک محیط کاری پرفشار می تواند برای سلامتی کارکنان به ویژه سلامت روانی آنان بسیارخطرناک باشد. عملکرد مطلوب کارکنان نیازمند این است که آنان از کارخود رضایت کافی داشته ودارای انگیزه و روحیه مناسب باشند. رضایت شغلی مفهومی پیچیده و چند بعدی است و با عوامل روانی، جسمانی، اجتماعی رابطه دارد، به این معنا که نمی توان احساس رضایت شغلی یک فرد را تنها به یک عامل نسبت داد؛ بلکه مجموعه ای از عوامل گوناگون موجب می شود که فرد شاغل در زمان معینی، از شغلش احساس رضایت نماید و از آنلذّ ت ببرد.
فرد با تأکیدی که بر عوامل مختلف از میزان درآمد، شرایط محیط کار، مشارکت در تصمیم گیری و ارزش اجتماعی در زمان های مختلف دارد، به طرق گوناگون از شغلش احساس رضایت می کند - فرنچ، به نقل از صفاری، . - 1389 در نظام تعلیم و تربیت هر کشور نیروی انسانی ازاهمیّت ویژه ای برخوردار است در چنین شرایطی که در ضرورت پرداختن به وضعیت شغلیمعلّمان اولویّت بخشیدن به آن نسبت به سایر عوامل ، همه صاحب نظران و اندیشمنداناتّفاق نظر دارند به صراحت می توان گفت کارایی و رضایت شغلیمعلّمان از عواملمهمّی هستند که باید در توسعه و پیشرفت نظام های آموزش و پرورش موردتوجّه دقیق قرار گیرند.
بنابراین ضرورت دارد همه تلاش کارگزاران نظام برحُول این محور صورت گیرد که همواره زمینه حضور صاحبان برجسته ترین و مطلوب ترین خصیصه هایشخصیّتی را بیش از بیش در نظام تعلیم و تربیت کشور فراهم سازند و برای ایجاد و حفظ بالاترین میزان رضایت شغلی در بین ایشان اهتمام ورزند - سیف، - 1379جوّ. سالم و مطلوب می تواند بر روابط حرفه ای معلّمان اثر مثبت داشته باشد و ارتباط صمیمانه و نزدیکی براساس همکاری بینمعلّمان به وجود آورد، همچنینجوّ سازمانی سالم و مطلوب، با روابط میان فردی اصیل و درستآن،احتمالاً وضعیتی را پدید می آورد که رهبری و مدیریت حرفه ای می تواند در آنموفقیّت آمیز باشد ومعلّمان خشنودتر، وظیفه شناس تر، با انگیزه تر و با علاقه تر باشندجوّ. سازمانی سالم و مطلوب موجب رشد تواناییهای فردیمعلّمان می شود.
جوّ سازمانی ناسالم و نامطلوب می تواند محیطی سرشار از سوء ظن و دشمنی به وجود آورد که هرگونه مدیریت مشارکتی و همکارانه را به شکست وا داردجوّ. سازمانی ناسالم و نامطلوب می تواند منشاء بروز واکنشهای منفی معلّمان گردد - اصلانخانی، . - 1375 بررسی و مطالعهجوّ سازمانی مدرسه و کوشش برای اصلاح آن، از آن جهت دارایاهمیّت است کهجوّ مدرسه می تواند عاملمهمّی در ارتقایکیفیّت آموزش و پرورش در مدرسه باشد - خانیان و ربیع - 1384اهمیّ.ت مطالعهجوّ سازمانی مدرسه و تلاش برای اصلاح و بهبود آن تنها به این دلیل نیست کهجوّ سازمانی مدرسه می تواند وسیله ای برای افزایش اثربخشی و کارآیی مدرسه باشد، بلکه دلایل انسان دوستانه و لزومتوجّه به حقوق انسانیمعلّمان، وجودجوّ سازمانی سالم و مطلوب را در مدرسه ایجاب می کند.
- رئوفی ، . - 1382 اهمیت رضایت شغلی از یک سو به دلیل نقشی که این سازه در پیشرفت سازمان و نیز بهداشت و سلامت نیروی کار دارد و از سوی دیگر به این علت که علاوه بر تعریف و مفهوم پرداز یهای متعدد و گاه پیچیده، محل تلاقی و نیز سازه مشترک بسیاری از حوزه های علمی مانند روانشناسی، جامعه شناسی مدیریت و حتی اقتصاد بوده است - جمال زاده، 1391 به نقل از لاوسون و شن1، . - 1998 در زمینه رضایت شغلی و عدم رضایت شغلی کارکنان تا اکنون پژوهشهای زیادی توسط پژوهشگرانمؤسّسه ها و مراکز پژوهش مختلف جهان صورت گرفته است.
نظریه های مختلفی توسط روان شناسانوعُلمای مدیریت دراین زمینه ها صورت گرفته است و در این راستا می توان تیلور را جزءاوّلین نظریه پردازان دراین زمینه دانست. به عقیده تیلور برا ی اینکه مدیریت سازمان به نوآفرینی کارکنان امیدوار باشد لازم است برای کارکنان انگیزش وپاداش ویژه ای فراهم آوردکه ازآنچه به یک کارگرمتوسط در هر پیشه ای داده می شود افزون تر باشد - اصلانخانی ،. - 1375 بررسی جو سازمانی و کسب رضایت شغلی معلمان عامل مهمی در ارتقای کیفیت آموزش خواهد داشت و جو سازمانی مناسب حاکم می تواند منجر به روابط موثر تر معلمان با دیگر معلمان، دانش آموزان و والدین آن ها شده و در نهایت روند آموزش را بهبود بخشند.
در پژوهشی که اردشیر زاده - 1374 - با عنوان بررسی جو سازمانی مدرسه های ابتدائی شهرستان دزفول با رضایت شغلی معلمان انجام داد نتیجه گرفت که بین جو سازمانی و رضایت شغلی معلمان رابطه ی مستقیم و معناداری وجود دارد. نجفی - - 1378 نیز در پژوهشی با عنوان بررسی رابطه ی بین جو سازمانی و رضایت شغلی دبیران در مدرسه های متوسطه پسرانه شهر اصفهان نتیجه گرفت که جو سازمانی مطلوب باعث افزایش رضایت شغلی موثر می شود و افزایش روحیه ی گروهی دبیران و تامین نیاز های اجتماعی دبیران در بهبود رضایت شغلی موثر است. همچنین صادقی و فتحی - 1381 - در بررسی رابطه ی بین فرهنگ سازمانی و رضایت شغلی معلمان در شهرستان ماسال نتیجه می گیرند که بین جو سازمانی حاکم بر مدرسه ها با میزان رضایت شغلی معلمان رابطه معنادار وجود دارد.
نوربخش و میرنادری - - 1384 نیز در پژوهش خود با عنوان بررسی رابطه ی بین جو سازمانی و رضایت شغلی در معلمان تربیت بدنی دوره متوسطه شهر اهواز بین جو سازمانی حاکم بر مدرسه ها با میزان رضایت شغلی معلمان رابطه معنادار وجود دارد. مبینی افشار - - 1377نیز در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که بین مشارکت کارکنان در تصمیم گیری ها و عملکرد رابطه معناداری وجود دارد - میر سپاسی، . - 1385 چارز و همکاران - 2010 - 1 در تحقیقی با عنوان رابطه ی فرهنگ سازمانی و رضایت شغلی دریافتند که تمامی عناصر فرهنگ سازمانی با رضایت شغلی رابطه دارند. بلو - 2010 - 2 در تحقیقی با عنوان بررسی فرهنگ سازمانی و تاثیر آن بر رضایت شغلی در کشور یونان دریافت که کارمندانی که فرهنگ یک سازمان را قبول کرده اند، ر ضایت شغلی قوی تری دارند. فلتا - 2008 - 3 در تحقیقی تحت عنوان هوش سازمانی و رضایت شغلی در مدارس استرالیا به این نتیجه دست یافت که مواردی چون:
-1 بهبود رابطه بین دانش آموزان و مسئولان مدارس
-2 توانایی تصمیم گیری بهتر برای مدیران
-3 کاهش تنش ها
-4 صداقت محوری، سبب ارتقای کیفیت مدارس می شود. و در واقع این هوش سازمانی و توانایی رهبری است که اعتماد متقابل را بین کارکنان ایجاد می کند. منابع انسانی و بهره گیری بجا و شایسته ازآن، ازکارآمدترین راههای رهایی ازتنگناها و دشواری های توسعه اقتصادی، اجتماعی وآموزشی است. زیرا منابع انسانی و نیروی کارآمد، بنیادی ترین عامل تولید و سازندگی و رشد وتکامل است. از سوی دیگر توجه و ضرورت برنامه ریزی برای مدارس ابتدائی به عنوان اساسی ترین بخش و رسالت اصلی آموزش و پرورش در نهادینه نمودن چهارچوب های آموزشی و فرهنگی کشورها از نقش ویژه ای برخورداند. لذا این پژوهش حاضر با محوریت تعیین ارتباطجوّ سازمانی حاکم برمدارس مقطع ابتدایی و رضایت شغلی زنانمعلّم مقطع ابتدایی شهرستان ساری صورت گرفته است.
1-1 فرضیه ها:
-1بینجوّ سازمانی حاکم بر مدارس - باز،متعهّد، بیگانه، بسته - با میزان رضایت شغلیمعلّمان رابطه معنی دار وجود دارد.
