بخشی از مقاله
چکیده
تنش شوری یکی از تنشهای محیطی تأثیر گذار بر رشد گیاهان است که تعدیل اثر این تنش بر رشد گیاه با رعایت اصول بهینه مصرف عناصر غذایی، میتواند عملکرد گیاه را افزایش دهد. تشخیص تأثیر کودها در شرایط محیطی تنشزا با به کار بردن روش های ساده و کم هزینه گامی موثر در این راستا میباشد. دستگاه کلروفیل متر و سطح برگ سنج یکی از روشهای ساده و کم هزینه برای پایش اثر کودها بر روی گیاهان در این شرایط استبدین منظور آزمایشی در قالب طرح کامالً تصادفی با سه تکرار انجام شد. همان طوری که نتایج نشان داد، برگهایی که در موقعیت وسط قرار داشتند به طور معنیداری میزان کلروفیل بیشتری داشتند و هم سطح برگ بیشتری داشتند و تیمار کودی دو برابری پتاسیم نسبت به دو برابری روی و حالت مطلوب عناصر غذایی بهتر جواب داده و باعث شده که میزان کلروفیل برگها اختالف معنی داری - p<0.05 - را نشان دهد که حداقل 12/22 درصد بیشتر از سایر تیمارهاست و هم چنین منجر به افزایش 13/9 درصدی سطح برگها شد و با توجه به مکانیسم مستثنی ساری گل - مکانیسم ارقام مقاوم به شوری خانواده براسیکا - 2 در انتقال پتاسیم به بخش هوایی در شرایط تنش شوری، مصرف دو برابری کودهای پتاسیمی و رقم ساری گل برای کشت توصیه میشود.
کلمات کلیدی: کلزا، پتاسیم، تنش شوری، سطح برگ، عناصر غذایی
مقدمه
تنش شوری یک عامل بازدارنده محیطی در تولید محصوالت کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک جهان است - 8 - رشد گیاهان، در شرایط تنش شوری از طریق منفیتر شدن پتانسیل اسمزی در محیط رشد ریشه، یا به دلیل اثرات ویژه یونها در فرایندهای متابولیسمی کاهش مییابد . - 4 - دانههای روغنی پس از غالت، دومین منبع غذایی جهان به حساب می آیند. کلزا حاوی 44- 43 درصد روغن در دانه میباشد. با توجه به نیاز روز افزون به روغنهای نباتی و وابستگی شدید کشور در این مورد، الزم است توجه ویژهای به توسعه و گسترش کشت دانههای روغنی بویژه کلزا شود . - 14 - از آنجایی که عناصر غذایی به علت ضروری بودن در سیستم گیاه نقش دارند، تعادل و وجود مقادیر کافی آنها - به ویژه روی و پتاسیم - سبب افزایش فتوسنتز و کاهش تنش برگ و گیاه میشود . - 4 - شوری بر فتوسنتز گیاهان، روابط آبی، سنتز پروتئینها، تولید انرژی و متالیسم لیپدها تأثیر میگذارد - 3 - در این مطالعه سعی شده تأثیر تیمار پتاسیم، روی و حالت مطلوب عناصر غذایی را بر شاخص کلروفیل، سطح برگ و نسبت پتاسیم به سدیم در شرایط تنش شوری بررسی نماییم.
مواد و روشها
خاک مورد نظر برای انجام این تحقیق از مزرعه پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در کرج - محمد شهر - با طول و عرض جغرافیایی 43ᵒ 54׳ 12 " و 52ᵒ 12׳ 28" تهیه گردید و خاک دیگری با شوری - dS/m - 14 از اطراف نظر آباد کرج با طول و عرض جغرافیایی 43ᵒ 12׳ 3/413 " و 33ᵒ 31׳ 43" با هم مخلوط شدند تا خاک مرکبی با شوری - dS/m - 8 حاصل شود تا بدین سبب تنش اکسیداتیو به وسیله تنش شوری اعمال گردد. تیمارهای کودی در طول مرحله رشد گیاه، قبل از شروع اندازهگیریهای مرحله داشت، به صورت کودهای KNO3 - برای پتاسیم - ، کالت روی % 7 - برای روی - و به صورت مصرف خاکی اعمال شدند به همین ترتیب سایر عناصر غذایی هم به حالت مطلوب رسانده شدند. با توجه به اینکه سطح بحرانی پتاسیم و روی به ترتیب 234 و 1/2 میلی گرم بر کیلوگرم است، تیمارهای کودی عبارت بودند از: دو برابر پتاسیم 344 - میلی گرم بر کیلوگرم - ، دو برابر روی - 2/4 میلی گرم کیلوگرم - ، دو برابری روی به اضافه پتاسیم و شاهد - گلدانهایی در حالت عناصر غذایی مطلوب، 234 میلی گرم بر کیلوگرم پتاسیم و 1/2 میلی گرم بر کیلوگرم روی - - جدول - 1 و آبیاری نیز با آب مقطر برای جلوگیری از افزایش شوری در طول رشد گیاه صورت گرفت و به منظور جلوگیری از آبشویی نمکها، گلدانها فاقد زهکش بودند.
بذر دو رقم کلزا به نامهای ساری گل و لیکورد، از بخش دانههای روغنی موسسه تحقیقات اصالح و تهیه نهال و بذر کرج تهیه شد و در گلخانه تحقیقاتی دانشکده پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، در گلدانهای 3 کیلوگرمی کشت شدند و قرائت میزان کلروفیل، سطح برگ و میزان سدیم و پتاسیم به ترتیب توسط دستگاه کلروفیل متر - مدل مینولتا-5 ساخت ژاپن - ، دستگاه سطح برگ سنج - مدل دلتا تی - 4 و با دستگاه فلم فتومتر - کورنینگ 3 - 414 انجام گرفت. در این مطالعه چهار سطح کودی و دو رقم کلزا با سه تکرار در قالب طرح کامالً تصافی به اجرا در آمد. به منظورتجزیه و تحلیل دادهها و ترسیم شکلها از نرم افزار SPSS - نسخه - 17 و Excel استفاده شد.
نتایج و بحث
