بخشی از مقاله
چکیده
مینوز برگ مرکبات یکی از مخربترین آفات در نهالستانهای مرکبات ایران میباشد. مشکلات ناشی از مقاوت به آفتکشها و آلودگیهای زیستمحیطی ناشی از استفاده بیرویه آنها برای کنترل این آفت، ضرورت یافتن جایگزین موثرتر و سالمتر را ایجاد کرده است. روغنهای معدنی بهعنوان یک جزء مهم در حفاظت گیاهان تلقی میشوند. هدف از این مطالعه ارزیابی اثربخشی روغن معدنی علیه لارو Phyllocnistis citrella میباشد. 5 غلظت 0/3، 0/6، 0/9، 1/2 و 1/5 درصد روغن معدنی روی لارو P. citrella طی زیستسنجی آزمایشگاهی بررسی شد، و مرگومیر 24، 48، 72 و 96 ساعت پس از تیمار ثبت گردید. مرگومیر بهترتیب در 5 غلظت ذکر شده برابر 24/24، 45/16، 55/88، 53/13 و 65/38 درصد بود. درمجموع، این تحقیق اشاره به این دارد که روغنهای معدنی در کنترل لارو P. citrella در شرایط آزمایشگاهی موثر میباشند.
واژگان کلیدی: مینوز برگ مرکبات، زیستسنجی، روغن معدنی، ایمیداکلوپراید، مرگومیر لاروی
-1 مقدمه
پروانهایکوچک با نام علمی Phyllocnistis citrella Stainton که به مینوز برگ مرکبات مشهور میباشد، بومی سرزمین-های گرمسیری و نیمهگرمسیری آسیا میباشد - . - 15 اما در حال حاضر یکی از مهمترین آفات مرکبات در تمام مناطق مرکبات خیز دنیا بهشمار میآید 5 - ، 16، 21 و . - 23 در ایران ابتدا در سال 1340 در باغات مرکبات جنوب و در سال 1373 در شمال کشور مشاهده شد 1 - و . - 2 این آفت چهار مرحله رشدی تخم، لارو، شفیره و بالغ دارد . - 9 - پروانه بالغ در سطح زیرین برگهای جوان تخمگذاری میکند، اما در شرایط طغیان، تخمگذاری در هر دو سوی برگ صورت میگیرد. لارو با ایجاد دالان در برگها موجب کلروزه و نکروزه شدن آنها میگردد 6 - و . - 18 کنترل شیمیایی به دلیل حضور لارو در دالان و شفیره در اتاقک شفیرگی و در امان بودن از سمپاشی و آلودگی زیستمحیطی سخت و مشکل و نامطلوب میباشد 17 - و . - 27
روغنهای معدنی در حال حاضر به عنوان یک جایگزین امن و دوستدار محیطزیست برای آفتکشها بهشمار میآیند 7 - و . - 10 در دنیا و ایران اثربخشی روغنمعدنی در کنترل آفات در باغات مرکبات ثابت شده است 11 - ، 12 و . - 19 قویترین نظریه در مورد روشعمل روغنها، خفگی از طریق مسدود کردن مکانیکی روزنههای تنفسی میباشد - 13 - ، اما در بررسیهای انجام شده مرگو میر حاصل از روغنها را ناشی از نفوذ روغن از دیواره تراشه و ورود به عقدههای عصبی و اختلال در انتقال سیناپسی دانستند . - 22 - اثربخشی روغنهای معدنی در کنترل P. citrella به عنوان دورکننده برای پروانه بالغ و جلوگیری از تخمگذاری در استرالیا 7 - و - 21 و چین - 24 - مشخص شده است. در استرالیا از میکروسکوپهای فلورسنسی و اسکن لیزری کونفوکال برای ردیابی و مکانیابی روغن در بافت مرکبات استفاده کردند.
عکسهای مشاهده شده نشان داد که روغن به طور پیوسته از طریق روزنه ها و اپیدرم به برگهای تیمار شده نفوذ میکند . - 25 - از آنجاییکه لارو مینوز برگ مرکبات داخل پارانشیم برگ درون دالان حفر شده قرار دارد و از طرفی ویژگی روغنهای-معدنی را سیستماتیک و نفوذی نمیدانند، بنابراین کشته شدن لارو P. citrella توسط آنها را رد کردند . - 7 - هدف از این بررسی آن است که با توجه به مشاهدات تان و همکاران در سال 2005 مبنی بر نفوذ روغن به درون بافت برگ مرکبات، آیا روغنمعدنی میتواند موجبات مرگومیر لارو P. citrella را فراهم کند؟ هدف دیگر این بررسی کاهش مصرف حشره کشهای سنتزی و پیدا کردن جایگزین مناسب برای آنها در باغات مرکبات استانهای شمالی کشور میباشد.
-2 مواد و روشها
زیستسنجی در آزمایشگاه آفات پژوهشکده مرکبات و میوههای نیمهگرمسیری رامسر واقع در غرب استان مازندران در تابستان 1395 انجام شد. برگهای نورسته و نابالغ از سرشاخههای جوان نهالها یا درختان پرتقال آلوده به لارو مینوز برگ مرکبات در آزمایشگاه در زیر استریومیکروسکوپ - بینوکولر - به منظور اطمینان از زنده بودن لارو بررسی شده، شماره برگ و تعداد لارو موجود در آن ثبت گردید. زیستسنجی به صورت غوطهوری انجام گرفت. هر آزمایش برای هر تیمار پنج مرتبه تکرار شد. بررسی برگهای تیمار شده به کمک استریومیکروسکوپ، 24، 48، 72 و 96 ساعت پس از تیمار انجام شد و تعداد لارو-های مرده و زنده ثبت گردید. علایم مرگومیر لاروها، تغییر رنگ بدن به قهوهای و عدم تحرک بود. تیمارهای مورد استفاده عبارت بودند از: روغن امولسیون شونده با غلظتهای 0/3، 0/6، 0/9، 1/2 و 1/5 درصد حشرهکش ایمیداکلوپراید و شاهد - آب - . با استفاده از میزان مرگومیر شاهد، مرگومیر سایر تیمارها با استفاده از فرمول آبوت تصحیح شد . - 3 - دادهها با استفاده از نرمافزار پروبیت - 14 - probit و آنالیز نهایی با استفاده از نرمافزار کامپیوتری P/PROBAN انجام شد . - 26 -
-3 نتایج و بحث
نتایج زیستسنجی بیانگر مرگو میر لارو P. citrella توسط روغن معدنی میباشد. تیمارهای 0/3، 0/6، 0/9، 1/2و 1/5 درصد روغنمعدنی بهترتیب 24/24، 45/16، 55/88، 53/13 و 65/38 درصد مرگو میر را نشان داد. باتوجه به محاسبات انجام شده، غلظتهای مربوط به Lc50 و Lc90 بهترتیب 1/07 درصد و 2/55 درصد روغنمعدنی در آب محاسبه شد - جدول - 1P.citrella یکی از آفات کلیدی در نهالستانها، درختان با پیوند تاجی و درختان تازهکاشته شده در شمال ایران محسوب میشود و حفاظت از شاخههای نورسته از خسارت این آفت، مهم میباشد . - 8 - روغن معدنی به تنهایی با جلوگیری از تخم-گذاری پروانه ماده آلودگی مینوز برگ مرکبات را کاهش میدهد . - 7 -
امیریبشلی طی زیستسنجی آزمایشگاهی روغنمعدنی %0/5 روی لارو مینوز برگ مرکبات، مرگو میر %37 را اعلام کرد . - 4 - از طرفی دیگر نتایج بدست آمده در این پژوهش نیز بیانگر این است که، روغن معدنی موجب مرگومیر لاروهای مینوزبرگ مرکبات در شرایط آزمایشگاهی میشود و دز %2/55 روغنمعدنی موجب مرگومیر %90 لاروهای تیمارشده P. citrella شد. عکسهای مشاهده شده از میکروسکوپهای فلورسنسی و اسکن لیزری کونفوکال نشان داد که روغن بهطور پیوسته از طریق استوماتا و اپیدرم به برگهای پرتقال تیمار شده نفوذ و در مزوفیل بیرونی برگها انتشار مییابد . - 25 - بتی و همکاران - 1995 - خاطر نشان کردند که روغنهای معدنی به-طور مستقیم موجب مرگو میرلارو P.citrella نمیشوند، اما نتایج این پژوهش مرگومیر لارو مینوز برگ مرکبات توسط روغن معدنی را نشان میدهد که تاییدی بر مشاهدات تان و همکاران - - 2005 در نفوذ روغنمعدنی به درون بافت برگ پرتقال است.
-4 منابع و مراجع
