بخشی از مقاله
چکیده:
سوانح ترافیکی در دنیا از عوامل اصلی مرگ و میر به شمار می آید، آثار مخرب مالی و جسمی و همچنین روحی و روانی وارد شده بر افراد درگیر با سوانح ترافیکی و همچنین افزایش سوانح ترافیکی با افزایش ترافیک در کشورهای در حال توسعه، لزوم مطالعه و بررسی علل و عوامل موثر بر کاهش سوانح ترافیکی را نشان میدهد. رفتار راننده در حین رانندگی یکی از عوامل مهم در وقوع تصادفات می باشد و تابع پارامترهای متعددی است که یکی از آنها علائم راهها می باشد. هدف از بکارگیری علائم در راه ها افزایش ایمنی راه به کمک راهنمایی و آگاهی بخشیدن به رانندگان میباشد. تاثیر علائم افقی به خصوص خطکشیها بر عملکرد رانندگان در برخورد با آنها قابل بررسی میباشد. در این پژوهش سعی شده است تا تاثیر خطکشی ها بر رفتار حرکت بین خطوط رانندگان مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش در شهر یزد، در یک خیابان آن صورت گرفت و پارامترهایی چون حجم، سرفاصله زمانی، سرعت، فاصله عرضی و غیره محاسبه گردید که بوسیله آمار توصیفی می توان بدین نتیجه دست یافت که: بیشتر رانندگان از رفتار حرکت بین خطوط تبعیت دارند و با خط کشی مجدد این رفتار افزایش می یابد همچنین عوامل دیگری به جز پارامترهای ترافیکی ذکر
شده بر حرکت رانندگان بین خطوط تاثیرگذار است.
کلمات کلیدی: کیفیت خط کشی، الگوی حرکت، حرکت بین خطوط، شهر یزد.
-1 مقدمه
امروزه مشکلات ترافیکی، نمود فراوانی در شهرهای بزرگ کشور پیدا کرده و باعث نارضایتی مردم شده است، به طوری که بعضی از شهروندان برخی مشکلات و قانونشکنیها را به وجود می آورند. طبق تحقیقات انجام شده، مشخص گردیده مسائل حمل و نقل شهر معلول چند علتی است، که یکی از عوامل مهم آن، بی توجهی استفاده کنندگان از جاده نسبت به علائم و قوانین ترافیکی و عدم رعایت آنهاست. رعایت نظم و انضباط در هنگام رانندگی از سوی رانندگان، منجر به کاهش مسائل و مشکلات ترافیکی خواهد شد تحت تأثیر قرار دادن رفتار انسان، موثرترین روش در کاهش تصادفات و افزایش ایمنی است. ازجمله راهکارهای عملی برای تغییر سبک رانندگی، بالا بردن سعه صدر، حس مسئولیت پذیری و تقویت وجدان فردی محسوب می شوند . تکنیک های مختلفی را برای کاهش ناهنجاری ها و افزایش ایمنی توسط کارشناسان ترافیک، معرفی می شوند، استفاده از علائم جاده ای عمودی و افقی، یکی از آنها می باشد به نوبه خود هر کدام در رفتار رانندگان تأثیرگذار است، بکارگیری علائم افقی و خط کشیهای سطحی به اندازه علائم عمودی و موانع فیزیکی، میتوانند در نظمبخشی به ترافیک کمک کنند و به عبارتی علائم افقی و عمودی در مسیر ایجاد انضباط در ترافیک لازم و ملزوم یکدیگر هستند در خصوص توانایی رانندگان در حفظ خط خود، مطالعات انجام شده در خصوص توانایی حفظ خط رانندگان، نشان می دهد که عواملی چون خوابآلودگی، بی توجهی به خط کشی های خیابان، حواسپرتی، ، عجله، دید نداشتن به جاده و غیره تأثیرگذار است.
-2 عوامل موثر بر رفتار رانندگان
یکی از عمده ترین علل بروز حوادث ترافیکی و بی نظمی در بزرگراهها و معابر شهری عدم حرکت بین خطوط و تغییر مسیر ناگهانی، است، نحوه عمل راننده در طول رانندگی در شرایط واقعی ترافیک با وسیله نقلیه، جاده و شرایط محیطی مشخص می شود. رفتار راننده می تواند جنبه های مختلفی از جمله درک شرایط ترافیک، تصمیم گیری، بهره برداری از وسیله نقلیه، استفاده از تلفن های همراه و سیستم های ناوبری، صحبت کردن با افراد دیگر در حین رانندگی، خوردن، نوشیدن، استفاده از محصولات آرایشی، نگاه کردن به اطراف، و غیره را شامل شود. حرکات وسیله نقلیه شامل رانندگی طولی و جانبی، نشان دهنده ی درک مسیر، تصمیم گیری، نیت و واکنش راننده از جمله دنبال کردن ترافیک، تغییر مسیر، حفظ مسیر، افزایش یا کاهش سرعت، و غیره است - . - Ameri and Dehqan,2008
-1-2 تاثیر عوامل انسانی بر رفتار و خصوصیات راننده
ویژگی های فیزیکی و روانی راننده از عوامل مهم موثر بر رفتار راننده است، که به ویژگی های فردی راننده مانند جنسیت، سن، سابقه رانندگی، سطح آموزش، و غیره بستگی دارد.
-1-1-2 سن
لورنس و همکاران - 1999 - 1 سن متغیری جمعیتی است که اغلب در بررسی های پیرامون رفتار رانندگان مورد استفاده قرار می گیرد. بیشترین میزان تصادفات مربوط به رانندگان جوانتر است . - Lourens P.F. et al, 1999 - گولیاس و کارلافتیس2
- 2002 - با درنظر گرفتن متغیر سن به این نتیجه رسیدند که رانندگان با افزایش سن بیشتر قانونمند میشوند و کمتر تمایل به ریسک کردن دارند . - Golias I. and Karlaftis M.G., 2002 -
-2-1-2 جنسیت
امروزه مشخص شده که رفتارهای رانندگی خانمها و آقایان با هم متفاوت است. در مقایسه رانندگی خانمها و آقایان - به عنوان مثال ایوان - 1991 - 3 و بسیاری دیگر - ، تحقیقات بیشماری میزان بالای تصادفات شدید رانندگی را به آقایان نسبت دادهاند. شواهد تفاوت جنسیت در رفتار رانندگی را می توان بیشتر بر پایه طبیعی روانشناسی بنا نهاد تا تجربه و تفاوت در توانایی ها و مهارت های رانندگی . - L. Evans, 1991 - در تحقیقی که مرکز تحقیقات مسائل اجتماعی انگلستان در رابطه با تفاوت های جنسی در رانندگی - 2004 - انجام داد به طور میانگین، آقایان در مقایسه با خانم ها بیشتر دنبال هیجان، ریسک و رفتار منحرف بودند که حداقل می توان تا حدی براساس دیدگاه روانشانسی آن را توضیح داد - The Social Issues . - Research Centre, 2004
-3-1-2 تجربه رانندگی
میزان تجربه رانندگی. تعریف تجربه رانندگی از لحاظ کمی سخت بود. به عنوان مثال، برخی از رانندگان فقط گاه به گاه رانندگی می کردند اما با این وجود مهارت های رانندگی خوبی داشتند. در مطالعه ای مرانت و راکول - 1972 - 1 دریافتند که فرآیند اکتساب بصری راننده تازه کار خام و تحت بار زیاد بود. در مقایسه با رانندگان با تجربه، رانندگان تازه کار دید کافی به مناظر بصری اطراف نداشتند و بیشتر به جلوی خودرو و سمت راست آن نگاه میکردند. رانندگان تازه کار نمیتوانند مانند رانندگان با تجربه نگاه خود را به مسیر بزرگراه ثابت نگاه دارند . - Mourant R.R. and Rockwell, T .H., 1972 - فولر - 2005 - در مقایسه با رانندگان با تجربه، رانندگان تازه کار کمتر خطرات را جدی میگیرند. در حالی که گروه اول با تغییر سرعت، مسیر، میزان احتیاط، تمرکز و انتقال اطلاعات به دیگر رانندگان در جاده قوه پیش بینی خود جهت پرهیز از خطر استفاده میکنند . - Fuller R., 2005 -
-4-1-2 خواب آلودگی
مفهوم »خواب آلودگی« یک عامل کیفی است که کمی نمودن آن بسیار دشوار میباشد. هیچگونه »استاندارد مطلقی« برای بیان عددی و صحیح میزان خواب آلودگی وجود ندارد. در مطالعه ای، ویرویل و السورث - 1994 - 2 روش ارزیابی میزان خواب آلودگی رانندگان را با استفاده تصویر برداری از صورت آنها مورد بررسی قرار دادند - Wierwille W.W. and Ellsworth . - L.A., 1994
-5-1-2 سطح تحصیلات
مطالعات زیادی در مورد رابطه بین رفتار راننده و سطح تحصیلات او انجام شده است. در پژوهش شینر و همکاران - 2001 - ، گزارش شده است که استفاده از کمربند ایمنی بین رانندگان مرد و زن با سطوح تحصیلات عالی افزایش یافته است. اگرچه اجتناب کامل از مصرف الکل و رانندگی به سختی در بین گروه هایی با سطوح تحصیلات مختلف متفاوت بوده و افراد با سطوح تحصیلات عالی حتی کمتر احتمال دارد که حد مجاز سرعت را در هر زمانی رعایت کنند . - Shinar D. et al, 2001 - همچنین لاپوتی و همکاران - 2003 - نشان دادند که سطح پایین تحصیلات، احتمال ارتکاب جرائم رانندگی را افزایش میدهد
. - Laapotti S. et al, 2003 -
-6-1-2 ملیت
مارسدن و همکاران - 2003 - تفاوت رفتار رانندگی در بزرگراه را در سه محل در انگلستان، فرانسه و آلمان مورد مطالعه قرار دادند. تحلیل داده ها نشان داد که سرعت جریان آزاد در شهر لیل کمتر از هامبورگ بود که به نوبه خود کمتر از میزان مشاهده
