بخشی از مقاله
*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***
بررسی نقاط حادثه خیز جاده و ارائه راهکارهاي پیشنهادي براي کاهش تصادفات (مطالعه موردي:جاده زنجان خرمدره)
چکیده
تصادفات ترافیکی جاده اي یکی از مهم ترین دلایل مرگ و میر در جهان و به ویژه در ایران است.با توجه به آمار بالاي حوادث ترافیکی مرگبار در کشور و اهمیت نقاط حادثه خیز در وقوع این حوادث،در این مقاله سعی شده است تا به عنوان نمونه با بررسی چند نقطه حادثه خیز،علت وقوع حوادث و سانحه خیزي این نقاط در استان زنجان (جاده زنجان-خرمدره)بررسی گردد و ضمن بررسی روشهاي ساماندهی نقاط حادثه خیز میزان نقش هر یک از عوامل اصلی مؤثر در وقوع تصادفات تعیین شود تابتوان نسبت به انجام راه حلهاي لازم،اقدام نمود. هدف از این تحقیق ارائه راهکارهایی براي کاهش آمار تصادفات با حداقل
ر این مقاله نقاط حادثه هزینهخیز هاي مربوطه میباشد. از نکته نظر طرح هندسی، ابنیه و روسازي مورد بررسی قرار میگیرند.روش اجراي تحقیق بر اساس مراجعه به آمار دستگاههاي اجرایی، پرسشنامه و بازدید میدانی میباشد.با استناد به آمار تصادفاتی که از اداره حمل و نقل استان زنجان گرفته شده است و با استفاده از مدلهاي تصادفاتی چون تعداد تصادفات،شدت تصادفات،تعداد-نرخ و تعداد-شدت نقاط حادثه خیز در این جاده (جاده زنجان-خرمدره) به ترتیب اولویت کیلومترهاي 50،60،68،12،40،2،20،25،35،10،30،15،5،3،65،75،70 ، 66،34،38،18و45 بدست آمده استکیلومتر 70 که حادثه خیزترین نقطه در این محور است بخاطر وجود مجتمع رفاهی معین حادثه خیز شده است و با احداث یک زیرگذر و اصلاح رمپهاي ورودي و خروجی این نقطه میتوان تعداد تصادفات در این نقطه را به حداقل ممکن رساند.نقاط دیگر حادثه خیز بخاطر نداشتن علائم عمودي در فاصله مناسب و یا نداشتن رمپهاي ورود و خروج مناسب براي تقاطع هاي هم سطح حادثه خیز شده اند که با اصلاح این موارد می توان تعداد تصادفات در این نقاط را به حداقل ممکن رساند.
کلید واژه: نقاط حادثه خیز،تصادفات جاده اي،شدت تصادف،نرخ- شدت تصادف
-1مقدمه
هر چند که در دهه گذشته تصادفات جاده اي نهمین عامل مرگ و معلولیت در جهان بوده است ولی پیشبینی میشود تا سال 2020 تبدیل به ششمین عامل تلفات و سومین عامل معلولیت بشود .تصور افزایش تلفات و معلولیتهاي تصادفات جاده اي نسبت به مرگ و میر ناشی از جنگها در سراسر جهان،لزوم سرمایه گذاري در برابر کنترل و کاهش این مقوله را منعکس میکند((4
پهنه بندی و موقعیت کشور ایران به گونه ای است که از دیر باز به عنوان ارتباط اروپا وخاور دور در جابجایی کالا و مسافر نقش حیاتی ایفا نموده است .در سالیان اخیر رشد صنایع خودرو سازی و افزایش سرانه مالکیت وسیله نقلیه در این کشور،رشد حجم تردد در سفرهای بین شهری را بدنبال داشته است .این افزایش روزافزون تعداد وسایل نقلیه و سفرها،افزایش بیش از حد تصادفات وسایل نقلیه را به همراه داشته است .وقوع این تصادفات که به عنوان یکی از عوارض شبکه حمل و نقل جاده ای محسوب میشود،مشکلات بسیاری از جمله خسارت،تلفات، ازدحام،هدر رفتن و قسمت درگیری را به همراه دارد (5)
در این مقاله سعی گردیده است عوامل مهمی که موجب بروز تصادف گردیده و فراوانی تصادفات در آن مقطع بیش از مقاطع مکانی و زمانی دیگر بوده، بررسی و تحلیل های منطقی برروی آن گذاشته شود با این امید که بتوان به متولیان امر ایمنی جهت شناسایی و رفع این عوامل کمک نمودضمناً. در این تحلیلها سعی گردیده است که عوامل اصلی تصادفات شناسایی گردند ولی با توجه به اینکه حدود 80 درصد علت تصادفات عوامل انسانی می باشند، لذا شناخت دلایل اصلی رفتارهای انسانی به لحاظ پیچیده بودن رفتارها که عموماً به صورت چند بعدی می باشند و جهت شناخت کامل آن نیاز به اطلاعات و بررسی های بیشتری بوده و به دلیل کمبود اطلاعاتو امکانات اماری فعلاً انجام اینگونه تحلیل ها امکان پذیر نمی باشد.
-2رویکرد حاکم بر روند نقاط حادثه خیز
-1-2ایمن سازي نقاط حادثه خیز
"عمل توسعه و بهبود ایمنی راهها با وجود تفاوتهای موجود در مشخصات هندسی و محیطی مکانهای حادثه خیز در شبکه . راههای موجود " به طور مشخصتر این پروسه شامل انتخاب و بهسازی تقاطعات و مقاطعی از راه میشود که تعداد تصادفات که[ اینکار6 ممکن است بهبالا]و Vistisenغیرمعمولیاشارهدارندمیکندنامیدهواصطلاحاًمیشوند. " نقاط حادثه "خیز سه مرحله اجرایی تقسیم شود که به قرار زیرند:
-1 انتخاب نقاط حادثه خیزشبکه راهها
-2 رتبه بندی نقاط برای اجرای اقدامات رفع حادثه خیزی
-3 العات قبل و بعدازساماندهی نقاط برای بررسی تأثیر اقدامات
-2-2مراحل تعیین نقاط حادثه خیز
مرحله اول: مطالعه و شناخت وضع موجود راه ها
مرحله ی دوم: تهیه بانک اطلاعاتی مرحله ی سوم: تجزیه و تحلیل اطلاعات
-3-2معیارها و روشهاي شناسایی نقاط حادثه خیز
به دلیل محدود بودن بودجه و زمان برای کاهش تصادفات، ضروری است که تمرکز بیش تری بر روی مناطقی صورت پذیرد که بتوان با صرف کم ترین هزینه بیش ترین کاهش را در تصادفات بوجود آورد که در اینجا به بررسی فرایند شناسایی مناطق حادثه خیز پرداخته می شود. به طور کلی، سیستم تجزیه و تحلیل مکان های پرتصادف با استفاده از سیسـتم HAL تعیـین میشـود.در شناسایی براساس سیستمHAL مکان های پرتصادف توسط بکارگیری یک یا چند شاخصنشان داده شده در ذیل تعیین می گردد:
-عدد تصادف -شدت تصادف -نرخ تصادف -نرخ عدد -نرخ شدت -عدد کیفیت کنترل -نرخ کیفیت کنترل
-3روش هاي تعیین نقاط حادثه خیز در محور زنجان- خرمدره -1-3روش تعداد تصادف
این روش ساده ترین، راحت ترین و صریح ترین روش برای شناسای نقاط تصادف خیز می باشد. در این روش نقاط و مقاطعی که دارای بیشترین تعداد تصادف (بیش از 10 تصادف در سال) باشد به عنوان نقاط تصادف خیز شناخته می شود.
با آمار تصادفات گرفته شده از اداره پایانه حمل و نقل استان زنجان نمودار زیر برحسب تعداد تصادف – کیلومتر رسم میشود.
شکل((1روند تغییرات نقاط حادثه خیز براساس تعداد تصادفات را در جاده مورد نظر نشان می دهد.
باتوجه به شکل (1) میتوان مشاهده کرد کیلومترهای زیر به ترتیب اولویت حادثه خیز هستند 40 2 25 20 65 35 30 15 3 75 10 5 70
-2-3روش شدت تصادف
این روش در حقیقت روش تکمیلی و قابل قبول تری در جهت تبیین اولویت بندی می باشد. روش استفاده از شدت تصادف در محور با استفاده از مطالعات ایالت تگزاس و بکارگیری مدل آن می باشد].3[
در این روش برایتصادفات جرحی ( ( n2 ضریب 3، تصادفات فوتی ( ( n3 ضریب 9 و تصادفات خسارتی ضریب 0/5 در نظر گرفته می شود. و در مجموع با رابطه زیر شدت تصادفات بدست می آید:
رابطه0.5 1 3 2 9 3 p n ـ n ـn(2) ـ :P شدت تصادفات
n1 :تعداد تصادفات خسارتی
n2 :تعداد تصادفات جرحی
n3 :تعداد تصادفات فوتی
با استفاده از نتایج این رابطه، شدت تصادفات حاصله مبنای اولویت بندی معابر قرار می گیرد.
با به دست آوردن p برای تمامی کیلومترها با استفاده از امار اداره حمل و نقل استان زنجان نمودار زیـر را میتـوان بـرای شـدت تصادفات این محور رسم کرد.
شکل((2 روند تغییرات نقاط حادثه خیز براساس شدت تصادفات p()را نشان می دهد.
با توجه به شکل((2 کیلومترهای زیر به ترتیب اولویت حادثه خیز شناخته میشود:
70 75 65 3 5 12 25 68 15 10 30 20 60 50 18 34 35 66 38 40
-3-3روش تعداد-نرخ
این روش برای تمامی شبکه راهها، از خیابان های شهری گرفته تا راههای برون شهری کاربرد دارد و انـدازه شـبکه و تغییـرات حجم ترافیک تاثیری در کارایی ان ندارد. دلایل استفاد از این روش با مثالی به شرح زیر تشریح می گردد.
امکان دارد که یک نقطه از تعداد تصادفات بیشتری برخوردار باشد ولی به دلیل حجم ترافیک زیاد نرخ تصادفات کمتری داشـته باشد و استفاده از روش نرخ تصادف گمراه کننده باشد. همچنین ممکن است نقطه ای دارای نرخ تصادف بالایی باشد که ناشی از تردد فوق العاده ناچیز آن نقطه باشد که ممکن است وضعیت آن چنان که نرخ نشان می دهد، بد نباشد.
به این منظور و جهت برطرف نمودن کاستی های فوق از روش تعداد-نرخ استفاده میشود.
برای محاسبه تراکم از روابط زیر استفاده می شود]3:[
یا قطعهi که: : Nac ـi تعداد تصادفات واقع در نقطهi : LSi طول قطعهi
:N تعداد کل قطعه واقع در محور نوع J یا تعداد کل نقاط در محور نوع j
: Di تراکم تصادف در قطعهi
: Davـ j میانگین تراکم تصادفات در قطعه و نقطه در محور j مقدار بحرانی(معیارها) در این روش دو برابر میانگین در نظر گرفته می شود.
بنابراین طبق تعریف چنانچه تراکم تصادف واقعی و نرخ تعداد تصادفات واقعی در یک قطعه یا نقطعه از راه، هر دو از مقادیر بحرانی تجاوز نماید، ان نقطه یا قطع به عنوان یک مکان پر تصادف طبقه بندی می شود.
برای مثال برای کیلومتر 70 داریم:
این محور رسم کرد.
