بخشی از مقاله
چکیده
مطالعه پاسخ فیزیولوژیکی لوبیا قرمز زراعی به عنوان یک گیاه مدل مطلوب، همراه با گونههای وحشی مقاوم به خشکی آن در شرایط کم آبی،میتواند به درک بهتر مکانیسمهای مقاومت به خشکی و همچنین اصلاح لوبیا کمک کند. به منظور بررسی تجمع پرولین و میزان کلروفیل در لوبیا آزمایشی با چهار دور آبیاری 0 - ، 5، 10، 15 روز - در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شد. نتایج تجزیه واریانس آزمایش نشان داد که بیشترین میزان کلروفیل مربوط به تیمار خشکی -2 بار بود و کمترین میزان آن مربوط به تیمار خشکی -8 بار بود که از نظر آماری با تیمارهای -2 و -4 اختلاف معنیداری نداشت. بیشترین میزان پرولین مربوط به تیمار خشکی-8 بار بود و کمترین میزان آن مربوط به تیمارشاهد بود. بیشترین میزان وزن خشک ریشهچه مربوط به تیمارشاهد وکمترین میزان آن درتیمارخشکی -8 بارمشاهده شد. همچنین تیمارشاهد بالاترین میزان وزن خشک ساقهچه را به خود اختصاص داد در حالیکه کمترین میزان آن در تیمارخشکی -4 بارمشاهده شد.
کلمات کلیدی: لوبیا قرمز، پلیاتیلن گلیکول، خشکی
مقدمه
در بین حبوبات لوبیا به طورعموم بعد ازگندم وبرنج ازجمله مهمترین محصولات کشاورزی هستندکه به مصرف تغذیه مردم میرسند. با توجه به ضرورت وجود پروتئین، درجیره غذایی روزانه مردم و مشکلات هزینه زیاد تولید پروتئین بخشی ازاین نیاز بایستی ازمنابع گیاهی تأمین گردد. ازعوامل مهم درافزایش عملکرد لوبیا انتخاب رقم پرمحصول و متحمل به تنشهای زنده وغیرزنده را میتوان نام برد - قنبری وطاهری مازندرانی، . - 2004 خشکسالی وتنش حاصل ازآن یکی از مهمترین و رایجترین تنشهای محیطی است که تولیدات کشاورزی را با محدودیت رو بهرو میسازد و بازده استفاده ازمناطق خشک و دیم را کاهش میدهد . - Eberhart and Russel, 1996 - اولین بار بهبود عملکرد دانه را براساس اصلاح اجزای مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی عملکرد درگیاهان پیشنهاد نمود. اجزای عملکرد در لوبیا شامل تعداد غلاف دربوته، تعداد دانه در غلاف و وزن صددانه میباشدکه این فاکتورها نقش به سزایی درتعیین عملکرد بوته و اصلاح آن دارند . - Liebman, 1995 - بررسی روی 13 صفت مورفولوژیکی نشان داد که همبستگی عملکرد دانه با تعداد غلاف بسیار معنیدار است . - antalla et al., 1993S -
مواد و روشها
این آزمایش در آزمایشگاه گروه علوم باغبانی در دانشکده تولیدات گیاهی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان به منظور تعیین سطوح مختلف پلی اتیلن گلایکول و دور آبیاری بر روی مقدار کلروفیل و تجمع پرولین در روی لوبیا انجام شد. پس از ضدعفونی پتریدیشها، بذرهای لوبیا به تعداد 15 عدد در درون پتریدیش قرار گرفت. به منظور اعمال تنش خشکی، پلی اتیلن گلیکول بر مبنای چهار تیمار در سه تکرار - شاهد،-2، -4، - -8 استفاده شد. آزمایش به دو روش حوله کاغذی و کشت در پتریدیش انجام و پتریدیشها به منظور جوانه زنی در دستگاه جرمیناتور قرار داده شد. شمارش تعداد بذور جوانه زده روزانه یک بار انجام شد. طول ریشهچه، طول ساقچه، وزنتر و خشک ریشهچه و ساقهچه گیاه در بذور موجود در روش حوله کاغذی سنجیده شد. در ادامه تعدادی از گیاهچهها از محیط کشت خارج گردید و در محیط گلخانه به صورت گلدانی کشت شد. در هرگلدان سه عدد گیاهچه قرار داده شد و پس از چهار برگی شدن گیاه عمل تنک کردن صورت گرفت. لازم به ذکر است تیمارهای مربوط به دور آبیاری بعد از این مرحله انجام شد. پس از رشد گیاهان و رسیدن به حد مطلوب و مورد نظر میزان کلروفیل کل توسط دستگاه کلروفیلسنج اندازهگیری شد. برای اندازهگیری مقدار پرولین از روش مشایخی و آتشی - 1394 - استفاده شد.
نتایج و بحث
همانطورکه جدول تجزیه واریانس نشان میدهد بین تیمارهای مورد بررسی از نظر میزان کلروفیل، وزن خشک ریشهچه،وزن ترریشهچه، وزن تر ساقهچه و طول ریشهچه و ساقهچه اثرمعنیداری درسطح پنج درصد نشان میدهد. همچنین نتایج نشان داد بین تیمارهای مورد بررسی از نظر وزن خشک ساقه چه، وزنترکل و درصد جوانهزنی درسطح یک درصدمعنیدار بود - جدول. - 1
جدول -1 نتایج تجزیه واریانس اثر پلیاتیلن گلایکول و تیمارهای مختلف مختلف آبیاری بر برخی فاکتورهای رشدی
بطوری که بالاترین میزان کلروفیل مربوط به تیمار خشکی -2 بار بود و کمترین میزان آن در تیمار خشکی -8 بار مشاهده شد که از نظر آماری با تیمارهای شاهد و -4 بار اختلاف معنیداری نداشت - شکل. - 1 از طرفی بیشترین میزان پرولین را تیمارخشکی -8 بار نشان داد و کمترین میزان آن مربوط به تیمار شاهد بود. بیشترین میزان وزن خشک ریشهچه مربوط به تیمار شاهد وکمترین میزان آن را تیمارخشکی -8 بار به خود اختصاص داد - شکل. - 2 تیمار شاهد بیشترین میزان وزن خشک ساقهچه را نشان داد و کمترین میزان آن مربوط به تیمارخشکی-4 بار بود که از نظرآماری با تیمارخشکی -8 بار اختلاف معنیداری نداشت - شکل. - 2 در رابطه با وزن تر ریشهچه بیشترین میزان مربوط به تیمارشاهد و کمترین میزان آن مربوط به تیمارخشکی -8 بار بودکه از نظرآماری با تیمار خشکی-2 و-4 باراختلاف معنیداری نداشت - شکل. - 3 بیشترین میزان وزنتر کل مربوط به تیمار شاهد و کمترین میزان آن مربوط به تیمارخشکی-4 بار بود که ازنظرآماری با تیمارخشکی -8 باراختلاف معنیداری نداشت - شکل . - 4 همچنین بالاترین درصدجوانهزنی مربوط به تیمار شاهد و تیمارخشکی -8 بار نیز کمترین میزان را دارا بود - شکل. - 5
شکل -1 اثر خشکی بر میزان کلروفیل در دوره های مختلف آبیاری
شکل-2 اثر خشکی بر میزان پرولین در دوره های مختلف آبیاری
