بخشی از مقاله
چکيده
شوری يکي از مهم ترين عوامل محدود کننده رشد و تولید گیاهان در سراسر دنیا است. به منظور بررسي تاثیر هورمون اکسین بر جوانه زني بذور دو رقم برنج - شفق و شیرودی - تحت تنش شوری، آزمايشي در قالب طرح فاکتوريل با 3 تکرار در آزمايشگاه تحقیقاتي گیاهي دانشگاه آزاد اسالمي واحد مشهد انجام شد. فاکتورهای آزمايش شامل کلريد سديم در سه سطح 05، 855 و 805 میلي موالر و اکسین در سطوح 5/0، 8 و 2 میلي گرم بر لیتر بودند. جوانه زني بذور در ژرمیناتور انجام شده و سرعت و درصد جوانه زني، طول ريشهچه و طول ساقهچه در روز هفتم محاسبه شد. نتايج حاصل از اين آزمايش نشان داد که برهمکنش اکسین – کلريد سديم با رقم برنج در اکثر سطوح تاثیر معنيداری بر درصد جوانه زني نداشته، اما موجب کاهش معنيدار سرعت جوانه زني، طول ساقه چه و ريشه چه شد. بنابراين تیمار اکسین نه تنها تاثیر مثبتي بر جوانه زني و رشد دانه رستهای دو رقم حساس و مقاوم برنج نداشت، بلکه موجب کاهش پارامترهای مذکور گرديد.
مقدمه
نیمي از کل اراضي قابل کشت ايران را زمین های شور تشکیل داده است که شوری اين زمیینهیا تاثیرعمیدهای در کیاهش عملکرد محصوالت کشاورزی دارد . - 4 - تنش شوری اغلب به دلیل کاهش پايداری غشا منجر به بهم خوردن همئوستازی سلول مي شود. تخريب همئوستازی در سطح سلول ميتواند منجر به توقف رشد و حتي مرگ گیاه شود . - 2 - غلظیت بیاالی امیالح در ريزوسفر همراه با کاهش پتانسیل آب خاک، ايجاد تنش خشکي فیزيولوژيک، سمیت يوني و عدم تعادل يیون هیا در اثیر تینش شوری به گیاه آسیب مي رساند - . - 85 اکثر پژوهشگران بر اين باورند که اثرات سوء شوری عمدتا به علت باال بودن فشار اسمزی و سمیت ناشي از انباشت يونها است که در نهايت موجب کاهش جذب آب و عناصر غذايي ميشود . - 1 - بررسیيهیای متعیدد مؤيد آن است که تنشهای زيستي و غیر زيستي، میزان هورمونهای گیاهي را تغییر ميدهنید . - 7 - اکسیین يکیي از تنظییم کننده های رشد است که نقش مهمي در مقاومت گیاهان به تنش شوری ايفا میي کنید 8 - و. - 81 جیوز ايگلسییاس8 و همکیاران - 2585 - ، بیان داشتند که هورمون اکسین با کاهش میزان پراکسید هیدروژن و آنیون سوپراکسید و افزايش فعالیت آنزيمهیا و ترکیبات آنتي اکسیدان مانند اسید آسکوربیک در گیاهان تحت تنش شوری، موجیب افیزايش تحمیل گیاهیان آرابیدوپسیی نسبت به شوری مي شود . - 9 - بررسيهای متعدد نمايانگر آن است که نمو رويان، القای تقسیم سیلولي، رشید سیلول و طويیل شدن کولئوپتیل از اثرات فیزيولوژيک هورمون اکسین است 82 - و . - 80 با توجه به موارد ذکر شده، هدف از اين پژوهش بررسي تاثیر هورمون اکسین بر جوانه زني و میزان رشد دانه رست های دو رقم برنج شفق - حساس - و شییرودی - مقیاوم - تحیت تیمیار شوری ميباشد.
مواد و روشها
به منظور بررسي برهم کنش اکسین در بهبود اثرات منفي ناشي از تنش شوری بر خصوصیات مورفولوژيکي بذرهای دو رقم برنج، آزمايشي به صورت فاکتوريل در قالب طرح کامال تصادفي با سه تکرار در سال 8392 در آزمايشگاه تحقیقاتي گیاهي دانشگاه آزاد اسالمي واحد مشهد، انجام گرفت. سطوح مختلف شوری شامل غلظتهای 805 و 855، 05، 5 میلي موالر NaCl و اکسین شامل غلظت های 2و 8، 5/0 میلي گرم در لیتر بودند. در اين آزمايش از آب ديونیزه - EC=5 - به عنوان شاهد استفاده شد. پ از تعبیه کاغذ صافي استريل در کف پتری ديشها، تعداد 85 عدد بذر در هر پتری قرار گرفت. بذرهای مورد استفاده با هیپوکلريت سديم - وايتک - 25 درصد به مدت يک دقیقه ضد عفوني سطحي شده و سپ بذرها با آب مقطر آبکشي شدند. سپ مطابق با تیمارهای آزمايشي، پتری ها تیمار شدند.
اطراف پتریها با پارافیلم بسته شد و پتریها در ژرمیناتور با دمای 20 درجه سانتي گراد گذاشته شدند. پتری ديشها بطور روزانه بازديد و هر بذر که طول ريشه چه آن به 2 الي 3 میلي متر رسید به عنوان بذر جوانه زده ثبت و شمارش شد. شمارش بذرهای جوانه زده به مدت 7 روز ادامه داشت و سرعت و درصد جوانه زني در روز هفتم به ترتیب بر اساس معادلههای 8و 2 محاسبه شدند و ساير صفات از جمله طول ريشه چه و طول ساقه چه تعیین شد. معادله : - 8 - - سرعت جوانه زني، تعداد بذرهای جوانه زنه در روز i ام، شماره روز - . معادله - : - 2 - درصد نهايي جوانه زني، تعداد بذرهای جوانه زنه در روز i ام - در آزمايش فوق، در روز هفتم - ، تعداد کل بذرهای کشت شده - . تجزيه آماری دادهها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد و برای مقايسه میانگینها از آزمون حداقل سطح معنیي داری - LSD - در سطح احتمال خطای 5/50استفاده شد.
نتایج
درصد و سرعت جوانه زني
نتايج مقايسه میانگین داده ها نشان داد که برهمکنش اکسین – شوری با رقم برنج در اکثر سیطوح تیاثیر معنیي داری بیر درصد جوانه زني نداشته است. در رقم حساس با افزايش غلظت نمک از صفر به 805 میلي میوالر - در غییاب اکسیین - درصید جوانه زني کاهش يافت که تنها در سطح 855 میلي موالر نسبت به شاهد معني دار بود. در رقم مقاوم با افزايش غلظیت نمیک، کاهش درصد جوانه زني مشاهده شد که نسبت به شاهد معني دار نبود. در برهم کینش اکسیین – شیوری در رقیم حسیاس در سطح 5/0 mg/L اکسین، با افزايش غلظت نمک از 5 به 805 میلي موالر درصد جوانه زني افیزايش يافیت کیه در مقايسیه بیا شاهد افزايش معنيداری مشاهده شد. در سطح 2 mg/L و 8 اکسین با افیزايش غلظیتهیای NaCl بیه 805 mM، کیاهش درصد جوانه زني مشاهده شد که نسبت به شاهد معنيدار بود. در سطح 805 mm NaCl توام با 2 mg/L اکسیین، تفیاوت معنيداری با شاهد مشاهده نشد. در رقم مقاوم در حضیور 5/0 mg/L اکسیین تیوام بیا 805 mM NaCl و 855 و 05 و 5، کاهش درصد جوانه زني مشاهده شد، اما نسبت به شاهد معني دار نبود. در سطح 8 mg/L اکسین توام با غلظیتهیای NaCl 855 و 05، افزايش و در سطح 8 mg/L اکسین همراه با 805 mM کاهش مشاهده شد که نسبت به شاهد معني دار نبود. در سطح 2 mg/L اکسین نیز همراه با غلظتهای 805 mM NaCl و 05، کاهش معنيداری نسیبت بیه شیاهد مالحظیه شید - شکل . - 8
نتايج آنالیز واريان داده ها نشان داد که برهمکنش اکسین – شوری با رقیم بیرنج در اکثیر سیطوح تیاثیر معنیيداری بیر سرعت جوانه زني داشت. در رقم حساس و مقاوم با افزايش غلظت NaCl - در غیاب اکسین - سرعت جوانه زنیي کیاهش يافیت که در مقايسه با شاهد معنيدار بود. در برهمکنش اکسین – شوری و رقم حساس در سطح 5/0 mg/L اکسیین، بیا افیزايش غلظت نمک سرعت جوانه زني کاهش يافت که تنها در سیطوح 8 mg/L و 5/0اکسیین همیراه بیا 805 mM NaCl و 855 کاهش معنيدار بود. در سطح 8 mg/l اکسین، با افزايش غلظت NaCl کاهش معنيداری در سرعت جوانیه زنیي نسیبت بیه شاهد مشاهده شد. در اثر توام اکسین، شوری و رقم مقاوم در سطح 5/0 mg/L اکسین توام با NaCl کیاهش مشیاهده شید، اما در سطح 5/0 mg/L اکسین توام با 805 mM NaCl و855کاهش معنيدار نسیبت بیه شیاهد مشیاهده شید. در سیطح 8 mg/L اکسین با افزايش غلظت NaCl در سطح 805mMو 855، نیز کاهش معني دار نسبت به شیاهد مالحظیه شید. در سطح 2 mg/L اکسین با افزايش غلظت NaCl به 805 mMسرعت جوانه زني کاهش معنيداری نسبت به شاهد نشان داد - شکل . - 2
شکل :8 اثر اکسین و نمک بر درصد جوانه زني دو رقم برنج حساس و مقاوم.
