بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تاثیر اندام، نوع و غلظت عصارهها بر درصد فعالیت آنتیاکسیدانی گیاه شکرتیغال آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. فاکتورهای اعمال شده شامل اندام - زمینی و هوایی - ، غلظت - صفر، 0/1 و 0/2 درصد - و عصارهها - استنی، الکلی و آبی - بود. بر اساس نتایج تجزیه واریانس اثر غلظت و نوع عصاره و اثر متقابل نوع عصاره با غلظت، نوع عصاره با اندام و اثر متقابل سه فاکتوره اندام با نوع و غلظت عصاره در سطح احتمال یک درصد بر درصد فعالیت آنتیاکسیدان معنیدار بود. نتایج بدستآمده نشان داد که بالاترین میزان فعالیت آنتیاکسیدانی در عصاره الکلی و غلظت 0/1 و 0/2 بود. نتایج مقایسه میانگین سه فاکتوره اندام با نوع و غلظت عصاره حاکی از آن بود که بالاترین فعالیت آنتیاکسیدانی مربوط به غلظتهای 0/1 عصارههای اتانولی اندامهای هوایی و زمینی و غلظت 0/2 عصاره اتانولی اندام هوایی است.
.1 مقدمه
آنتیاکسیدان به موادی گفته میشود که قادر به ایجاد تاخیر، کندکردن و حتی توقف فرایندهای اکسیداسیون میباشند. این ترکیبات میتوانند به نحو مطلوبی از تغییر در رنگ و طعم مواد غذایی در نتیجه واکنشهای اکسیداسیون جلوگیری کنند - Shahidi and . - Wahasundara, 1992 در سالهای اخیر ثابت شدهاست که رادیکالهای آزاد مهمترین عوامل اکسیدکنندهی مواد غذایی - که به روند تخریبی باعث از بین رفتن ارزش غذایی و تغییر در ترکیبات شیمیایی آنها میگردد - میباشند . - Robards et al., 1988 - نتایج بررسی میزان فعالیت آنتیاکسیدانی عصاره اتانولی دو گیاه بادرنجبویه و سنبلالطیب نشان میدهد که فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره اتانولی گیاه سنبلالطیب بالاتر از فعالیت آنتیاکسیدانی عصاره اتانولی گیاه بادرنجبویه میباشد و در غلظتهای متفاوت فعالیت آنتی-اکسیدانی دو گیاه تفاوت معنیداری ندارند - ساعتچی و همکاران، . - 1387 در بررسی میزان فعالیت آنتیاکسیدانی عصارههای آبی، اتانولی و متانولی گیاه علف هیضه با نام علمی - Pulicaria gnaphalodes - با روش مهار رادیکال آزاد DPPH نتایج اینطور نشان دادکه همه عصارهها دارای قدرت مهار رادیکالهای آزاد هستند و از میان آنها عصارههای متانولی و اتانولی دارای بالاترین فعالیت آنتیاکسیدانی میباشند و با افزایش غلظت عصارهها میزان فعالیت آنتیاکسیدانی هم افزایش مییابد که علت بالا بودن میزان فعالیت آنتی اکسیدانی عصارههای متانولی و اتانولی را به بالا بودن میزان ترکیبات فنلی و فلاوونوئیدی موجود در آنها نسبت میدهند - شریعتیفر و همکاران، . - 1390 فعالیت آنتیاکسیدانی بالای عصاره اتانولی جودوسر با نام علمی - Avena fatua - و همچنین مقادیر بالای ترکیبات فنولیک موجود در آن وجود ارتباط مستقیمی را بین ترکیبات فنولیک و میزان فعالیت آنتیاکسیدانی اثبات میکند . - Puertas-Mejia et al., 2002 - در ارزیابی خواص آنتیاکسیدانی عصارههای متانولی و آبی گیاه پونه - Mentha longifolia - مشخص شده است که عصاره متانولی گیاه فعالیت آنتیاکسیدانی بالاتری نسبت به عصاره آبی نشان میدهد هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر اندام، نوع و غلظت عصاره بر درصد فعالیت آنتیاکسیدانی گیاه شکرتیغال چندجنسی بود.
.2 مواد و روش
این آزمایش در سال 1392-1393 در آزمایشگاه بیوشیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه انجام شد. این تحقیق شامل جمعآوری ریشه و برگ گیاه شکرتیغال، عصارهگیری، اندازهگیری میزان فعالیت آنتیاکسیدانی با روش DPPH بود. این پژوهش به صورت آزمون فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و در سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل فاکتور اندام - زمینی و هوایی - ، غلظت - صفر، 0/1 و 0/2 درصد - و عصارهها - استنی، الکلی و آبی - بودند. 0/1 و 0/2 گرم از پودر خشک اندامهای - هوایی و زمینی - را به طور جداگانه در سه تکرار وزن کرده و سپس به یکی از ردیفهای 3 تایی 5 میلیلیتر استن و به ردیف دوم 5 میلیلیتر اتانول90 درصد و به سومین ردیف 5 میلیلیتر آب مقطر اضافه و مخلوط و هر کدام را 10د دقیقه روی شیکر قرار دادیم، سپس محلولها را با کاغذ صافی، صاف نموده و روی هر تفاله 5 میلیلیتر از حلال خودش اضافه نمودیم و منتظر ماندیم تا صاف شود، در ادامه عصارههای صاف شده را در لولههای آزمایشی که از قبل درهر لوله 2 میلیلیتر 1 - و1دی فنیل -2-پیکریل هیدرازیل - ریخته به مقدار 2 میلیلیتر عصاره - استنی، الکلی و آبی - اضافه کردیم به طوری که درهر لوله شامل 2 میلیلیتر - 1و1دی فنیل--2 پیکریل هیدرازیل - و 2 میلیلیتر - عصاره استنی، الکلی و آبی - گیاه میباشد بعد از مخلوط کردن در داخل کوتهای دستگاه اسپکترفوتومتری ریختیم و با استفاده از دستگاه اسپکتروفوتومتری جذب آنها را در طول موج 570 نانومتر خواندیم بعد از بدست آوردن جذبها، با استفاده از فرمول زیر درصد فعالیت آنتیاکسیدانی را محاسبه کردیم.
.3 نتایج و بحث
نتایج حاصل از تجزیه واریانسهای اثرات ساده و متقابل فاکتورها شامل نوع عصاره - استنی، الکلی و آبی - نوع اندام - زمینی و هوایی - و غلظت عصارهها 0 - ، /1 و 0/2 میلیلیتر - بر درصد فعالیت آنتی اکسیدانی گیاه شکرتیغال نشاندهنده آن بود که اثر غلظت، نوع عصاره و اثرات متقابل نوع عصاره با غلظت، نوع عصاره با اندام همچنین اثر متقابل سه فاکتوره نوع عصاره با غلظت و اندام بر درصد فعالیت آنتیاکسیدانی در سطح احتمال یک درصد تأثیر معنیداری داشتتند.
جدول -1 آنالیز واریانسهای اثرات ساده و متقابل فاکتورهای - اندام، نوع عصاره و غلظت عصاره - بر درصد فعالیت آنتیاکسیدانی گیاه شکرتیغال
بر اساس نتایج به دست آمده بیشترین درصد فعالیت تحت تأثیر غلظت عصاره در سطح 0/1 میلیلیتر حاصل شد که با سطح 0/ 2 میلیلیتر عصاره در یک گروه آماری قرار داشت - نمودار . - 1
نمودار -1 مقایسه میانگینهای اثرات ساده فاکتور غلظت عصارهها بر درصد فعالیت آنتیاکسیدانی گیاه شکرتیغال
نتایج مقایسه میانگینهای اثرات ساده فاکتور نوع عصارهها بر درصد فعالیت آنتیاکسیدانی در عصاره های الکلی، استنی و آبی گیاه شکرتیغال بیانگر آن بود که بیشترین درصد فعالیت آنتیاکسیدانی به میزان 44/63 درصد مربوط به عصاره الکلی و بین عصارههای آبی و استنی تفاوت معنیداری وجود نداشت
نمودار -2 مقایسه میانگینهای اثرات ساده فاکتور نوع عصاره بر درصد فعالیت آنتیاکسیدانی گیاه شکرتیغال
با توجه به نتایج مقایسه میانگین، تیمارهای مورد آزمایش به سه دسته تقسیم میشوند. دسته اول شامل غلظت 0/1 و 0/2 عصاره اتانولی که در شکل با حرف a نشان داده شده است و بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی را دارد. دسته دوم شامل غلظت 0/2 عصاره استنی و غلظت 0/1 عصاره آبی و غلظت 0/1 عصاره استنی و غلظت 0/2 عصاره آبی میباشد که در شکل با حروف b نشان داده شده است. قسمت سوم شامل غلظت 0 عصارههای اتانولی وآبی واستنی می باشد که در شکل با حرف c نشان داده شده است
