بخشی از مقاله
مقدمه
بسیاري ازدرد هاي ظاهراً جسمانی معلول بی قراري و اختلالات روانی اند. روان محتاج کاربرد روشی است، که آن را در برابرآسیب عوامل مخرب به دور دارد. روشهاي استحفاظی تحت عنوان بهداشت روانی مطرح می شوند و یکی ازشیوه هاي ایجاد آرامش درانسان وحفظ سلامت روان، هنردرمانی است - عناصري، . - 1380 هنربه عنوان یکی از نخستین وسایل اولیه ي سازگاري بشر د رخدمت نیازهاي کمال جویی و زیباطلبی واز طرف دیگر، آرامبخش ناراحتی ها وسختی هاي زندگی اوبوده است. موسیقی نیزشکلی ازهنراست که احساس، عاطفه، ادراك وشناخت انسان را بدون نیازبه تکلم وزبان منتقل می کند. موسیقی زبان آرزوها، انتظارات وعواطف بشراست - ایرانی،. - 1374 همچنین یک نیاز فیزیولوژیک، روحی، جسمی، احساسی، اجتماعی وروانی انسان است وازاین طریق انسان به آرامش خاطر وصف ناپذیري دست می یابد دراین میان، موسیقی سنتی بستر مناسبی براي پرورش حواس و قواي ذهنی آدمی به شمار می رود، تاآن جا که ازاین هنر براي تعدیل و تنظیم عواطف و غرایز سرکش استفاده شده. بنابراین، در استفاده ي مناسب ازموسیقی سنتی می توان »انرژي روانی« را ازشکل منفی به مثبت تبدیل کرد یکی از مسائل مهم هر اجتماعی،موضوع بهداشت روانی است که برکل جامعه اثرگذار می باشد. شرایط مناسب بهداشت روانی می تواند درایجاد تحرك،پیشرفت وتکامل فردي و اجتماعی موثر باشد. شاید بتوان گفت یکی از راهکارهاي مناسب درافزایش و بهبود بهداشت روانی افراد شنیدن موسیقی است، که باعث لذت، توانایی برقراري ارتباط وتطابق با دیگران، آرامش وبهبود محاسبات ذهنی و کاهش اثرات ناشی ازاسترس هاي وارده برافراد می باشد. دراین تحقیق پژوهشگردرصدد است تا تأثیر موسیقی برسلامت روان دانشجویان را که نماینده ي بخش مهمی ازجامعه هستند، بررسی کند و نقش موسیقی سنتی و پاپ را دراین رابطه مشخص نماید. درزمینه ي تأثیرموسیقی واثربخشی آن برسلامت روان تحقیقات زیر انجام شده است: آنی.و.لیپ در یک بررسی با عنوان »آن سوي درمان، موسیقی، معنویت وسلامتی در تجربیات انسانی«، به اثربخشی مثبت موسیقی اشاره می کند. اظهارکرد که موسیقی تأثیر تقویتی مخصوصی دارد، چون درصورت نیاز فوراً میتواند مورد استفاده قرارگیرد؛ ازطرف دیگرمانندغذا ودیگرتقویت کننده ها، سیري ایجاد نمی کند پی برد، موسیقی به عنوان موردي خوشایند، محرك وتقویت کننده ي قوي براي رسیدن به آرامش عمیق جسمی، خلق وتصویرسازي مثبت، فکرباز و روشن درمقابل نگرانی ها است. دبورا، برنز وهمکاران - 2005 - در بررسی هاي خود دریافتند، بیمارانی که به موسیقی گوش می دهند، مهارت هاي مقابله اي مؤثر، بیشتر و اضطراب و عصبانیت کمتر و خود موثري بیشتري دارند. اسپرینگ - 2002 - درمقاله ي خود نوشت: موسیقی درمانی اثرات بارزي بر تن آرامی، میزان تنفس، کاهش درد و سطح اضطراب افراد دارد. و فرشادي - 1384 - در تحقیقی به تأثیرموسیقی بر بهبود اختلالات خواب پی برد.
در مورد اثرات نوع موسیقی نیز تحقیقات زیرانجام شده است: ناکامارا، وهمکاران - 1990 - در پژوهشی مشاهده کردند که با شنیدن موسیقی توام با صداي آب و نغمه ي پرندگان، اضطراب بیماران به طور قابل ملاحظه اي کاهش می یابد.به گفته ي پژوهشگران مرکز پزشکی نیویورك، شنیدن موسیقی کلاسیک و حتی موسیقی جاز موجب کاهش اضطراب وافزایش تحمل درد بیماران می شود. - تنسی ویلیامز، 2006 به نقل از ساسان پور . - 85 میخایلو و همکاران - 1990 - اثرشنیدن موسیقی کلاسیک و راك را بر بیماران افسرده ي درون زاد وافراد سالم مقایسه کردند.
نتایج نشان داد که موسیقی راك احساس منفی درآن ها به وجود می آورد. استراتون و زلانوسکی - 1997 - در تحقیقی میزان همبستگی بین خلق افراد و نوع موسیقی را مطالعه کردند. نتایج نشان داد: شنیدن موسیقی ارتباط زیادي با خلق دارد و خلق منفی فرد را به استفاده ازموسیقی ترغیب می کند. افرادي که به شنیدن موسیقی راك - یا پاپ - علاقه داشتند، اضطراب، افسردگی واحساس بیماري بیشتر وعواطف مثبت کمتري در خود احساس می کردند وبا شنیدن این موسیقی به دنبال کم کردن احساس هاي منفی خود بودند. افرادي که به موسیقی کلاسیک - سنتی - علاقه مند بودند، افسردگی، اضطراب واحساس پرخاشگري شان با شنیدن موسیقی کاهش محسوسی پیدا می کرد
روش
این پژوهش هم به صورت توصیفی وهم آزمایشی انجام شده است.جامعه ي آماري شامل کلیه ي دانشجویان دانشکده ي داروسازي دانشگاه اصفهان است که درسال تحصیلی 84-85 مشغول تحصیل بودند که تعداد آنها 450 نفر بود.حجم نمونه 150 نفر، که به صورت نمونه گیري تصادفی 75 نفر دختر و 75 نفر پسرانتخاب شدند و پرسش نامه ي سلامت عمومی را پاسخ دادند. سپس از64 نفري که سلامت عمومی پایینی داشتند، 60 نفربه صورت تصادفی انتخاب و مجدداً به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند.گروه آزمایش نیزبراساس سلیقه ي آزمودنی ها به دو گروه موسیقی سنتی و گروه موسیقی پاپ - غیرسنتی - تقسیم شدند. به گروه سنتی نوارهاي موسیقی سنتی دردستگاه ماهور داده شد و به گروه غیرسنتی نوار موسیقی با تم آرامبخش و شاد ارائه شد که به مدت 6 هفته هر صبح وهرشب 1 ساعت باید به موسیقی انتخابی گوش می دادند. در انتها مجدداً پرسش نامه ي سلامت عمومی براي هر دو گروه اجراشد و داده ها ازطریق نرم افزار SPSS تحلیل گردید. ابزار مورد استفاده عبارت بود از پرسش نامه ي سلامت عمومی - مذزQجچ - و پرسش نامه ي محقق ساخته ي اطلاعات دموگرافیک و اطلاعات موسیقیایی و دو نوار موسیقی. - نوارموسیقی سنتی که شامل موسیقی دردستگاه ماهور بود و نوارموسیقی پاپ که شامل تم آرامبخش وفرح بخش بود -
یافته ها
نتایج به دست آمده ازتجزیه وتحلیل داده ها باتوجه به فرضیات تحقیق عبارت است از: فرضیه ي اول:بین گروهی که موسیقی شینده اند با گروهی که موسیقی نشنیده اند، از نظر نمرات سلامت روان تفاوت وجود دارد. باتوجه به جدول محاسبه شده - - 5/8 است که درسطح 0/05 ازنظر آماري معناداراست و با اطمینان %95 کج تحقیق پذیرفته وشج رد می شود. بنابراین می توان گفت که تفاوت مشاهده شده درمیانگین نمره ها تصادفی نیست وگروهی که موسیقی گوش داده بودند از سلامت عمومی بهتري نسبت به گروهی که موسیقی گوش نداده بودند، برخورداربودند. پس شنیدن موسیقی توانسته است بر بهبود سلامت روان گروه آزمایش تأثیر بگذارد. این پژوهش با پژوهش هاي زیر همخوانی دارد: سنیتا.ام.
کول ول و همکاران - 2005 - ؛ آنی و لیپ - 2002 - ماریا جی استام وهمکاران - 2000 - به اثر بخشی موسیقی با سلامتی اشاره کرده اند؛ ال کال متزگر - 2004 - ؛ استفانی جی دوریا - 2005 - ؛ هانسر - - 2005 موسیقی را موردي خوشایند، محرك و تقویت کننده ي قوي براي رسیدن به آرامش عمیق جسمی، خلق مثبت، فکرباز درمقابل نگرانی ها می دانند.
جدول :1 اجراي آزمون t مستقل جهت بررسی تفاوت میانگین هاي افتراقی دو گروه آزمایش و کنترل در نمرات سلامت عمومی
فرضیه ي دوم : بین سلامت عمومی دانشجویان بر اساس نوع موسیقی رابطه وجود دارد:
جدول :2 اجراي آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن جهت بررسی رابطه بین دو متغیر نوع موسیقی و سلامت عمومی
باتوجه به نتایج جدول 2، R محاسبه شده - 0/45 - است که در سطح 0/05 با اطمینان %95 از نظر آماري معنا دار است. بنابراین می توان گفت که تفاوت مشاهده شده در میانگین نمره ها تصادفی نیست و گروهی که موسیقی سنتی گوش داده اند، ازسلامت عمومی بهتري نسبت به گروهی که موسیقی پاپ گوش داده اند، برخوردارند. نتیجه ي این فرضیه با پژوهش هاي زیر همخوانی دارد: بالسویک و تراورتن - 1989 - ؛ ناکامارا،ساکی وتاکیچی - 1990 - میخایلو مونسون و همکاران - 1990 - اشاره کردند که موسیقی پاپ احساس منفی درافراد ایجاد می کند و افسردگی را فعال می کند. استراتون و زلانوسکی - 1997 - نتیجه گرفتند، افرادي که به موسیقی پاپ علاقه دارند، اضطراب وافسردگی و احساس بیماري بیشتر و عواطف مثبت کمتري در خود احساس می کنند وموسیقی کلاسیک فرصتی براي کاهش احساس هاي منفی می دهد.
فرضیه ي سوم: بین مقیاس هاي سلامت عمومی دانشجویان بر اساس نوع موسیقی رابطه وجود دارد.
جدول :3 اجراي آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن جهت بررسی رابطه بین دو متغیر نوع موسیقی ومقیاسهاي سلامت عمومی
R محاسبه شده با توجه به سطح معناداري محاسبه شده براي مقیاس هاي سلامت عمومی 0/001 - ط - p ازخطاي 0/05
کوچکتراست.به عبارت دیگر بین انتخاب نوع موسیقی - سنتی و پاپ - با نمره هاي مقیاس هاي سلامت عمومی رابطه وجود دارد. با توجه به نتایج جدول و نگاهی به میانگین ها در مورد تمامی مقیاس ها، گروهی که موسیقی سنتی گوش داده بودند درچهار مقیاس نمره ي کمتري را کسب نموده اند ومی توان به این صورت تعبیر کرد که این گروه از سلامت عمومی بهتري برخوردارند
