بخشی از مقاله
رابطه ي سلامت روان و سرسختی روان شناختی دانشجویان
هدف پژوهش حاضر، مطالعه ي رابطه ي سلامت و سرسختی روان شناختی دانشـجویان بـود. بـراي این منظـور 184 نفـر از دانشـجویان دانشـکده ي پرسـتاري و مامـایی دانشـگاه آزاد اسـلامی واحـد گچســاران، بــه روش نمونــه گیــري تصــادفی ســاده، انتخــاب و بــا پرسشــنامه ي ســلامت عمــومی و پرسشنامه ي سرسختی روان شناختی، مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که بین سلامت روان و سرسختی روان شناختی دانشجویان، رابطه ي مثبت و معنی داري وجـود دارد و بین مولفه هاي سلامت روان (نشانگان جسمانی، اضطراب، اخـتلال در عملکـرد اجتمـاعی و افسردگی) با سرسختی روان شناختی دانشجویان، رابطه ي منفی معناداري وجود دارد.
واژه هاي کلیدي: سلامت روان، سرسختی روان شناختی، دانشجویان
مقدمه
یکی از محورهاي ارزیابی سلامت جوامع مختلف، بهداشت روان آن جامعه است. بی شک سـلامت روان، نقش مهمی در تضمین پویایی و کارآمدي هر جامعه ایفا می کند. از آنجـا کـه دانشـجویان از اقشار مستعد، برگزیده ي جامعه و سازندگان فرداي کشور می باشند، بنابراین سـلامت روان آنـان از اهمیت ویژه اي در یـادگیري و افـزایش آگـاهی علمـی برخـوردار اسـت (سـاکی، .(1381 ورود بـه دانشگاه با بروز تغییرات زیادي در روابط اجتماعی و انسانی همراه است. در چنین شرایطی که اغلـب با فشار و نگرانی توام است، عملکرد و بازدهی افراد تحت تاثیر قرار می گیرد (لتینن4، .(1990 تغییر روابط با خانواده و دوستان، عـادات خـوردن و خوابیـدن و تنهـایی نیـز بـر برخـی از دانشـجویان اثـر معکوس می گذارد (راس5 و همکاران،.(1999 بنظر می رسد تعامل بین انواعی از عوامـل اسـترس زا و مهم تر از آن، نحوه ي ادراك آنها از این پدیده، منجر به تنش یا اضطراب می شود، موضوعی که
در آن، نوع و تعداد منابع حمایت اجتماعی موجود و تاثیرات فرهنگـی، نقـش مهمـی ایفـا مـی کنـد
(چمبرز1 ، .(1998 پذیرش خود و دوست داشتن خویش (وایت2، (2001 و تبدیل شدن به انسانی که از نظر جسمی سالم، از نظر فکري بی عیب، از نظر روانی شاد، از نظـر اجتمـاعی متعـادل، از جنبـه ي سیاسی آگاه، از نظر اقتصادي مولد و از نظـر فرهنگـی مسـوول باشـد، از خصوصـیات سـلامت روان است و در شمار موضوعاتی قرار دارد که بـه صـورتی مفهـومی بـا سرسـختی روان شـناختی ارتبـاط می یابد. کوباسا1979) 3و (1988 سرسختی را ترکیبی از باورها در مـورد خویشـتن و جهـان تعریـف می کند که از سه مولفه ي تعهد، کنترل و مبارزه جویی تشکیل شده است.
شخصی که از تعهد بالایی برخودار است، اهمیت و معناي اینکه چه کسی است و چه فعـالیتی انجـام می دهد را باور دارد. این اشخاص با بسیاري از جنبـه هـاي زنـدگی شـان همچـون شـغل، خـانواده و روابط بین فردي، کاملا در آمیخته می شوند. افرادي که در مولفه ي کنترل، قوي هستند رویدادهاي زندگی را قابل پیش بینی و کنترل می دانند و بر ایـن باورنـد کـه قادرنـد بـا تـلاش، آنچـه را کـه در اطرافشان رخ می دهد، تحت تاثیر قرار دهند. اشخاصی که مبارزه جویی بالایی دارند، موقعیت هـاي منفی یا مثبتی که به سازگاري مجدد نیاز دارد را فرصتی براي یادگیري و رشـد بیشـتر مـی داننـد، تـا تهدیدي براي امنیت و آسایش خویش (کوباسا،1998؛ مدي4، .(1990
سرسختی روان شناختی با افسردگی، همبستگی منفی دارد ( فانک و هوستون5 ،(1987 و شواهد نشان دهنده ي آن است که سرسختی روان شناختی، می تواند پیش بینی کننده ي سلامت روانی باشد (اویلتی6، 1992؛ مدي،1990؛ اور و وستمن7،.(1990 ماتیس ولکسی(1999) 8 نیز به این نتیجه رسیدند که سرسختی، متغیر پیش بینی کننده ي بهتري براي سلامت روانی است تا سلامت جسمی و همچنین همبستگی منفی معنی داري بین سرسختی و تعداد مراجعات به مرکز بهداشت وجود دارد.
بر اساس پژوهش هاي کوباسا (1979) و سایر پژوهشگران (مدي، 1990؛ وایب9، 1991؛ کلاگ و برادلی10، (2004 سرسختی، یک منبع مقاومت درونی معرفی شده که آثار زیان بار استرس را بر سلامتی، کاهش می دهد. امریکنر11 و همکاران (1994) رابطه ي بین سلامت روانی با تعاملات ادارك شده ي خانواده را بررسی نمودند و دریافتند خانواده هایی که از انسجام بیشتر، ارتباط بهتر بین اعضاي خانواده و رضایت بیش تر از وضعیت خانواده برخودارند و همچنین خانواده هایی که بر
فعالیت هاي اجتماعی، فعالیت هاي مذهبی- اخلاقی، فعالیت هاي فکري- فرهنگی و نظم و سازماندهی تاکید بیشتري دارند، از میزان سرسختی بالاتري برخودارند.
بینگهام و استریکر(1995) 1 بر این باورند که عوامل تاثیر گذار بر سرسختی دختران، بیشتر از درون خانواده سرچشمه می گیرد در حالی که در مورد پسران، ممکن است عوامل اجتماعی و آموزشگاهی نیز دخیل باشند. برخی از پژوهش ها نیز بین تاب آوري و سرسختی با اضطراب و افسردگی، رابطه ي منفی معنی داري نشان داده و گویاي آن است که افراد تاب آور می توانند بر انواع اثرات ناگوار چیره شوند (انزلیچت2 و همکاران، .(2006 کلانتر (1377) وردي (1380) و
همایی((1379 نشان دادند که بین سرسختی روان شناختی و بیماریهاي روانی(اضطراب، افسردگی و شکایتهاي جسمانی) همبستگی منفی معنی داري وجود دارد. با توجه به آنچه گفته شد در این پژوهش به دنبال پی بردن به این مساله بودیم که آیا بین سلامت و سرسختی روان شناختی دانشجویان رابطه وجود دارد؟
روش
جامعه ي آماري، نمونه و روش نمونه گیري
جامعه ي آماري این پژوهش، شامل دانشجویان دختر دانشکده ي پرسـتاري و مامـایی دانشـگاه آزاد اسلامی واحد گچساران در سال تحصیلی 1386 - 87 بود. از این جامعه، نمونه اي به تعداد 184 نفـر با روش نمونه گیري تصادفی ساده، انتخاب و مورد آزمون قرار گرفتند.
ابزار
پرسشنامه ي سلامت عمـومی 28 سـوالی: پرسشـنامه ي سـلامت عمـومی، شـناخته شـده تـرین ابـزار غربالگري در روانپزشکی است. این پرسشنامه به صورت فرم هاي 60، 30، 28 و 12 سوالی می باشـد
(هندرسون، 1990، به نقل از اوتادي .(1380 پرسشنامه ي سـلامت عمـومی، نـاراحتی هـایی بـا طـول مدت کمتر از دو هفته را شناسایی می کند و نسبت به بیمـاري هـاي گـذرا کـه ممکـن اسـت بـدون درمان شفا یابند نیز حساس است. نسخه ي ارایه شده در این پژوهش، 28 سوالی مـی باشـد. نمـره ي بالا در این آزمون بیانگر وجود بیماري و نمـره ي پـایین، بیـانگر عـدم بیمـاري و یـا داشـتن سـلامت
عمومی است. این پرسشنامه، از 4 خرده مقیاس که هر کدام شـامل 7 سـوال در زمینـه ي نشـانه هـاي جسمانی اضطراب، کارکرد اجتماعی و افسردگی می باشد، تدوین شده است. نشانه هـاي جسـمانی از سوال 1 تا 7 که شامل سردرد، احساس ضعف و سسـتی، احسـاس نیـاز بـه داروهـاي تقـویتی و یـا سردي بدن می باشد؛ نشانه ي اضطراب، شامل سوال هاي 8 تا 14 است که مواردي چون اضـطراب بی خوابی و تحت فشار بودن، عصبانیت و دلشوره را مورد بررسی قرار می دهد؛ اختلال در کـارکرد اجتماعی شامل سوال هاي 15 تا 21 است که احساس رضایت و توانـایی فـرد را در انجـام کارهـاي روزمره احساس رضایت در انجام وظایف، احساس مفید بودن، قـدرت یـادگیري و لـذت از فعالیـت هاي روزمره را بررسی مـی کنـد و نشـانه هـاي افسـردگی، از سـوال 22 تـا 28 را شـامل مـی شـود و احساس بی ارزشی در خود و زندگی، نا امیدي و افکار خودکشی، آرزوي مرگ و ناتوانی در انجام کارها را مورد بررسی قرار می دهد. از ایـن پرسشـنامه، 5 نمـره حاصـل مـی شـود کـه 4 نمـره ي آن مربوط به خرده مقیاس هاي فوق و آخري مربوط به کل پرسشنامه است. حـداکثر نمـره اي کـه فـرد می تواند در این پرسشـنامه کسـب کنـد، 84 و حـداقل نمـره، صـفر اسـت. نظـام نمـره گـذاري ایـن پرسشنامه بر اساس مقیاس لیکرت می باشد که به هر یک از موقعیت هاي چهار گانه نمـره ي -1-0) ( 3- 2 داده می شود (گلدبرگ و هیلر1،.(1979
چیونگ و اسپیرز( 1994) 2 ضریب پایایی پرسشنامه ي سلامت عمومی به روش بـاز آزمـایی را 0/47
به دست آوردند؛ علاوه بر این، ضریب آلفا براي کل مقیاس، برابر 0/88 و براي خرده مقیـاس هـاي نشانه هاي جسمانی، اضطراب، بد کارکردي اجتمـاعی و افسـردگی بـه ترتیـب 0/66، 0/72، 0/79 و
0/85 به دسـت آمـده اسـت. مولـوي( 2004) 1 پایـایی 0/86 را بـراي پرسشـنامه ي سـلامت عمـومی گزارش کرده است. پژوهشگران، اعتبار پرسشنامه ي سلامت عمومی را بارها مورد تایید قرار دادنـد.
گلدبرگ((1979 اعتبار این پرسشـنامه را 0/89 گـزارش کـرده اسـت. در تحقیـق حاضـــر، ضـرایب پایایی پرسشنامه ي سلامت عمومی با استفاده از روش آلفاي کرونباخ و تنصـیف بـه ترتیـب 0/92 و 0/83 بدست آمد (جدول .(1 همانطور که در جدول 1 مشاهده می شود ضرایب پایایی پرسشنامه ي سلامت روان بین 0/66 تا 0/92 نوسان دارد.
پرسشنامه ي سرسختی روان شناختی اهواز:(AHI) 2 این مقیاس در سال 1377 توسط نجاریان مهرابی زاده هنرمند و کیامرثی((1377 ساخته و اعتبار یابی شد. کیامرثی، پایایی این مقیاس را 0/84
و 0/52 گزارش کرده است. در این تحقیق، پایایی پرسشنامه با دو روش آلفاي کرونباخ و تنصیف به ترتیب برابر با 0/75 و 0/56 بدست آمده است. به گزارش کیامرثی، ضریب همبستگی بین مقیاس سرسختی، مقیاس افسردگی اهواز، مقیاس اضطراب و مقیاس خود شکوفایی مازلو معنی دار است.
یافته ها
مولفه هاي آماري متغیرهاي مورد پژوهش در جدول 2 ارایه شده است. همانگونه که می بینیم هر چه مشکلات فرد بیشتر می شود، سرسختی روان شناختی وي نیز کمتر می شود. این موضوع در سایر مولفه هاي مورد نظر یعنی مشکلات مربوط به نشانگان جسمانی، اضطراب، عملکرد اجتماعی و افسردگی نیز صادق است.
براي بررسی ضرایب همبستگی چندگانه ي این مولفـه هـا، نتـایج تحلیـل همبسـتگی چندگانـه را بـه
صورت ورود و قدم به قدم در جدول 4 ارایه کرده ایم.
