بخشی از مقاله
تاثيرماده ي فراردهنده کائولن باسموم آوانت (Avant)ووليام تارگو ( Voliam targo)درکنترل پروانه ي مينوزگوجه فرنگي
Tuta absolut (Lepidoptera: Gelechiidae)
چکيده
پروانه مينوز گوجه فرنگي يکي از مهمترين آفات گوجه فرنگي در منطقه اصفهان ميباشد. در تحقيق حاضراز يک ماده فرار دهنده به همراه سموم شيميايي استفاده گرديد، ماده فرار دهنده مورد استفاده در اين تحقيق کائولين ميباشد، کائولين يک ماده معدني سفيد رنگ حاوي سيليکات آلومينيوم است و فاقد اثرات مخرب زيست محيطي بوده که به منظورکاهش تخم ريزي حشرات بالغ به کار رفته است . استفاده از آن باروش پاشش غير مستقيم ميباشد.سموم وليام تارگو و ايندوکساکارب نيز براي سنجش ميزان مرگ و مير لاروهاي آفت ، به ترتيب با دوزهاي مصرفي ٠.٨و ١در هزار مورد استفاده قرار گرفت . اين پژوهش در قالب طرح کاملا تصادفي با ٦تيمار و٤تکرار (هر تکرار شامل دو گلدان )در شرايط گلخانه (درجه حرارت
٢٥,٤درجه سلسيوس و رطوبت ١٣,١درصد)برروي رقم کال جي ان ٣در اصفهان اجرا گرديد. تيمارها شامل کائولين ، کائولين + سم وليام تارگو، کائولين + سم ايندوکساکارب ، سم وليام تارگو، سم ايندوکساکارب و شاهد بود. نتايج نشان داد که مصرف کائولين با روش ذکرشده در مقايسه با تيمار شاهد باعث کاهش تخم ريزي حشرات بالغ شد در حالي که تفاوت معني داري باتيمارشاهد ديده نشد.
اين فرض وجود دارد به دليل وجود صفحات آغشته به کائولين در اطراف بوته ها( به دليل قابليت انعکاس نور)آفت در استقرار بر روي ميزبان دچار اختلال شده و در اثر پرواز بيشتر،انرژي بيشتري از دست داده و همين مسئله باعث کاهش در تعداد تخم توليد شده توسط آفت شده باشد.دو سم وليام تارگو و ايندوکساکارب تفاوت معني داري در ميزان مرگ و مير لاروها با شاهد نشان دادند.
واژگان کليدي :ايندوکساکارب ، سم ، کائولين ، گوجه فرنگي، مينوز، وليام تارگو
مقدمه
بهره گيري موثر و بهينه از منابع محدود آب و خاک و استفاده از نيروي انساني موجود در هر کشور از اهميت ويژه اي برخوردار است (٢٠٠٦ ,Bakkre)[].در اين راستا تکنولوژي توليد محصولات کشاورزي و بخصوص گلخانه اي منجر به افزايش چشمگير راندمان بهره وري از منابع محدود آبي و خاکي شده و اهميت آن با توجه به اقليم خشک و کم باران اغلب نقاط کشور ما، غير قابل انکار است (بيدريغ ، ١٣٩٠)[٢]. به طور مثال گوجه فرنگي يکي از محصولاتي مي باشد که علاوه بر فضاي باز، در گلخانه نيز کشت مي شود. گوجه فرنگي در علم گياهشناسي يک ميوه بوده ولي اغلب بعنوان تره بار شناخته مي شود، اين گياه بومي آمريکاي جنوبي و مرکزي مي باشد(٢٠٠٧ ,Benthon)[٣].
١-١-گوجه فرنگي
گوجه فرنگي با نام علمي .Solanum lycopersicumL متعلق به تيره سيب زمينيان ١و جزء گياهان يک ساله ميباشد.
امروزه حدود ٧٥٠٠رقم گوجه فرنگي در سراسر دنيا کشت مي شود (ابراهيمي، ١٣٩٢)[٤].
١-٢-آفات مهم گوجه فرنگي
از مهمترين آفات حشره اي گوجه فرنگي ميتوان به کرم قوزه (Heliothis armigera)Hubner،سفيد بالک گلخانه (Gennadius)Bemisia tabaci ، کنه تارتن (Tetranychus urticae(C.L.Koch وپروانه ي مينوز گوجه فرنگي Tuta
(absoluta(Meyrickاشاره کرد (خانجاني، ١٣٨٦)[٥].
١-٢- ١-پروانه ي مينوز گوجه فرنگيT. absoluta
اين آفت با اسامي بيد گوجه فرنگي ومينوز برگ و ساقه ي گوجه فرنگي نيز شناخته ميشود،منشاآن آمريکايي لاتين مي - باشد (٢٠١٠ ,Seplyarsky et. al)[٦].
از نظر زيست شناسي طول عمر حشره ي کامل ٣٠تا ٤٠روز است که افراد ماده پس از جفتگيري تا ٢٦٠عدد تخم روي برگها و ساقه ي گياه ميزبان قرار ميدهندکه بسته به شرايط محيطي اين آفت به صورت تخم ، شفيره و يا حشره ي بالغ زمستان گذراني ميکند (٢٠١٢ ,Savino et. al)[٧].
١-٢-٢-خصوصيات مورفولوژيک پروانه ي مينوز گوجه فرنگي
حشرات کامل اين آفت ، پروانه کوچکي با حدود١٠ميلي متر طول ميباشد، رنگ بال ها نقره اي با لکه هاي خاکستري-سفيد
،شاخک ها نخي شکل و به طور متناوب به رنگ تيره و روشن ديده ميشوند که پالپ ها به خوبي رشد کرده اند. تخم بيضي شکل ،به رنگ سفيد صدفي تا زرد روشن معمولاً در سطح برگ ها قرار دارند. لاروهاابتداي رشد به رنگ سفيد سپس بسته به محل تغذيه از قهوه اي مايل به رنگ سبز(برگخواري) تا سبز مايل به قهوه اي(ميوه خوار) متفاوت است ( ,Savino et. al .(2012
١-٢-٣-نوع و ميزان خسارت آفت
اين آفت درمراحل مختلف رشدي گياه به گل ، برگ ، ساقه و در مرحله ميوه دهي به ميوه ميزبان خسارت ميزند، که علائم خسارت به صورت مينوز روي برگ ها و لهيدگي ميوه ها ديده مي شود. خروج فضولات لاروي در محل فعاليت لاروها به رنگ متمايل به قهوه اي از ديگر علائم آلودگي مي باشد(فيروزي، ١٣٩٢)[٨].
١-٢-٤- لزوم کنترل آفت
با توجه به نحوه ي خسارت پروانه ي مينوز گوجه فرنگي(تغذيه ي لاروها به صورت مينوز از تمامي قسمتهاي گياه ) و همچنين خسارت شديد آفت به محصول که گاهي تا ١٠٠درصد هم گزارش شده است ، اين آفت جزوخطرناک ترين آفات گلخانه اي قرار مي گيرد و لزوم انجام عمليات کنترل را باعث مي شود(صفوي و صفوي، ١٣٩٠)[٩].
١-٣-ضرورت انجام تحقيق
به دليل مقاومت سريع آفت پروانه مينوز گوجه فرنگي در برابر سموم شيميايي، ابداع و استفاده از روش هاي بيخطر جايگزين ضروري است (صفوي و صفوي، ١٣٩٠). يکي از روش هاي بيخطر و جايگزين استفاده از يک ماده ي فراردهنده است . يکي از اين مواد کائولين است . ماده ي کائولين به عنوان يک فراردهنده حشرات کامل است . کائولين يک حشره کش نيست (حسن زاده و همکاران ،١٣٩١)[١٠].
کائولين يک ماده ي معدني سفيد رنگ حاوي سيليکات آلومينيوم ، قابل حل در آب و فاقد اثرات مخرب زيست محيطي مي- باشد و هيچگونه مسموميتي براي گياهان و جانوران ندارد. لذا براي پستانداران غير سمي ميباشد( ,Glenn et. al ٢٠٠٢)[١١]. کائولين براي محافظت از گياهان در برابر حشرات ، پاتوژن ها و همچنين از آفتاب سوختگي و تنش هاي حرارتي به کار مي رود(٢٠٠٦ ,Wand et.al)[١٢].استفاده از ماده ي فراردهنده کائولين براي کاهش تخم ريزي حشره ي بالغ مي باشد، البته ماده ي فراردهنده کائولين بايد همراه با سموم شيميايي مورد استفاده قرار گيرد تا کنترل کامل تر و مناسبي صورت بگيرد(حسن زاده و همکاران ، ١٣٩١).
١-٣-١- کنترل شيميايي
از جمله سموم پيشنهاد شده براي کنترل پروانه ي مينوز گوجه فرنگي ميتوان به ايندوکساکارب (آوانت ) ١٥%
سوسپانسيون ٦درهزار يا ٣ليتر در هکتار و وليام تارگو ٠.٨در هزار اشاره کرد (٢٠١٢ ,Syngenta Company)[١٣].
حشره کش ايندوکساکارب با نام تجاري آوانت ، حشره کشي غيرسيستميک با خاصيت تماسي و گوارشي از گروه اکساديازين است (٢٠١٣ ,Skarmoutsou et. al)[١٤]. ايندوکساکارب کانال هاي سديم را در آکسون سلول هاي عصبي مسدود مي - نمايد و از جاري شدن يون هاي سديم به سمت سلول هاي عصبي جلوگيري ميکند (٢٠١٤ ,Keith)[١٥]. ايندوکساکارب باعث کاهش تغذيه ، فلج شدن و نهايتا مرگ حشره ميشود(رخشاني، ١٣٨١)[١٦]. امنيت ايندوکساکارب براي پستانداران و ساير جانوران غير هدف ، طيف وسيع ، بي خطر بودن براي محيط زيست (٢٠٠٠ ,Andaloro et. al)[١٧]و سرعت بالاي آن در جلوگيري از تغذيه حشره آن را به يک ترکيب قوي تبديل کرده است (١٩٩٩ ,Holloway et. al)[١٨].
حشره کش وليام تارگو همچون آبامکتين (Abamactin)و کلر آنتراني ليپرول (Chlorantraniliprole)داراي دو نوع تاثير متفاوت ميباشد که در نهايت باعث تضعيف عضله در حشره ي آفت خواهد شد (شرکت سينجنتا، ٢٠١٢).
هدف از اين پژوهش ،استفاده از ترکيب کائولين به عنوان يک ماده فراردهنده همراه سم براي کنترل آفت مينوز گوجه فرنگي بمنظور کاهش مصرف سموم شيميايي ميباشد.
مواد و روش ها
٣-١- ايجاد کلني
٣-١-١- محفظه ي لازم براي تشکيل کلني
بخشي از گلخانه بوسيله ي پارچه توري از ساير بخشها بصورت فضاي کاملا بسته (محفظه بزرگ )جدا گرديد تا کلني مينوز برگ گوجه فرنگي تهيه شود. محفظه ي مذکور بطور کامل محصور گرديدتا هيچ راه خروجي براي حشرات داخل محفظه وجود نداشته باشد.
٣-١-٢- رهاسازي حشرات کامل
تعدادي حشر ه ي کامل براي رها سازي درون محفظه ي ايجادکلني، از يک گلخانه ي کشت گوجه فرنگي آلوده به آفت مينوز گوجه فرنگي به صورت تصادفي جمع آوري شد، و درون محفظه توري رهاسازي شدند. در محفظه ي مذکور ٢٠عدد گلدان گوجه فرنگي قرار داده شد تا حشرات رهاسازي شده با تغذيه از اين گياهان کلني مورد نظر را ايجاد نمايند. با توجه به اطلاعات اوليه و بررسي منابع علمي در مورد بيولوژي آفت و محدوده ي زماني مورد نيازبراي يک چرخه کامل زندگي آفت ، مدت ٤٠روز براي تشکيل کلني در نظر گرفته شد(٢٠١٢ ,Apablaza)[١٩]؛ (٢٠١٠ ,Desneux et. al)[٢٠]. پس از طي اين مدت چرخه زندگي آفت کامل شد و حشرات کامل مورد نياز براي انجام آزمايش اصلي تهيه گرديد.
٣-٢- آزمايش مقدماتي
اين آزمايش جهت تخمين تعداد تخم گذاشته شده توسط حشرات کامل و تعداد لارو خارج شده از تخم ها انجام شد. براي اينکار در ابتدا ٣گلدان سالم گوجه فرنگي بصورت جداگانه در زير ٣قفس (محفظه ي) توري قرار داده شد، زير هر محفظه يک جفت حشره ي کامل رها سازي شد. پس ازگذشت ٢٤ساعت حشرات کامل زير توري جمع آوري و يا کشته شدند و بعد تعداد کل تخم و ميزان حداکثر و حداقل تخم هاي گذاشته توسط حشره ي ماده روي گياهان شمارش گرديد. همچنين با بررسي فعاليت رشد و نمو حشره ، زمان تفريخ تخم ها و زمان خروج لاروها، زمان دقيق تشکيل شفيره و زمان خروج حشره ي بالغ تعيين گرديد.
٣-٣- آزمايشات اصلي گلخانه اي
جهت تامين بوته هاي گوجه فرنگي مورد نياز، ابتدا تعداد ٢٠٠عدد نشاء گوجه فرنگي با اندازه ي تقريبي ١٥تا ٢٠سانتيمتر تهيه و به گلدان هاي سفالي به ترتيب با قطر دهانه ١٥و طول ٢٥سانتيمترانتقال داده شدندسپس درگلخانه ي محل انجام طرح در درجه حرارت ٢٥,٤درجه سلسيوس و رطوبت ١٣,١درصد مستقر گرديدند. پس از گذشت يک ماه ، بوته ها به گلدانهاي ٧ليتري پلاستيکي حاوي کوکوپيت ، پرليت و خاک معمولي انتقال داده شدند. اين آزمايش در قالب طرح کاملا تصادفي در شش تيمار و هر يک در ٤تکرار انجام گرفت . هر تکرار شامل دو گلدان گوجه فرنگي بود. فاصله ي گلدانها از يکديگر در هرتکرار ٧٠سانتي متر بود. تيمارها عبارت بودند از:١-کائولين به همراه سم وليام تارگو ٢-کائولين ٣- سم وليام تارگو ٤کائولين به همراه سم ايندوکسا کارب (آوانت ) ٥-سم ايندوکسا کارب ٦- تيمار شاهد(بدون سم و کائولين ). به منظور جلوگيري از انتشار آفت در محيط گلخانه تمام گلدانها درون يک محفظه ي بزرگ توري با مش ريز وبا حجم ١٤٠ متر مکعب که مستقل از ساير قسمت هاي گلخانه بود قرار داده شدند. هرجفت گلدان که تشکيل يک تکرار را ميداد درون يک محفظه يا قفس توري کوچک قرار داده شد. در واقع اين کار به جهت جلوگيري از انتقال پروانه ها به بوته هاي مجاور و تفکيک کامل تکرارتيمارها از يکديگر انجام گرفت . چون کائولين بعنوان عامل فراردهنده و به منظور کاهش ميزان تخم ريزي حشرات کامل مورد استفاده قرار گرفته بود، لذا در تيمار کائولين ، قبل از رها سازي حشرات کامل ، ابتدا کائولين پاشيده شد و سپس رها سازي حشرات کامل انجام شد. درتيمار کائولين صفحات مقوايي به ابعاد ٢٠×٢٥سانتي متر آغشته به کائولن و به تعداد ٤عدد در اطراف بوته ها که بوسيله ي يک پايه ي نگه دارنده در اطراف بوته هاي گوجه فرنگي مهار شده بودند قرار داده شدند(صفحات کاملا در محلول کائولين غوطه ورشده بودند)، بعلاوه روي بدنه ي گلدانهاي گوجه فرنگي نيز کائولين پاشيده شده بود سپس حشرات کامل زير توري رهاسازي شدند. بعد از گذشت حدود ١٦ساعت ، حشرات بالغ رها شده در زير توري را از بين برده و سپس تخم هاي گذاشته شده شمارش و نتايج ثبت شد. بعد با مشاهده ي ظهور لارو سن
١، تيمارهاي سم اعمال شدند، به اينصورت که سم ايندوکساکارب با دوز مصرفي ١در هزار و سم وليام تارگو هم با دوز مصرفي ٠.٨در هزار بوسيله ي سم پاش دستي روي گياهان گوجه فرنگي محلول پاشي شد. در تيمار شاهد روي گياهان گوجه فرنگي براي ايجاد شرايط يکسان و يکنواخت با ساير تيمارها، به اندازه حجم محلول سمي، آب پاشيده شد. جهت سنجش تاثير سم در ميزان مرگ و مير آفت يا لاروها، بعد از انجام تيمارهاي سم ، پس از گذشت ٢روز دالانهاي لاروي ايجاد شده مورد شمارش قرار گرفت . در مرحله ي آخر براي تعيين تأثير دقيق و نهايي سموم (چون شمارش مستقيم تمام لاروهاي رو بوته هاي گوجه فرنگي امکان پذير نبود) جهت دقت سنجش تاثير سم در ميزان مرگ ومير لارو ها، در ٢تا ٣ مرحله حشرات کامل ظاهر شده نيز شمارش شدند. زيرا حشرات کامل زنده داخل توري در اصل لارو هائي بودند که تحت تاثير سم قرار نگرفته بودند.
گلدانهاي گوجه فرنگي در قالب طرح بلوک کامل تصادفي جامعه ي آماري را تشکيل داده و نرم افزار SAS)SAS. ٢٠٠٨ .Institude,Inc)براي تجزيه و تحليل داده ها استفاده گرديد.
