مقاله راهکارهای HSE درکنترل گرما

بخشی از مقاله

چکیده :

گرما در محیط کار میتواند از منابع مختلفی تأمین شود. گرما میتواند باعث هیجانپذیری، بیعلاقگی به کار، غیبت از کار، کاهش بازده کلی کار، اختلال در قضاوت و بی توجهی به تکمیل ونیزنقص دربهبود کار شود.محیط کارگرم علاوه بر تولید خستگی، تحریکپذیری و کاهش ظرفیت کاری جسمانی و روانی، سبب بروز بیماریها وعوارضی درکارگرمیشود. مواردمذکور کافی است تا این عامل، احتمال حادثه در محیطهای کاری را بالا برده و برای فرد یا سایرین خطرآفرین باشد.

از دیگراختلالات ناشی از گرما می توان به کاهش بازده کاری،خوابآلودگی، بالا رفتن درجهی حرارت بدن، کم شدن مقدار ادرار، احساس خستگی هم زمان با ناآرامی ، تحریکپذیری، عطش فراوان وتند شدن ضربان نبض اشاره کرد.هدف ازانجام این پژوهش بررسی راهکارهای کنترل گرما درمحیط کاربوده که با شیوه مروری وکتابخانه ای ، با استفاده از کتب ومنابع مختلف به جمع آوری داده هادراین زمینه پرداخته است.

مقدمه :

گرما در محیط کار می تواند از منابع مختلفی تأمین شود. گرما میتواند باعث هیجان پذیری، بیعلاقگی به کار، غیبت از کار، کاهش بازده کلی کار، اختلال در قضاوت و بیتوجهی به تکمیل و بهبود کار شود . محیط کارگرم علاوه بر تولید خستگی، تحریکپذیری و کاهش ظرفیت کاری جسمانی و روانی، سبب بروز بیماریها وعوارضی درکارگرمیشود. مواردمذکور کافی است تا این عامل، احتمال حادثه در محیطهای کاری را بالا برده و برای فرد یا سایرین خطرآفرین باشد. از دیگراختلالات ناشی از گرما میتوان به کاهش بازده کاری،خوابآلودگی، بالا رفتن درجهی حرارت بدن، کم شدن مقدار ادرار، احساس خستگی هم زمان با ناآرامی و تحریکپذیری، عطش فراوان وتند شدن نبض اشاره کرد. - - 1 به طور کلی فشار گرمایی ممکن است در موارد زیر روی دهد:

-1 کار در محیطهای محصور و فاقد تهویهی مناسب و کافی؛

-2 کار در معرض تابش مستقیم نور خورشید؛

-3 کار در شرایط گرم و مرطوب؛

-4 کار در مجاورت منابع گرما همانند کوره، بخاری، اجاق و غیره؛

-5 فعالیت بدنی شدید در محیطهایی با گرما و رطوبت - نامناسب - مثل کار در برخی از معادن زیر زمینی؛

-6 کار در شرایطی که در آن، فرد ناگزیر به استفاده از وسایل حفاظت فردی نظیر لباس کار، چکمه، دستکش، کلاه و غیره است؛

-7 زمانی که فرد سابقهی ابتلا به اختلالات ناشی از گرما را داردوعلائمی همانند سرگیجه، غش و گرفتگی

عضلانی در او بروز کرده است. - - 2

یافته ها ونتایج:

-    مطلوبترین درجهی حرارت برای فعالیتهای روزمره بین 18تا21 درجهی سانتیگراداست،مشروط برآنکه رطوبت نسبی 50 درصدوسرعت جریان باد10 سانتیمتربر ثانیه باشد.

-    یکی از مهمترین مکانیسمهای انتقال حرارت، تعریق است.

- عرق ممکن است سرنوشتی به صورت زیر پیدا کند:الف - جذب لباس شود؛   ب - از لباس عبور کند.

-    اگر تابشهای حرارتی در محیط وجود داشته باشد، دماسنج دمای هوا را بیش از مقدار واقعی اندازهگیری میکند. فشار خارجی براندازهگیری دما توسط دماسنج مؤثر است و موجب سنجش دما بیش از مقدارواقعی میشود.

-    جریان هوا یکی از مهمترین پارامترها در انتقال حرارت و دارای مشخصهی سرعت و جهت است. از این رو سنجش آن اهمیت بالایی دارد.

-    دماسنج شیشهای حاوی مایع یکی از متداولترین وسایل اندازهگیری دما است که بر اساس انبساط و انقباض مایعات در اثر تغییر دما عمل میکند.

-    زمانی که انسان در محیطی با تنشهای حرارتی قرار میگیرد، سعی میکند به منظور رفع تنش وارد شده خود را از لحاظ فیزیولوژیکی سازگار کند،به طوری که در محیطهایی که دارای تنش حرارتی هستند،به منظور برقراری سازش، حداکثر +2 درجهی سانتیگرادتغییر در دمای بدن را تحمل میکند.

-    اگر دمای بدن به پایینتر از 31 درجهی سانتیگرادبرسد، عوارض جبرانناپذیری رخ میهد و در صورتی که ادامه یابد، سبب مرگ میشود. همچنین اگر دمای بدن به بالاتر از 43 درجه برسد، مکانیسم تنظیم دمای بدن از کار میافتدو سبب مرگ فرد میشود.

-در بدن انسان به دلیل واکنشهای مختلف و فعالیتهای عضلانی به طور دائم گرما تولید میشود که اصطلاحاً به آن متابولیسم میگویند.متابولیسم پایه به عواملی مانند، سن، جنس، قد و وزن بستگی دارد.

-    باید به یادداشت که تبادل حرارتی بین بدن انسان ومحیط اطراف به عواملی بستگی دارد ازجمله:

*درجهی حرارت محیط؛ *رطوبت هوا؛ *سرعت جریان هوا.

- برای حل مشکل تنش گرما چهار اقدام اساسی صورت میگیرد:

-1 بهبود وضعیت کارگران از طریق برقراری سازش با گرما؛

-2 اصلاح لباس یا تجهیزات؛

-3 اصلاح کار؛    

-4 اصلاح محیط کار.

- کنترلهای مهندسی گرمارا میتوان به طرق مختلف به شرح زیر انجام داد.

الف - کنترل در چشمه؛    

ب - سرمایش موضعی در ایستگاه کار؛

ج - تهویهی عمومی؛    

د - کنترل رطوبت.    

-    درنتیجهی کاردرمحیط گرم روزانه بین 4تا 12لیترعرق ازبدن فرد دفع میشود.

-    کارگران قبل و بعد از شیفت کاری وزن شوند تا اطمینان حاصل شود که مایعات از دست رفته از بدن کارگران جبران و وزن آنها حفظ شده است.

-    میزان وزن از دست رفته در یک روز کاری نباید بیش از 1/5 درصد کل وزن بدن باشد.چنانچه مقداری بیش از نسبت مذکور مشاهده شد باید بر میزان نوشیدن مایعات افزود.

-    مکانیسمهای دفع گرما در زنان و مردان تقریباً به یک اندازه کارایی دارند.

-    کار در محیط گرم میتواند باعث ترشح عرق به میزان 1 تا 3 گالن در شیفت شود.

-    زنان از قابلیت بیشتری برای ذخیره کردن آب بدن برخوردارند. به طور کلی میتوان گفت مردان در مقایسه با زنان تحمل بیشتری در برابر گرما از خود نشان میدهند.

-مؤسسهی ملی ایمنی وبهداشت حرفهای آمریکا - NIOSH - توصیه میکندکه کارفرمابرای هرکارگرطی یک شیفت کاری هشت لیترآب آشامیدنی سردحاوی یک دهم درصدکلریدسدیم - نمک - یا هشت لیترآب آشامیدنی سردبه همراه قرصهای نمک تهیه کند - مایعات به مقدارکم و دردفعات زیاد خورده شوند - .

-توصیه میشودبه غذای کارگرانی که درمواجهه باگرماهستند،به ویژه افرادسازشنیافته مقداری نمک افزوده شودتابه این ترتیب ازابتلای کارگران به بیماریهای ناشی ازکمبودنمک - کرامپ عضلانی - پیشگیری شود.

-   اگردرمحیط بیرون ازکارگاه دما خیلی بالا استمثلاً - در فصل تابستان یا در مناطق گرمسیری - یکی از مهمترین اقدامها،کاهش ورود پرتوهای خورشید به درون محل کار - کارگاه - است.

-    در آب و هوای گرم - مناطق گرم - میتوان سطوح بیرونی سقف - بام - یا دیوارها را رنگ روشن زد تا سطوح یاد شده نور خورشید را منعکس کنند.

-    برای جلوگیری از گرم شدن محل کار براثرورود پرتوهای خورشیدی میتوان برای پنجرههایاسردر ورودی کارگاه از
سایبان یا کرکره استفاده کرد. در کشورهای گرمسیری ترکیب پردههای عمودی و افقی مناسبتر است. - - 3

-    برای محافظت بیشتر در برابر گرمای خورشید، به کاربردن شیشههای منعکسکنندهی نورآفتاب یا شیشههای رنگی میتواند مؤثر واقع شود - سادهترین راه حل،رنگ کردن قسمت بالای شیشهها با رنگهای محلول در آب است - .

-    درختان و بوتهها محافظهای طبیعی علیه گرما هستند؛ بنابراین میتوان باکاشت آنهادرراستای کاهش گرمای محیط حرکت کرد. اختلاف درجهی حرارت بین چمن وآسفالت به سادگی میتوانداز13/9 درجهی سانتیگرادفراتررود.درجهی حرارت بردرجهی هوای یک منطقهی کوچک به ارتفاع 0/3تا 1/2 متربه صورت محسوس تأثیرمیگذارد.

-زیر سقف یا روی دیوارهای کارگاه عایقکاری شود.

-فضای بازشنی و سنگی در آب و هوای گرم، باعث تشدیدگرما میشود.

-    در اطراف محل کار، وجود آبگیر یا مخازن آب به خنک شدن هوا کمک میکند - چون هوای عبور کرده از روی آب تا حدی خنک میشود - .

-    در موارد خاص که هوای بیرون کارگاه برای خنک کردن محیط درونی کافی نیست، باید هوای بیرون را سرد کرد. این کار را میتوان با خنک کردن هوا به وسیلهی آب یا سرد کردن آن به وسیلهی دستگاه سردکننده انجام داد.

-    با افشاندن آب روی سقف کارگاه میتوان دمای سقف راکاهش داد - کاهش دمابه علت تبخیرآب انجام میپذیرد - .

-از تهویهی عمومی - رقتی - درکارگاه استفاده شود - متداولترین روش برای کاهش گرما رقیق کردن هوای محیط کار با هوایی بادمای کمتر است - . البته لازم به یادآوری است که هرگونه جریان گردشی هوای محیط کار،نمیتواند دمای هوا را کاهش دهد. اگر دمای محیط بیش از 35 درجه ی سانتیگراد باشد، جریان هوا نه تنها موجب افزایش دفع گرما از بدن نمیشود، بلکه موجب کاهش گرمادر محیط کار نیز نخواهد شد.