بخشی از مقاله
چکیده
وندالیسم یک پدیده مخرب در محیطهای شهری و اجتماعی است که موجب آسیب و تخریب اموال عمومی و خصوصی را فراهم می کند. در توسعه شهری پایدار همواره باید به دنبال راه هایی برای کنترل آسیب های وارده با کمترین هزینه های مادی و معنوی بود. افردنس به عنوان یکی از شاخصه های ادراکی محیط و محصولات می تواند در این امر چاره ساز باشد و رفتار کاربر را پیش از آسیب رسانی به محیط کنترل کند.
در این مطالعه مقطعی به بررسی اشتراکات تئوری افردنس و پدیده ی وندالیسم در حیطه ی طراحی تجهیزات عمومی پرداخته شده است. برای این منظور، سرویس های بهداشتی عمومی در حیطه ی تجهیزات و مبلمان شهری عمومی به عنوان نمونه موردی بررسی شده تا نقاط مشترک دامنه های طراحی، افردنس و وندالیسم به عنوان ابزار طراح برای کنترل رفتار کاربران یافت شود و چگونگی شکلگیری ارتباطات کاربر با محصول و محیط مشخصگردد.
مقدمه
در این مطالعه به تشریح شرایط طراحی توالت های شهری با هدف کنترل و نحوه استفاده به کمک شاخصه های افردنس جهت کاهش وندالیسم برای رسیدن به شهر پایدار پرداخته شده است. وندالیسم به معنی " تخریب و بدشکل سازی اموال عمومی و خصوصی بدون رضایت و یا کنترل شخص مالک" تعریف می شود. در رابطه با علل وندالیسم یا روشهای برخورد با آن در جامعه نظریه و مدل های متعددی نظیر دیدگاه گلدشتاین - 1996 - i وجود دارد اما در کل می توانیم تمامی این بررسیها را در سه دسته تقسیم بندی کنیم؛ بعضی از این مطالعات وندالیسم را از نقطه نظر فردی که آن را انجام میدهد نگاه کرده اند: شخصیت، ویژگیها، مشکل هماهنگ شدن با جامعه و مشکلات عاطفی. مطالعات دیگر وندالیسم را در یک زمینه اجتماعی گسترده تر بررسی کرده اند. - - Horowitz, Toblay, 2003, p.132 توجه به جنبه های ادراکی محصولات و محیط ها و تاثیر آنها در واکنش کاربران از عرصه های جدید طراحی است.
شاید برای نخستین بار این دونالد نورمن i i بود که به ایده روانشناسی مواد و یا همان افردنس مواد و اشیا در جهت کنترل تاثیرات مخرب وندالیسم اشاره کرد. با درنظر داشتن دیدگاه نورمن - - 1998 افردنس جنبه ای از طراحی یک شی است که نشان می دهد یک شی چگونه باید مورد استفاده قرار بگیرد؛ نشانه ای بصری در راستای عملکرد و استفاده از آن. نورمن می نویسد: واژه افردنس اشاره به مشخصه های دریافتی و حقیقی اشیا دارد، آن مشخصههای پایهای که تعیین می کنند یک شی چطور ممکن است مورد استفاده قرار بگیرد.
- - Norman, 1988, p.9 او سه روش برای پیشگیری از وندالیسم در محیطهای شهری را پیشنهاد می دهد؛ استفاده از مواد مقاوم به تخریب و آسیب، نامناسب ساختن افردنس محصولات برای رفتارهای وندالیستی و تشویق به آن، البته اگر آن را به عنوان نوع جالبی از هنر عامیانه بپذیریم مانند نقاشیهای دیواری. اندی لویی - 2009 - i i i در تحقیق خود با مدنظر قرار دادن تئوری نورمن در رابطه با محدودیت ها که توسط طراح در طرح گنجانده می شود از مفهومی تحت عنوان افوردنس منفی1 استفاده کرده است. از نگاه او، افردنسهای منفی مجموعهای از قراردادهاست که رفتار کاربر را در تعامل با اشیا کنترل می کند.
پایداری و طراحی پایدار
ایده پایداری محیطی بدین معناست که فعالیت انسان بتواند بدون تقلیل منابع طبیعی یا تنزل محیط طبیعی اجرا شود. پایداری محیطی با هدف حفظ محیط زیست بر موارد زیر تاکید دارد:
-کاهش اتلاف و پخش انرژی در محیط -کاهش تولید تاثیر گذارنده ها بر سلامت انسان
-استفاده از مواد قابل بازگشت به چرخه طبیعت
در تعاریف مطرح شده برای طراحی پایدار تاکید بیشتر بر ایده پایداری محیطی است. سه اصل استحکام، زیبایی و فایده که از اصول مطرح شده ویترویوس می باشند بعد از گذشت سالها هنوز مورد توجه طراحان می باشند. کیفیت نیز یکی از مهمترین موضوعات مورد توجه طراحان است و دستیابی به طراحی پایدار را در سایه ی کیفیت ممکن می دانند. [1]
اهداف طراحی پایدار محیطی :
به حداکثر رساندن آسایش انسان برنامه ریزی کارآمد جهت تحرک مناسب مصرف کنندگان در فضا ایجاد امنیت قابل تحقق سهولت در انطباق وتغییر پذیری قابلیت پاسخگویی در برابر خواسته ی مصرف کنندگان طراحی برای تغییر مانند طراحی مدولار که خود را بتواند با توسعه و افزایش نیازمندیها وفق دهد. به حداقل رساندن هزینه های جاری انرژی به حداکثر رساندن امکانات و فضاهای قابل استفاده به حداقل رساندن هزینه ی ساخت تقلیل هزینه نگهداری حفاظت و ارزش بخشیدن به ارزشهای با توجه به طرح اهداف طراحی پایدار، می توان شاخصهای کلیدی را اینگونه معرفی کرد: استفاده از مصالح قابل بازیافت و یا قابل بازسازی. اجتناب از کلیه مواد شیمیایی که در ساخت و استفاده به لایه اوزن صدمه می رساند.
جایگزینی مصالحی که به تدریج فرسوده می شوندو در محیط آلودگی ایجاد می کنند. طراحی برای حداکثر استفاده از نور روز حتی در مکانهایی که معمولا محدودیت دارند. به کار گیری امکانات، برای تهویه طبیعی در چارچوب یک برنامه کلی تنظیم شرایط محیطی که انرژی را به حداقل رسانده و آسایش را به حد اکثر سوق دهد. بهترین استفاده از شیوه های انفعالی انرژی خورشیدی برای دریافت گرما و سرما در اغلب اوقات. اطمینان از روشهای کنترل ساده و قابل درک برای همه یافتن شیوه ها و موقعیت هایی در بستر طرح که بتوان در آن انرژی الکتریکی بدست آورد. شناسایی استعداهایی که بتوان از حرارت زمین بهره مند شد.
افردنس
افردنس یکی از ویژگی های محصولات است که در ارتباطی سه طرفه میان محیط، شی و انسان قابل بررسی است و آنچه که مخاطب از محصول دریافت می کند، تعیینکننده نوع افوردنسی است که محصول دارد. استفاده گر با توجه به سطوح مختلف ادراکی و دریافتی اش از محصول برداشت های متفاوتی خواهد داشت و به همان نسبت تعریف محصول در ذهن او به شکل های مختلف تداعی پیدا خواهد کرد.
