بخشی از مقاله
چکیده
شبپره جوانه خوار مرکبات، Archips rosanus - Linnaeus - از آفات مهم درختان مرکبات در استان مازندران میباشد. این پژوهش در قالب دو آزمایش جداگانه در باغ مرکبات واقع در روستای مقریکلا از توابع شهرستان بابلسر انجام شد. این آزمایش به منظور بررسی تاثیر کاربرد روغن معدنی در زمان غیر عرف بر ریزش گل و تولید میوه درختان مرکبات و خسارت این آفت در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تیمار شامل روغن معدنی 1/5 درصد، آبامکتین - EC %1/8 - با غلظت 750 سیسی در هزار لیتر آب و شاهد - بدون هیچ پاششی - و در سه تکرار صورت پذیرفت. نتایج نشان داد بیشترین و کمترین میزان تولید میوه مربوط به تیمارهای شاهد، روغن معدنی و آبامکتین به ترتیب با میانگینهای 128/34a، 125/54a و 122/81a کیلوگرم به ازای هر درخت بود و اختلاف معنیداری با هم نداشتند. نتایج مطالعه حاضر نشان داد کاربرد روغن معدنی در مقایسه با حشرهکش آبامکتین هیچ تاثیر سوئی بر ریزش گل و تولید میوه نداشته و قادر به کنترل این آفت میباشد.
واژههای کلیدی: A. rosanus، روغن معدنی، آبامکتین، باغ مرکبات، گلدهی
-1 مقدمه و هدف
شبپره جوانه خوار مرکبات، Archips rosanus - Linnaeus - ، یکی از آفات مهم و جهانی مرکبات و از راسته بالپولکداران و خانواده Tortricidae میباشد . - Stansly & Conner, 2005 - این آفت حشرهای پلیفاژ است و از دامنه میزبانی وسیعی برخوردار بوده - Mafi - Pashakolaei et al., 2014، که در باغات مرکبات غرب استان مازندران در حال گسترش میباشد. این آفت در درجه اول برگخوار بوده اما به گل و میوهها نیز خسارت میزند . - Cuthbertson & Murchie, 2005 - در درختان جوان و با برگ محدود خسارت آن شدید بوده که میتواند موجب توقف رشد و بدشکلی درخت گردد . - Mafi Pashakolaei et al., 2014 - از یک سو برای کنترل A. rosanus به دلیل همزمانی تفریخ تخمها و گلدهی درختان، باغداران مجبور به مبارزه شیمیایی هنگام گلدهی درختان میباشند، از سوی دیگر مصرف روغنهای معدنی در این زمان توسط کارشناسان توصیه نمیشود. لذا در این تحقیق اثر کاربرد روغن معدنی برای کنترل A. rosanus و میزان تولید میوه همزمان با گلدهی مرکبات مورد مطالعه قرار گرفت.
-2 تئوری و پیشینه تحقیق
آلودگی شدید و خسارت زیاد این آفت در سالهای اخیر سبب شده است که سالانه در سطح باغات مرکبات استان مازندران برای کنترل این آفت با آفتکشهای شیمیایی مبارزه به طور وسیع انجام شود - پیروز، . - 1393 این در حالی است که باقیمانده سموم ناشی از کاربرد نامنظم و بیرویه آفتکشها در اکثر باغات مرکبات مازندران موجب بروز پدیده مقاومت، حذف دشمنان طبیعی، عدم تعادل محیطی و صغیان آفات ثانویه شده است . - Damavandian, 2007 - لذا اجرای طرحهایی که در جهت کاهش مصرف سموم میباشد بسیار ضروری به نظر میرسد و از اهمیت ویژهای برخوردار است. روغن معدنی یک جایگزین مهم برای آفتکشهای شیمیایی در جهت کنترل آفات مهم در باغات مرکبات میباشد . - Kiss et al., 2005 ; Kim et al., 2010 - روغنهای معدنی برخلاف آفتکشهای سنتتیک دوستدار محیط زیست میباشند . - Beattie, 2005; Helmy et al., 2012 - چنین روغنهایی یک جزء اساسی برنامههای مدیریت تلفیقی آفات برای محصولات کشاورزی در سرتاسر جهان میباشند . - Damavandian & Kiaeian Moosavi, 2014 -
کنترل پایدار و مبتنی بر حفاظت از محیط زیست به کمک روشهای دوستدار طبیعت منجر به کاهش استفاده از ترکیبات شیمیایی و باقیمانده آنها در محیط زیست و زنجیره غذایی میشود - پیروز و همکاران، . - 1395 آلودگی زیست محیطی ناشی از کاربرد آفتکشها موجب عدم تعادل بیولوژیکی میشوند . - Damavandian, 2007 - از طرف دیگر، یک افزایش تقاضا برای باغات مرکبات ارگانیک وجود دارد، بنابراین برخی از ترکیبات کم خطر بایستی برای جایگزین شدن به جای حشرهکشهای سنتتیک رایج یافت شوند Helmy et al. - 2012 - . - Damavandian & Kiaeian Moosavi, 2014 - بیان کردند که انواع روغن معدنی، مایونزی با غلظت -3 2/5 درصد و قابل اختلاط با غلظت 1/5-1/75 درصد آفات سپردار مرکبات را بدون هیچ اثر مضری بر درختان کنترل کردند. Khalid et al. - 2012 - بیان داشتند که جمعیت آفات در باغ مرکبات در تیمار 1/5 درصد روغن معدنی همراه با هرس درختان بیشترین کاهش را داشته است. همچنین این تیمار موجب حداقل خسارت پوستی روی میوه 20 - درصد - توسط کنه ها شد. Damavandian - 2016 - گزارش کرد که هیچ گونه ریزش برگ و میوه، گیاهسوزی و کاهش کیفیت ظاهری میوه روی درختان پرتقال تامسون ناول تیمار شده با روغن معدنی مشاهده نشد.
-3 مواد و روشها
این تحقیق در یک باغ تجاری مرکبات واقع در روستای مقریکلا از توابع شهرستان بابلسر انجام شد. کل مساحت باغ 30 هکتار بود و آزمایشها در قطعاتی به مساحت 5000 متر مربع از باغ مورد نظر صورت گرفت. درختان باغ 5 ساله و همگی از واریته واشنگتن ناول Citrus sinensis - Linnaeus - var novel بودند. فاصله درختان در هر ردیف 5 متر و فاصله بین ردیفها 3 متر بود. این آزمایش در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تیمار و در سه تکرار انجام شد. روغن معدنی 1/5 درصد، آبامکتین %1/8 - - EC با غلظت 750 سیسی در هزار لیتر آب و شاهد - بدون هیچ پاششی - بودند. شیوه انجام آزمایش به این صورت بود که 9 ردیف از درختان مرکبات با حدود 50 درخت در قطعه مورد نظر انتخاب شد.
سپس، 9 ردیف به سه گروه سه ردیفی تقسیم شده و هر ردیف به طور تصادفی به یک تیمار اختصاص داده شد. در هر ردیف سه درخت آلوده به طور تصادفی - مجموعاً 27 درخت - برای نمونهبرداری انتخاب شد. زمان برداشت محصول 29 آذر 1395 وزن میوههای هر درخت به تفکیک اندازهگیری و بررسی شد. دادههای جمعآوری شده از هر آزمایش به کمک نرمافزار آماری SAS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. مقایسه آماری میانگین دادهها با استفاده از آزمون چند دامنهای دانکن انجام شد.
-4 نتایج و بحث
تعداد جوانه های آلوده در هر تیمار به ازای هر درخت به تفکیک گروههای آزمایشی در شکل 1 نشان داده شده است. همانطور که مشاهده میشود، تعداد جوانههای آلوده در گروههای 1 و 3 در تیمارهای شاهد و روغن معدنی قبل به بعد از مبارزه افزایش یافته است. در گروه 2، روغن معدنی دارای کمترین تعداد جوانه آلوده هم در قبل و هم بعد از مبارزه بوده است. در گروه 3 نیز بالاترین تعداد جوانه های آلوده در قبل و بعد از مبارزه در تیمار شاهد حاصل شده در حالیکه کمترین آن مربوط به تیمار حشرهکش بوده است. در هر سه گروه، تعداد جوانههای آلوده در تیمار حشرهکش آبامکتین روند کاهشی داشته است.
در این آزمایش نتایج آنالیز واریانس تاثیر تیمارها بر میزان تولید میوه به ازای هر درخت نشان داد که اختلاف معنیداری به لحاظ آماری در بین تیمارها وجود نداشت - جدول . - 1 همچنین نتایج مقایسه میانگین در جدول 2 نیز بیانگر این امر میباشد که همگی تیمارها در یک گروه آماری قرار گرفتند، هر چند به لحاظ عددی بیشترین میزان تولید میوه در تیمار شاهد و بدنبال آن روغن معدنی و حشره کش آبامکتین بدست آمدند. این نتایج نشان میدهد که مبارزه در تاریخ 95/1/11 - زمان غیر عرف - که در زمان گلدهی درختان
