بخشی از مقاله
چکیده
آفت مینوز گوجه فرنگی یکی از آفات کلیدي در بسیاري از کشورهاي دنیا می باشد. در ایران در دي ماه سال 1389 پس از گزارش از منطقه بکشلوچاي ارومیه توسط سازمان حفظ نباتات مورد تایید قرار گرفت. این آفت از برگ، ساقه و میوه گوجه فرنگی تغذیه می کند . یکی از روش هایی که می تواند در پایش و کنترل آفت مینوز گوجه فرنگی موثر باشد مدل درجه روز_ حرارت است. به منظور محاسبه درجه روز حرارت موثر، بیشینه و کمینه دماي هر روز گلخانه در طی مرحله تخم تا بالغ این آفت ثبت و توسط فرمول مربوطه - درجه روز حرارت= آستانه حرارتی – میانگین دماي روزانه - میزان درجه روز حرارت تعیین شد.
این آفت در شرایط گلخانه ایی در استان اصفهان به مجموع 451, 75 درجه سانتی گراد دما براي تکمیل سیکل زندگی خود نیاز دارد که با توجه به کمینه و بیشینه دماي موجود در گلخانه هاي اصفهان این میزان دما طی حدودا 31 روز براي آفت مورد نظر تامین شد. این آفت توانایی ایجاد 11 نسل در طی یک سال را دارا می باشد.
واژه هاي کلیدي: روزحرارت موثر، مینوز گوجه فرنگی.
مقدمه
مینوز گوجه فرنگی با نام علمی حشره ایی از راسته بالپولکداران و متعلق به خانواده می باشد که براي اولین بار از آمریکاي جنوبی گزارش شده است. این آفت به عنوان یکی از مخرب ترین آفات گوجه فرنگی در سر تا سر دنیا محسوب می گردد. لاروهاي مینوز گوجه فرنگی برگ ها، گل، ساقه و میوه گوجه فرنگی را آلوده می سازد که این امر باعث کاهش شدید محصول می گردد. استفاده از روش هاي مدیریتی سازگار با محیط زیست که جایگزین روش شیمیایی است و همچنین مدیریت تلفیقی این آفت مانند کنترل زراعی، بیولوژیکی و ژنتیکی بسیار لازم و ضروري می باشد.
از آنجایی که حشرات جزء موجودات خونسرد می باشند، درجه حرارت محیط نقش مهمی را در رشد و توسعه آنها ایفاء می کند. اهداف طرح پژوهش شامل: تعیین درجه روز حرارت براي پایش آفت مینوز گوجه فرنگی در گلخانه هاي اصفهان. مدیریت کنترل آفات همیشه هدف فقط کنترل یک آفت نیست و نباید از کنترل سایر آفات کلیدي غافل شویم. با توجه به اینکه لاروها در داخل بافت گیاهی می باشد تاثیر سموم براي از بین بردن آفت کم است و آفت مقاوم به سموم می باشد.
استفاده از دیگر روش هاي کنترل و همچنین مدیریت موثر و پایدار توتا از طریق مدیریت تلفیقی بسیار مهم است. مهمترین برنامه هاي IPM، شامل ردیابی - براي تشخیص نوسانات جمعیت و تعیین زمان مبارزه - جمعیت هاي آفت، روش هاي موثر پیشگیري وکنترل آفت است.
مواد و روشها
به منظور انجام آزمایشات و نمونه برداري مورد نظر، گلخانه آلوده ایی به آفت مینوز گوجه فرنگی در شهر زیار واقع در منطقه شرق اصفهان انتخاب شد. محصول کشت شده در این گلخانه گوجه فرنگی گیلاسی از رقم جاگوار بود. گلخانه مربوطه هیدروپونیک بوده و داراي رطوبت 65% تا 70%، دماي بیشینه 33 درجه سانتی گراد و کمینه دماي 12 درجه سانتیگراد بود. به منظور تعیین درجه ي روز حرارت، 12 گلدان انتخاب و نشا هاي گوجه فرنگی به آن منتقل گردید.
گلدان ها به قفس هاي ایزوله پوشیده شده با تور منتقل شد و پروانه هاي مینوز نر و ماده به منظور تخم گذاري بر روي آنها رها سازي گردید. به محض مشاهده تخم بر روي بوته هاي مورد نظر، با استفاده از دماسنج نصب شده در گلخانه، بیشینه و کمینه دماي هر روز ثبت گردید. این ثبت دما تا زمان بروز اولین حشره کامل مینوز گوجه فرنگی ادامه داشت. در طی ثبت اطلاعات دمایی، روزهایی که در آن اولین لارو، اولین شفیره و اولین حشره کامل مشاهده شد را نیز یادداشت نموده تا بتوان به وسیله آن و فرمولی که در ذیل مشاهده می کنید، درجه ي روز حرارت را براي این آفت در شرایط گلخانه بدست آوردیم. آستانه حرارتی براي این آفت در منابع 0,2 ± 8,1 درجه سانتیگراد ذکر شده بود اما براي آسان تر کردن محاسبات آستانه حرارتی در این تحقیق 8 درجه سانتیگراد در نظر گرفته شد.
میزان حرارت مورد نیاز براي مراحل مختلف رشد شب پره مینوز گوجه فرنگی در شرایط گلخانه مجموع دماي موثر مورد نیاز براي تبدیل تخم به حشره کامل براي این آفت در شرایط گلخانه ایی در استان اصفهان 451,75 درجه سانتیگراد می باشد که با توجه به بیشینه و کمینه دماي گلخانه هاي موجود در منطقه این میزان دما در طی 31 روز براي آفت تامین می گردد. میزان دماي مورد نیاز براي تکمیل مراحل مختلف رشدي تخم، لارو سن اول، لارو سن دوم، لارو سن سوم، لارو سن چهارم و شفیره و حشره کامل به ترتیب 44,5، 43,5، 60، 59,5، 72,75 و 171,5 درجه سانتیگراد می باشد.
با توجه به بیشینه و کمینه دماي موجود در گلخانه هاي استان اصفهان در طی سال که به ترتیب 32 و 14 درجه سانتیگراد در نظر گرفته شد، این آفت 11 نسل در طول یک سال زراعی در گلخانه هاي استان اصفهان ایجاد خواهد نمود.
بحث و نتایج
با توجه به جدول درجه روز_حرارت تنظیم شده براي آفت مینوز گوجه فرنگی، این آفت در شرایط گلخانه ایی در استان اصفهان به مجموع 451,75 درجه سانتی گراد دما براي تکمیل سیکل زندگی خود نیاز داشته است که با توجه به کمینه و بیشینه دماي موجود در گلخانه هاي اصفهان این میزان دما طی حدودا 31 روز براي آفت مورد نظر تامین گردیده است.
این آفت در شرایط گلخانه ایی داراي 11 الی 12 نسل و در شرایط مزرعه ایی داراي 7 تا 8 نسل می باشد که در مقایسه با نتایج جعفري و همکاران در سال 1391 که آفت مینوز گوجه فرنگی براي تکمیل سیکل زندگی خود به 459,6 درجه سانتیگراد نیاز دارد مطابقت داشته و همچنین با تحقیقات پولات و همکاران، درجه روز_حرارت مورد نیاز این آفت بین 461, 02 تا 470 ,94 بوده است نیز مطاقبت دارد. همچنین با داشتن مدل هاي درجه روز حرارت می توان زمان ظهور آفت را در شرایط مزرعه ایی و گلخانه ایی پیش بینی نمود و نسبت به انجام برنامه هاي کنترلی در زمان معین اقدامات لازم را به عمل آورد.
