بخشی از مقاله
چکیده:
دراین مقاله، تأثیر تمدن وعلوم اسلامی درحوزه های گوناگون، درتمدن وعلوم مغرب زمین، مورد بحث قرار می گیرد. علم وتمدن اسلامی به دوشیوه به غرب منتقل گردیده است: -1 شیوه ی ارتباط مستقیم مسلمانان با مسیحیان ازطریق جنگ های صلیبی،تماس درسیسیل واسپانیا وانتقال فرهنگ گفتاری ورفتاری-2 شیوه ی ارتباط غیرمستقیم ازطریق آثارعلمی و ترجمه مسلمانان. تأثیرفرهنگ وتمدن اسلامی درتمدن غرب درحوزه های علوم عقلی وعلوم الهی، پزشکی، ریاضیات، ستاره شناسی، جغرافیا، شیمی، فیزیک،گیاه شناسی وداروشناسی، هواشناسی وبرخی علوم دیگربوده است. به موازات تأثیرعلوم اسلامی درغرب، هنرهای اسلامی نیزدرمغرب زمین تأثیر و نفوذ داشته است.
طرح بحث
اسلام که درآغاز قرن هفتم مسیحی طلوع کرد، منشأ پیدایش تمدنی جدید گردید. اسلام با اهمیت دادن به فراگیری دانش، زمینه ی جذب اندیشه هایی را از منابع گوناگون فراهم کرد. مسلمانان با علوم یونانی، کلدانی، ایرانی، هندی وچینی تماس پیدا کردند و با أخذ آن علوم، آنها را در یک مجموعه به هم آمیختند که در طی قرون متوالی رشد کرد وبه صورت جزئی از تمدن اسلامی درآمد.
تمدن اسلامی که برآیندی ازتعالیم وآموزه های دینی وعلوم ملل دیگر بود، منشأ تحول بزرگ فکری ،فرهنگی وعلمی جهان گردید. تمدن اسلامی صرفا نقش انتقال دهنده ی علوم وملل دیگر نداشته، بلکه باجذب علوم وعناصر فرهنگی ملل دیگر، پایه گذار تمدن جدید گردید.
برای گسترش علم، انتقال به اندازه انکشاف، اساسی است. - نفیس احمد - 17/1367/ تأثیرات فرهنگ وتمدن اسلامی درفرهنگ وتمدن غربی از ارتباط مسلمانان بااروپائیان وانتقال دستاوردهای تمدن اسلامی به ملل مغرب زمین، ناشی شده است.تحقیقات علمی مسلمانان در علوم مختلف، مبنای تحقیقات علمی اروپائیان قرار گرفت وایشان توانستند با استفاده ی از آن تحقیقات، حرکت وجنبش علمی را که مسلمانان در دوره ی جدید آغازگرآن بودند، به انجام برسانند. علی رغم نادیده انگاری یا انکار تأثیرتمدن اسلامی در تمدن غرب توسط غربیها؛ اما برخی از نویسندگان آنها به این حقیقت اعتراف نموده اند.
کالین ا.رنان دراین باره، چنین آورده است: »علم اسلامی دارای دوجنبه است: یک سو افکارعلمی است که از خارج وارد شده است وسوی دیگر، سهمی است که خود اعراب به گنجینه ی دانش علمی افزودند.این دومی؛ یعنی سهم خود اعراب را غالبا یا نادیده گرفته یا در سایه ترقیات هیجان انگیزتری نگریسته اند که ازقرن شانزدهم به بعد از اروپای غربی می آمد. اکثرا علم در عربستان را چیزی بیش ازنگهدارنده، ندیده اند.این ناحیه را انبار بزرگی برای نتایج علمی قبلا مکشوفه پنداشته اند که نتایج را نگهداری کرده است تا روزی برای استفاده به غرب واگذارد؛ ولی این البته هجو واقعیت است؛ شک نیست که عرب ها علم یونان را وآن که هیچ؛ حتی بخشی ازعلم چین وهندوستان را نیز به ارث بردند وبعدها به غرب رد کردند؛ ولی این فقط جزیی از کاری بود که آنها کردند.اعراب آنچه را به ارث بردند، ترجمه وتفسیر کردند وتحلیل های ارزشمندی به آن افزودند؛ مهم تراینکه ازخود نیزفراوان تراویدند
مسلمانان هم خود را مصروف آن ساختند که طرح های یونانیان را تکمیل کنند؛معنای این سخن این نیست که خلاقیت وابتکارعمل نداشته اند؛ معنای آن این است که دانشمندان مسلمان اصالت ونوآوری خود را درتصحیح، بسط، تحلیل وبه کاربستن قالب موجود؛ نه در پدید آوردن قالبی نو به کار بردند.
علم اسلامی زمانی رشد کرد که علم مسیحیت روبه زوال بود ودرحدود نیمه ی اول قرن دوم هجری رهبری بطورقطع ازاروپا به خاور نزدیک منتقل شده بود.
آلدومیدلی دربیان اهمیت جهانی علوم اسلامی می نویسد:»اهمیت جهانی علوم عربی - اسلامی - به این دلیل است که بعدازآنکه ذخایرعلمی قدیمی غرب وشرق مورد تحقیق وتتبع کم وبیش قابل توجه اعراب قرارگرفت، آنها موجبات انتقال این علوم را به ملل مسیحی اروپای غربی فراهم کردند
مونتگمری وات درتاثیرتمدن اسلامی دراروپا ومسیحیت چنین ذکرمی کند »:وقتی که تمام جنبه های تماس اروپای میانه را با اسلام در نظر بگیریم، درمی یابیم که تأثیر اسلام برمسیحیت غربی، بسیاربالاتر ازآن است که تاکنون معلوم شده است. اسلام در محصولات مادی واکتشافی تکنولوژی اروپای غربی سهیم بوده است. اسلام از نظر فکری در تحریک اروپا درزمینه های علم وفلسفه دست داشت ونیزاین اسلام بود که باعث شد اروپا تصویر جدیدی از خود ترسیم کند. از آنجا که اروپا می خواست درمقابل اسلام واکنش نشان دهد، تأثیرات ساراسن ها - مسلمان ها - را برخودکم بها ودر اتکای خود بر میراث یونانی ورومی، اغراق کرده است؛ امروز بر ما اروپائیان غربی است که برداشت خود را اصلاح کنیم وبردین خود نسبت به جهان اسلام وعرب اعتراف نمائیم
با وجود تلاش هایی که اروپائیان در از میان بردن آثارومظاهرتمدن اسلامی وامحاء اسناد تاریخی تأثیرتمدن اسلامی درغرب به انجام رساندند، اما آثاراسلامی در اسناد معتبر، میراث علمی وفرهنگی در سرزمین های اروپایی وجود دارند که ما را با مناشی وپیشینه ی تمدن غرب آشنا نمایند. در این نوشتار، تأثیر تمدن وعلوم اسلامی درحوزه های گوناگون، در تمدن وعلوم غرب، مورد بحث وبررسی قرار می گیرد.
