بخشی از مقاله
چکیده
کمبود آهن که اغلب در خاکهای آهکی و قلیایی و مخصوصا در مناطق خشک و نیمه خشک رخ می دهد یکی از فاکتورهای اساسی است که محصول گیاهان زراعی را تحت تاثیر قرار می دهد. کمبود آهن اغلب با اسپری برگی کودهای کلاته در گیاهان یکساله مثل لوبیا اصلاح می شود. بنابر این در این مطالعه یک آزمایش مزرعه ای برای بررسی اثربخشی تغذیه برگی با مقادیر مختلف نانوکود کلاته آهن و کلات EDDHA روی بیوماس، محصول و شاخص برداشت لوبیا سفید انجام شد.
2/5 و 5 گرم در لیتر نانوکود کلاته آهن و کلات EDDHA روی گیاهان در دو مرحله گیاهچه 4-3 برگی و گلدهی بکاربرده شدند و برای گیاهان شاهد آب اسپری شد. نتایج بدست آمده نشان داد که کاربرد هر دو کلات در حد معنی داری میزان محصول و شاخص برداشت را نسبت به گیاهان شاهد افزایش داد.
کلات EDDHA بیوماس گیاهان را متاثر نکرد اما کاربرد 5 گرم در لیتر نانوکود کلاته آهن در مرحله گیاهچه 4-3 برگی بطور معنی داری بیوماس گیاه را افزایش داد. بالاترین میزان محصول با کاربرد5 گرم در لیتر نانوکود کلاته آهن و کلات EDDHA در مرحله گلدهی و یا با کاربرد 2/5 گرم در لیتر EDDHA روی گیاهچه 4-3 برگی بدست آمد. بنابر این توصیه می شود برای تولید محصول بیشتر لوبیا سفید کاربرد 5 گرم در لیتر نانوکود کلاته آهن روی گیاهچه اقتصادی تر است مخصوصا که نانو کود از EDDHA ارزانتر است.
-1مقدمه
عناصر ریزمغذی و مخصوصا آهن نقش حیاتی در رشد و نمو گیاهان ایفا میکند و سهم مهمی را در افزایش عملکرد محصولات زراعی و گیاهان دارویی نشان میدهند
کمبود آهن منجر به بروز زرد برگی، کاهش فتوسنتز و غلظت کلروفیل، کاهش وزن خشک بخش هوایی و ریشه، تغییر غلظت و محتوای آهن و سایر عناصر فلزی در بافتهای گیاهی میشود که این صفات ارتباط نزدیکی با عملکرد گیاهان زراعی دارند. لذا برای اصلاح کمبود آهن در گیاهان اغلب از کودهای آهن در کشاورزی استفاده میشود. قابل توجه است که افزودن آهن در فرمهای غیر کلات به خاکها مخصوصا در خاکهای آهکی ایران تاثیر زیادی در فراهم آوردن آهن برای گیاه و میکروارگانیسم های خاک ندارد. چرا که آهن آزاد به سرعت هیدراته شده و به صورت هیدروکسیدهای آهن رسوب می کند و قابل استفاده نیست
ترکیبات کلاته آهن بهترین راه حل برای برطرف کردن کلروز آهن در همه خاکها و علیالخصوص خاکهای قلیایی بوده و میتوانند شدیدترین مشکلات تغذیهای گیاهان را برطرف سازند.افزایش میزان محصول از طریق کاربرد کود آهن در خاک و آب آبیاری و همچنین برای دانهها، جوانهها، ریشهها و برگها گزارش شده است. لذا تحقیقات در مورد ارائه کودهای کلاته جدید به سرعت در حال انجام است
کودهای مصنوعی کلات - - H - مثلا اتیلن دیامین تترااستیک اسید - - EDTA و یا EDDHA از اسیدهای پلی آمینو کربوکسیلیک منشا میگیرند که دارای تمایل بالایی به - - H - میباشند. این کلاتها ابتدا از طریق انجام سنتز فاکتورهای کلات کننده و سپس با افزودن - - H - از نمکهای غیر آلی به دست میآیند.کلاتهای مصنوعی - - H - به طور فوق العاده ای به عنوان کودهای خاکی، حتی در خاکهای آهکی موثر هستند. چون Fe به فاکتور کلات کننده در رنج وسیعی از مقادیر pH متصل میشود و بنابراین حلشدنی باقی میماند. با وجود این کلاتهای مصنوعی - H - - گران قیمت هستند و بنابراین فقط در محصولات با ارزشی مثل درختان میوه به طور گسترده به کار میروند
اخیرا نوع جدیدی از کلاتهای آهن به نام نانو کود کلات آهن خضرا به بازار عرضه شده که دارای کمپلکس منحصر به فردی میباشد و این نانو کمپلکس دارای 9 درصد آهن محلول در آب در بازه 11<pH>3 میباشد.
گیاهان عمدتا عناصر غذایی را از طریق ریشهها یا برگهای خود جذب میکنند و نانو کودها به دلیل آزادسازی آرام و کنترلشده مواد غذایی به منظور تامین عناصر مورد نیاز گیاه در هر دو روش جذب برگی یا ریشهای نسبت به کودهای مرسوم برتری دارند. کودهای شیمیایی برگپاش عموما به منظور فراهم کردن سریع عناصر غذایی برای گیاه مورد استفاده قرار میگیرند این در حالی است که امکان دارد بکارگیری نانوکودها در این شرایط به دلیل برخورداری از راندمان جذب عناصر بالاتر نسبت به کودهای مرسوم، مفیدتر و موثرتر باشد
با به کار گیری نانو کودها به عنوان جایگزین کودهای مرسوم، عناصر غذایی کود به تدریج و به صورت کنترل شده در خاک آزاد می شوند. فناوری نانو فرصتهای جدیدی را به منظور افزایش راندمان مصرف عناصر غذایی و به حداقل رساندن هزینههای حفاظت از محیط زیست فراهم نمودهاست - نادری و همکاران. - 1390 با استفاده از مواد نانو ساختار یا نانو مقیاس به عنوان حامل کودی یا ناقل کنترلکننده رهاسازی به منظور ایجاد کودهای هوشمند، امکان کنترل دقیق آزاد سازی عناصر غذایی فراهم می شود و این امر میتواند گامی موثر در جهت دستیابی به کشاورزی پایدار و سازگار با محیط زیست یاشد
لذا هدف در این پژوهش این بود که اثرات نانو کود کلاته آهن وEDDHA جهت کمبود رفع هن در گیاه لوبیای سفید در خاک قلیایی مقایسه شود تا معلوم شود کدام کود میتواند بهتر به جریان رشد وتولید محصول گیاه لوبیا کمک کند ودر کل کاربرد کدامیک بهتر میباشد همچنین تعداد دفعات استفاده از کود چه تاًثیری بر عملکرد محصول دارد.
-2 مواد وروشها
آزمایش به صورت فاکتوریل با طرح بلوکهای کاملا تصادفی با 3 تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل 2 سطح نانوکود کلاته آهن شرکت خضراو دو سطح EDDHA از شرکت آرمان سبز آدینه 2/5 - و5 گرم در لیتر - و همچنین دو زمان کاربرد این کودها - سه تا پنج برگی گیاهچه وزمان گلدهی - بود.
برای این منظور در سال زراعی 1393 در بخش دستگرد امامزاده از استان چهارمحال وبختیاری تعداد 30 کرت لوبیای چیتی به صورت بلوک های کامل تصادفی در تاریخ 1393/3/1 کاشته شد که اندازه هر کرت حدود 120 سانتیمتر مربع به ابعاد 90 سانتیمتر و135 سانتیمتر بود. بذر لوبیاها در زمین مزرعه با pH= 9 کاشته شد. اولین آبیاری در تاریخ 1393/3/22 انجام گرفت. سپس در تاریخ 1393/4/6 ابتدا دو غلظت 2/5 و5 گرم در لیتر از دونوع کود سکسترون اس پی - کلات - EDDHA و نانوکود کلاته آهن به صورت اسپری روی برگ گیاهان اضافه شد در تاریخ 1393/4/24 نیز موقع شروع گلدهی دومین مرحله اضافه کردن کود انجام گرفت. پس از رسیدن کامل دانه، گیاهان برداشت شده و وزن خشک - بیوماس - و میزان عملکرد - محصول دانه - هر گیاه اندازهگیری شد و شاخص برداشت نیز از تقسیم عملکرد اقتصادی - تولید دانه - به عملکرد بیولوژیک - بیوماس - بدست آمد.
-3 نتایج
نتایج حاصل از آزمایش اثر دو غلظت از دو نوع کلات آهن در دو زمان کاربرد آنها در شکل1 ارائه گردیده است. نتایج نشان داد کلات EDDHA بیوماس گیاهان را متاثر نکرد اما کاربرد 5 گرم در لیتر نانوکود کلاته آهن در مرحله گیاهچه 4-3 برگی بطور معنی داری بیوماس گیاه را افزایش داد.
