بخشی از مقاله
چکیده:
به منظور بررسی تأثیر کودهاي زیستی و نانو کود کلات آهن به دو صورت محلولپاشی و کاربرد در خاك بر عملکرد و اجزاي عملکرد ذرت ، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1394 در مزرعه دانشکده کشاورزي دانشگاه صنعتی شاهرود اجرا شد. تیمارهاي آزمایش شامل سه سطح کود زیستی باکتریایی به صورت خالص - شاهد ، ازتوباکتر کروکوکوم آزوسپیرلیوم برازیلن و نانو کود کلات آهن در پنج سطح - شاهد ، آهن معمولی خاك مصرف، آهن معمولی محلول پاشی، نانو کلات آهن خاك مصرف و نانو کلات آهن محلول پاشی بود. نتایج نشان داد که تیمارهاي آزمایشی اثر معنی داري بر صفات اندازه گیري شده داشتند.
بیشترین میزان عملکرد دانه 693/81 - گرم در مترمربع - ، وزن هزار دانه 235 - گرم - و بیشترین ارتفاع بوته و عملکرد بیولوژیک به ترتیب به میزان 1/56 متر و13/53 تن در هکتار از سطح کودي زش به دست آمد. همچنین در بذور تلقیح شده با کود زیستی صفات اندازه گیري شده از میزان بیشتري نسبت به تیمار شاهد - عدم تلقیح - برخوردار بودند.
به طوریکه در تیمار تلقیح شده با باکتري آزسپیریلوم میزان عملکرد دانه 445/1 - گرم در مترمربع - ، و عملکرد بیولوژیک 12/21 - تن در هکتار - بود. بیشترین تعداد ردیف در بلال و تعدا دانه در ردیف از تیمار کودي نانو کلات آهن به صورت محلولپاشی به ترتیب به میزان 13/69 ردیف و 30/83 دانه در ردیف به دست آمد که به ترتیب 11/03 و 27/13 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش یافت. با توجه به نتایج به دست آمده استفاده از کودهاي زیستی و کاربرد نانو کلات آهن به صورت محلول پاشی روش مناسبی براي افزایش عملکرد کمی ذرت محسوب می گردد.
واژگان کلیدي: آزسپیرلیوم برازیلنس ، ازتوباکتر کروکوکوم ، اجزاي عملکرد، کود هاي زیستی، نانو کود
مقدمه
ذرت یکی از کهنترین گیاهان زراعی است که بشر به اهمیت و ویژگی هاي آن پی برده و امروزه 70 درصد از غذاي بشر را در جهان تامین می کند . تلاش هاي گسترده اي به منظور یافتن راهکارهایی جهت افزایش تولیدات کشاورزي همراه با کاهش مصرف کودهاي شیمیایی آغاز شده است که بر این مبنا کاربرد کودهاي زیستی راه حل مناسبی در راستاي کشاورزي پایدار می باشد. یکی از انواع کودهاي زیستی، باکتريهاي ریزوسفري محرك رشد گیاه - لبنب - است که به طور مستقیم و غیره مستقیم سبب افزایش رشد و عملکرد گیاهان زراعی میشوند.
باکتريهاي جنس ازتوباکتر، آزوسپیرلیوم و سودموناس از مهمترین باکتريهاي محرك رشد محسوب میشود که ضمن تثبیت بیولوژیکی نیتروژن و انحلال فسفات خاك، با تولید هورمونهاي محرك رشد به ویژه اکسین، جیبرلین و سیتوکنین، رشد و نمو و عملکرد گیاهان زراعی را تحت تاثیر قرار می دهند. گیاهان در طی دوره رشد نیاز به ذخیره مداوم و کافی آهن دارند و در صورت کمبود آن در برگهاي جوان، رشد گیاه کم شده و تولید ماده خشک کاهش مییابد. با تولید نانو کودها این ترکیبات نانویی به سرعت و به صورت کامل جذب گیاه شده و به خوبی نیازها و کمبودهاي غذایی آن را مرتفع میسازد.نانو کود کلاته آهن به علت پایداري مناسب و توان آزاد سازي کنترلی در شرایط غرقابی پایه کودي مطمئنی براي رهایش آهن در شرایط شالیزار میباشد.
این نانو کود به علت دارا بودن آهن و روي میتواند به طور طبیعی محصول را غنی نماید غنی سازي محصولات کشاورزي میتواند از روشهاي متعددي از جمله روشهاي به زراعی در مزرعه که عمدتاً از طریق رعایت اصول مصرف بهینه کود صورت گیرد. در این روش با رعایت اصول مصرف بهینه کود در مزارع، باغها و مراتع، ضمن افزایش عملکرد و بهبود کیفیت، غلظت عناصر غذایی نیز در محصولات کشاورزي افزایش مییابد.
مواد و روش ها
آزمایش در سال زراعی 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزي دانشگاه صنعتی شاهرود به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد . تیمارهاي آزمایش شامل سه سطح کود زیستی باکتریایی به صورت خالص - شاهد، ازتوباکتر، آزوسپیرلیوم - و نانو کود کلاته آهن در پنج سطح - شاهد، آهن معمولی خاك مصرف، آهن معمولی محلول پاشی، نانو کلات آهن خاك مصرف و نانو کلات آهن به صورت محلول پاشی - بود. تجزیه داده ها با نرم افزار حAح انجام شد و میانگین ها با آزمون چند دامنه اي دانکن در سطح احتمال 5 درصد مقایسه شدند.
نتایج و بحث:
با توجه به نتایج به دست آمده از تجزیه واریانس، از بین منابع تغییر، اثر متقابل کود زیستی باکتریایی و کاربرد کود نانو کلات آهن بر عملکرد دانه در سطح احتمال 5 درصد تاثیر معنی دار شد. کود زیستی باکتریایی در سطح احتمال 5 درصد روي عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک تاثیر معنی داري داشت اما نتوانست تاثیر معنی داري روي ارتفاع بوته، تعداد ردیف در بلال، تعداد دانه در ردیف و وزن هزار دانه داشته باشد. کود نانو کلات آهن نیز در سطح احتمال 1 درصد تاثیر معنی داري روي وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک و در سطح احتمال 5 درصد روي ارتفاع بوته، تعداد ردیف در بلال و تعداد دانه در ردیف تاثیر معنی داري داشت.
نشان دهنده ي معنی داري در سطح احتمال پنج و یک درصد می باشند، بیشترین ارتفاع بوته مربوط به محلول پاشی نانوکلات آهن بود که اختلاف آماري قابل توجهی با سایر ترکیبات داشت. این تفاوت نسبت به شاهد چیزي در حدود 8/57 درصد بود. سطح کودي زش با 235 گرم داراي بیشترین وزن هزار دانه بوده و سطح کودي ذش داراي کمترین وزن هزار دانه - 140 گرم - بود. البته وزن هزاردانه در تیمار تلقیح با کودهاي زیستی اختلاف فاحشی از نظر آماري از خود نشان نداد. بیشترین عملکرد دانهي ذرت 693/81 - گرم - که تحت تاثیر تلقیح باکتري آزسپیریلوم و محلول پاشی نانو کلات آهن به دست آمد و اختلاف آماري چشمگیري را نسبت به سایر ترکیبات آماري از خود برجاي گذاشت و باعث بهبود 55/9 درصدي نسبت به شاهد گردید.
بر اساس جدول مقایسه میانگین بیشترین میزان ماده خشک تولید شده به میزان 13/53 تن در هکتار مربوط به سطح کودي زش بود که اختلاف آن با سطح کودي ذش ، 36/52 درصد بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اثر کود نانو کلات آهن بر تعداد ردیف در بلال در سطح احتمال 5 درصد معنیدار شده است. مقایسات میانگین نشان داد که بیشترین تعداد ردیف در بلال از تیمار کودي نانو کلات آهن به صورت محلولپاشی به میزان 13/69 ردیف به دست آمد که 11/03 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش یافت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد .
که اثر کود نانو کلات آهن بر تعداد دانه در ردیف در سطح 5 درصد معنیدار شد. مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین تعداد دانه در ردیف از تیمار کودي نانو کلات آهن به صورت محلول پاشی به میزان 30/83 دانه در ردیف به دست آمد که 27/13 درصد نسبت به تیمار عدم مصرف کود افزایش یافت.
