بخشی از مقاله
چکیده:
به منظور کنترل رشد نامحدود گیاه دارویی گل مغربی و همزمانی رسیدن بذور نارس آن، آزمایشی در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار انجام گردید. تیمارهاي آزمایشی شامل غلظت 200 پی پی ام اسید سالیسیلیک و غلظت صفر - شاهد - و روش برداشت با شعله و بدون شعله - شاهد - بودند. صفات اندازه گیري شده شامل ارتفاع گیاه، وزن هزار دانه، وزن تک کپسول حاوي بذر و تعداد شاخه فرعی بودند. کاربرد اسید سالیسیلیک تاثیر معناداري جز در تعداد شاخه فرعی 5 - درصد - ، در سایر صفات نداشت. تیمار شعله وزن تک کپسول حاوي بذر 1 - درصد - و تعداد شاخه فرعی 1 - درصد - را تحت تاثیر قرار داد.
برهمکنش این تیمارها صفات ارتفاع و وزن تک کپسول حاوي بذر را در سطح 1 درصد و تعداد شاخه فرعی را در سطح 5 درصد تحت تاثیر قرار داد. نتایج نشان میدهد که تیمار توام اسید سالیسیلیک و شعله باعث کنترل رشد نامحدود گل مغربی شد و همچنین سبب ایجاد یک تنش طبیعی جهت پر کردن بذرها میگردد که به دنبال آن عملکرد وزنی را تحت تاثیر قرار خواهد داد . با توجه به یافتههاي بالا کاربرد این تیمارها در کشتوکار گل مغربی توصیه میگردد.
مقدمه:
گل مغربی - - Oenothera biennis L. از خانواده Onagraceae به عنوان یک محصول روغنی که داراي سطح بالایی از گاما لینولئیک است، کشت و کار میگردد . - Murphy 2004 - مصرف بالاي گل مغربی فرصت مناسبی را به کشاورزان براي کشت و کار این گیاه داده است . - Fieldsend and Morison 2000 - روغن حاصل از بذرهاي گل مغربی از جنبه دارویی در صنعت پزشکی و آرایشی-بهداشتی به صورت گسترده مورد استفاده قرار میگیرد - . - Bamford 2013. Zaitone et al 2011گل مغربی بر اساس سیستم رشدي خود گیاهی دوساله و داراي رشد نا حدود است
از مشکلات اصلی گل مغربی میتوان به ریزش بذرهاي آن اشاره کرد . - Ghasemnezhad and Honermeier, 2007 - از طرفی رشد نامحدود گل مغربی و عدم یکسانی در رسیدن کپسولها و ریزش بذرهاي آن باعث ناهماهنگی در وضعیت برداشت گیاه شده که این ناهماهنگی کاهش عملکرد گیاه را در پی دارد. در این خصوص راهکارهاي به زراعی مفید میتواند علاوه بر تایید کشاورزي ارگانیک، روشی براي افزایش عملکرد محسوب گردد و میتواند به برداشت یکنواخت گل مغربی و کاهش افت عملکرد کمک نماید.
اسید سالیسیلیک به عنوان یک عامل محرك رشد، سرعت رشدي گیاه را بالا میبرد که این مهم با القاي تنش و تحت تاثیر قرار دادن فتوسنتز و آنزیم هاي دخیل در این فرایند ایجاد میگردد
تحقیقات گذشته بیان میدارد که اسیدسالیسیلیک با توجه به گونه، دوره رشدي و شرایط محیطی، در غلظتهاي مختلف اثرات مختلفی بر گیاهان دارد . - Hayata et al 2010 - اسید سالیسیلیک در غلظتهاي پایین به عنوان یک فاکتور موثر براي گیاه عمل کرده و در رفع آسیب اکسایشی در گیاه نقش دارد اما این هورمون در صورت استفاده در غلظتهاي بالا، سبب القاي تنش در گیاه میگردد . - Kshavrz et al 2012 - در تحقیقی دیگر مشخص گردید که به کاربردن اسید سالیسیلیک با غلظت 0/5 میلی مولار، باعث افزایش ارتفاع گیاه سیاهدانه گردید - رضایی چیانه و پیرزاد . - 1393 در این راستا در مقابل نتایج تحقیقی که در خصوص تاثیر اسید سالیسیلیک، استیل اسید سالیسیلیک و اسید جنتیسیک بر گیاه ذرت و سویا به عنوان دو دانه روغنی، انجام گردید مشخص شد که سطح برگ و ماده خشک افزایش پیدا کرد ولی ارتفاع گیاه تحت تاثیر قرار نگرفت .
از طرفی حذف یا خشک کردن برگهاي گیاهانی که از بذرهاي آنها استفاده میشود، میتواند تکنیک موفقی براي یکسان سازي رشد نامحدود شود . همچنین نشان داده شده که روش برداشت و زمان برداشت بر روي عملکرد و محتویات روغن گیاه کوفهآ موثر واقع میشود .
در این مطالعه هدف از به کارگیري شعله مسدود کردن آوندهاي آبکشی از طریق سوزاندن آنها بوده و در نتیجه برگشت مواد پرورده به داخل بذور نارس بود. با توجه به موارد ذکر شده، در تحقیق حاضر اثر دو عامل روش برداشت با شعله و بودن شعله و محلول پاشی اسید سالیسیلیک در طی دوره ي رشدي گل مغربی، مورد بررسی قرار گرفت.
مواد و روش:
به منظور بررسی واکنش گیاه دارویی گل مغربی به محلول پاشی اسید سالیسیلیک و روش برداشت، آزمایشی در قالب طرح بلوك کاملا تصادفی با سه تکرار در دانشگاه علوم کشاورزي و منابع طبیعی گرگان انجام گردید. بذر استفاده شده از گیاهان کاشته شده در سال قبل جمع آوري شد. نمونه اولیه بذر رقم Another از گونه O. biennis است که از آلمان وارد شده است. گیاهان در تاریخ 25 بهمن 93 در مرحله 4-6 برگی به گلدان اصلی منتقل شدند. ترکیب خاك گلدان با نسبت 1/1/1 خاك، خاکبرگ و پرلیت تهیه شد. EC و pH ترکیب مورد استفاده به ترتیب 2/1 دسیزیمنس و 6/7 بود.
تیمار اسید سالیسیلیک با غلظت 200 پیپیام بعد از اینکه تقریبا یک سوم کپسولهاي پایین گیاه قهوهاي شده بودند، اعمال شد. دو مرحله دیگر محلول پاشی اسید سالیسیلیک به فاصلهي یک هفته از اولین مرحله صورت گرفت. همچنین زمانی که دو سوم کپسولهاي بوته قهوه اي شدند، به منظور تسریع رسیدن و یکنواختی بذور گیاهان از محل طوقه با شعله تا تغییر رنگ پوست به قهوهاي تیمار شدند. براي برداشت گیاهان، در تیمار دستی، گیاهان با قیچی باغبانی کف بر شده و تا خشک شدن کامل روي گلدانها باقی گذاشته شدند. نمونههاي گیاهی که با شعله تیمار شدند یک هفته پس از اعمال تیمار برداشت شدند. زمان اعمال تیمار شعله و تیمار دستی، همزمان بود.
نتایج و بحث:
در بررسی اولیه نتایج مشخص شد که تیمارهاي به زراعی بر روي صفات مورد مطالعه اثرگذار بودهاند. همانطور که در جدول تجزیه واریانس مشخص است تیمار اسید سالیسیلیک جز در تعداد شاخهي فرعی در سطح 5 درصد، در سایر صفات اثر معناداري نداشته و با نتایج رضایی چیانه و پیرزاد - 1393 - در تضاد ولی با نتایج خان و همکاران - 2005 - همسو بود.
در مقابل در تیمار ارگانیک برداشت با شعله، اختلاف معنا داري در صفات وزن تک کپسول حاوي بذر و تعداد شاخه فرعی در سطح 1 درصد مشاهده گردید
جدول :1تجزیه واریانس صفات اندازه گیري شده
همانطور که مشاهده میشود بیشترین تعداد شاخه فرعی در گیاهان تیمار شده با اسید سالیسیلیک 200 پی پی ام 1/44 - عدد - مشاهده گردید - شکل . - 1
