بخشی از مقاله
چکیده
برای توسعه سلامت دانشآموزان، مدرسه جایگاه ویژهای دارد و ارائه رویکردها و طراحی برنامههای حرکتی از مهمترین عواملی است که میتوانند در بالا بردن سلامت روانی و جسمانی کودکان ایفای نقش کنند. هدف از مطالعه حاضر بررسی تاثیر بازیهای کودکانه سنتی و مدرن بر پیشرفت تحصیلی و رشد اجتماعی دختران پیش دبستانی شهر کرمانشاه بود. به همین منظور تعداد 45 نفر بصورت نمونه گیری در دسترس انتخاب و بعد از انجام پیش آزمون رشد اجتماعی و پیشرفت تحصیلی در سه گروه - بازی های کودکانه سنتی 15نفر، بازی های کودکانه مدرن 15 نفر، و کنترل 15 نفر - جای داده شدند.
سپس گروه اول به مدت 10 هفته و هر هفته 2 جلسه و هر جلسه 45 دقیقه در بازیهای کودکانه سنتی شرکت کردند و گروه دوم در این مدت بازیهای کودکانه مدرن را اجرا کردند و گروه سوم - کنترل - فعالیت انجام ندادند. در نهایت پس آزمون بعمل آمد و نتایج ثبت گردید لازم به ذکر است جهت سنجش رشد اجتماعی آزمودنیها از پرسشنامه وایلند و جهت سنجش پیشرفت تحصیلی از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد.
جهت مقایسه مولهای مورد نظر از آزمون t و تحلیل واریانس یک راهه و تعقیبی توکی استفاده گردید . p 0 05 نتایج حاصل از آزمون t نشان داد که بازیهای کودکانه سنتی و مدرن اثرات معناداری بر پیشرفت تحصیلی و رشد اجتماعی آزمودنیها داشته است.
همچنین نتایج حاصل از آزمون تحلیل واریانس نشان داد که تفاوت معناداری بین آزمودنیهای سه گروه در مولفه های مورد بررسی وجود دارد و گروه بازیهای کودکانه سنتی و مدرن عملکرد بهتری نسبت به گروه کنترل داشتند . p 0 05 بنابراین میتوان گفت بازی یک رویکرد مداخلهای مناسب جهت کمک به رشد اجتماعی و پیشرفت تحصیلی نوآموزان میباشد.
مقدمه
شواهد خوبی وجود دارد که فعالیت جسمانی منظم به سلامت روانشناختی و جسمانی کمک میکند - بیدل و همکاران، 2001؛ - . اگرچه فواید مشغول شدن در فعالیت بدنی منظم به خوبی اثبات شده است، اکثر بچه ها در فعالیت بدنی مناسب برای فواید سلامتی درگیر نمیشوند - سازمان بهداشت جهانی، . - 2004شواهد مطالعات طولی و مقطعی، پیشنهاد میدهند که بچه های فعال از لحاظ جسمانی محتملتر است تا از لحاظ جسمانی در دوران بزرگسالی فعال باشند و بچه های چاق یا دارای اضافه وزن محتملتر است تا بزرگسالان چاق یا دارای اضافه وزن باشند
در نتیجه نیازی به رشد فعالیتهایی که میتواند برای افزایش فعالیت بدنی مورد استفاده قرار گیرد، میباشد و داشتن وزنی سالم را در بچه ها و نوجوانان ارتقاء میبخشد
هرجا کلامی از تربیت بدنی برای کودکان به میان میآید، با کلمه بازی همراه است. چون بازی اهمیت کمتری از ورزش برای کودکان نداشته و غریزه و طبیعت آنهاست. یک کودک سالم را در جمع افراد یا تنها بدون حرکت، بدون سرگرمی و بیکار نمیتوان یافت. اعضای بدن و فکر کودک عطش حرکت و فکر کردن دارند و به دنبال چیزهای نو و تازه میگردند
بخش عمده ای از زندگی کودک در بازی و فعالیتهای اکتشافی در مورد دنیای پیرامونش است. بازی دنیای کودک مرکز توجه اوست و بخش عمدهای از ساعات زندگی روزانه اش را فرا گرفته است. بازی موجب میشود کودک اطلاعات بیشتری در مورد خود، بدن و پتانسیل حرکتی اش بیاموزد. بسیاری از مفاهیم احساسی- عاطفی بنیادی ریشه در دنیای آزاد و شاد بازی دارند
بازی موجب میشود کودک رابطه صحیحی با دیگران برقرار ساخته و رفتارهای خود را متعادل کند، همچنین همکاری در فعالیتهای گروهی را بیاموزد. در عین حال اگر برای خود حقی قائل است، برای دیگران هم حقی قائل باشد. بازیهای دوره دبستان کمک خوبی برای رسیدن به این اهداف خواهد بود. زندگی آتی کودکان در اجتماع نیز تا حد زیادی به نوع این ارتباطها و فعالیتها وابسته است.
بازی به عنوان یکی از ابتدایی ترین رفتارهای حرکتی کودک مطرح است. کودک از طریق بازی به نتایج مهمی دست مییابد، زیرا بازیهای ساده و ابتدایی جرقه ای برای رسیدن به مهارتها و اجراهای ورزشی پیچیده اند و در نتیجه موجب پیشرفت رشد حرکتی میشوند
کارکرد موثر بازیهای کودکانه در زمینه رشد کودکان در حیطه های سه گانه شناختی، عاطفی، و روانی حرکتی و به طور کلی روند تکاملی حرکت بسیار ضروری است
از طرف دیگر نتایج بسیاری از تحقیقات موید تعامل رشد حرکتی و رشد اجتماعی افراد میباشد
در تحقیقات مذکور اعتقاد بر این است که روند اجتماعی شدن کودکان با فعالیتهای اولیه حرکتی آنان آغاز میگردد و موجبات رشد و تکامل حرکتی در دوره کودکی و مشارکت ورزشی آنها در سالهای آتی را فراهم میسازد. کودک در دوره ابتدایی زندگی خود برای نخستین بار با محی ارتباط برقرار کرده، رواب اجتماعی خود را بنا مینهد و به مفهومی از خود میرسد. در این دوره ساختار شخصیت و رفتار انسان بنیان گذاشته میشود و کودک به عنوان یک مجموعه دایم با محرکهای گوناگون دریافت شده در محی ، از طریق حواس مواجه میشود و از همه آنها به نحوی تاثیر میپذیرد، لذا توجه به تجربیات محیطی از اهمیت به سزایی برخورد ار است در همین راستا نتایج مطالعات شارمی و همکاران 1390 ، جعفری و همکاران ، 1393 ، باربارا و همکاران ، - 2013 نشان داد که بازیهای دبستانی میتواند برنامه مناسبی برای رشد اجتماعی دانش آموزان باشند.
علاوه بر این ژان پیاژه که به دلیل نظریه رشد ادراکی شناخته شده است، نقش مهم حرکت را خصوصا در سالهای اولیه ی عمر دریافته است گالاهو، 2012 .کودکان با لمس کردن، چنگ زدن و گرفتن، رها کردن، حفظ تعادل، سینه خیز رفتن یا خزیدن و راه رفتن، به تدریج به سوی مرحله ادراکی میروند. بنابراین تجربه های حرکتی اولیه، پایه های اصلی رشد و تکامل ادراکی حرکتی فرد را تشکیل میدهند
رشد ادراکی حرکتی به عنوان توانایی فرد برای دریافت، یکپارچه کردن، تفسیر و پاسخ موفقیت آمیزبه اطلاعات حسی توصیف می شود
به تدریج توانایی درک مفاهیم و کسب مهارتهایی مانند نمادی کردن، انتزاع، بیان کلامی، خواندن و ... در کودک پدید میآید که همگی به تکالیف درسی مربوط میشوند. ازاین رو برخورداری کودکان از زمینه غنی و استوار از تجربیات حرکتی ادراکی به عنوان پایه ای برای یادگیری آموزشگاهی، اهمیت بسزایی دارد برونو، - .2004 کفارت اولین کسی است که بر حرکت به عنوان عامل بهبودگر عملکرد تحصیلی دانش آموزان تاکید کرده است او بر رواب میان ادراک و حرکت با اظهار اینکه نباید فعالیتهای ادراکی حرکتی را دو ماده جدا بدانیم، بلکه باید با خ فاصله هایی آنها را از یکدیگر جداکنیم، تاکید میکرد
در واقع مفهوم ادراکی حرکتی به فعالیتهای حرکتی انجام شده با هدف بهبود و پالایش مهارتهای شناختی و تحصیلی و حرکتی اطلاق میگردد. طرفداران روش ادراکی حرکتی معتقدند که یادگیری حرکتی مبدأ یادگیری است و فرایندهای ذهنی عالیتر پس از رشد مناسب سیستم حرکتی و سیستم ادراکی و همچنین پیوندهای ارتباطی میان یادگیری حرکتی و ادراکی به وجود میآیند
.تحقیقات زیادی درحال رشد هستندکه حاکی ازآنند فعالیت بدنی برای حفظ و بهبود فرایندهای شناختی جدایی ناپذیر هستند و مغز می تواند توس انواع خاصی از محرکها ازجمله حرکت تغییرکند.
امروزه با افزایش توجه بر پیشرفت تحصیلی وکاهش توجه بر فعالیت جسمانی در مدارس، محققان تلاش میکنند تا ارتباط بین فعالیت جسمانی و پیشرفت تحصیلی را کشف کنند، اما هنوز با توجه به مطالعاتی که انجام شده است نتیجه گیری در مورد ارتباط بین فعالیت جسمانی وپیشرفت تحصیلی دشوار است چراکه طبق گزارش ارین وراسل 2015 نیمی ارتباط مثبت، برخی دیگرارتباط منفی و یا عدم ارتباط بین این دو را نشان داده اند.
با این وجود اغلب دیدگاههای نوین، یادگیری را فرایندی مبتنی بر خلاقیت و ابتکار کودک معرفی میکنند. ارتباط با مربی و همسالان دیگر و نیز کیفیت محی پیرامون بر فرایند یادگیری موثر است. امروزه در پی طراحی شیوه های نوین یادگیری، ضرورت خلق فضاهای نوین برای میزبانی آنها آشکار است. توسعه ی مدارسی تحت عناوین مدارس باز، مدارس چند هسته ای، مدارس اجتماعی و...ناشی از همین ضرورت است. با توجه به اینکه دانشآموزان بخش عظیمی از جامعه را تشکیل میدهند و این گروه گردانندگان جامعه فردا خواهند بود. یکی از دلایل موفقیت نظام آموزشی در هر کشور داشتن دانشآموزانی سالم است، بنابراین در تحقیق حاضر به بررسی تاثیر بازیهای کودکانه سنتی و مدرن بر پیشرفت تحصیلی و رشد اجتماعی دختران پیش دبستانی شهر کرمانشاه پرداخته میشود.
روش شناسی
تحقیق حاضر از نوع نیمه تجربی میباشد. این پژوهش با توجه به هدف تحقیق از نوع پژوهشهای کاربردی است. همچنین طرح تحقیق پیش آزمون - پس آزمون همراه با گروه کنترل میباشد. جامعه آماری تحقیق حاضر از دختران پیش دبستانی شهر کرمانشاه، در سال تحصیلی 1395-1394 تشکیل شده است. با توجه به حجم وسیع جامعه برای انتخاب نمونه از روش نمونه های در دسترس استفاده شد که در نهایت تعداد 45 نفر نوآموز دختر از ناحیه یک شهر کرمانشاه انتخاب، و بعد از انجام پیش آزمون مربوط به رشد اجتماعی و پیشرفت تحصیلی در سه گروه مساوی 15 نفره - بازی های کودکانه سنتی 15نفر، بازی های کودکانه مدرن 15 نفر، و کنترل 15 نفر - جای داده شدند.
بعد از تقسیم آزمودنیها در سه گروه، گروه اول به مدت 10 هفته و هر هفته 2 جلسه و هر جلسه 45 دقیقه در بازیهای کودکانه سنتی شرکت کردند و گروه دوم در این مدت بازیهای کودکانه مدرن را اجرا کردند و گروه سوم - کنترل - در این مدت فعالیت انجام ندادند. بازیهای سنتی و مدرن از کتابهای معتبری از جمله بازیهای محلی ایران نوشته پروین گنابادی ، - 1385، و بازی های مشارکتی نوشته فرشته سبحانی ، - 1384جمع آوری شدند. بازیهای که جنبه گروهی و اجتماعی بیشتری دارند مورد توجه قرار گرفت. در نهایت مطابق پیش آزمون از آزمودنیهای هر سه گروه پس آزمون بعمل آمد و نتایج ثبت گرددید.
