بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر تعیین رابطه شیوه های فرزندپروری - مقتدرانه، مستبدانه، سهل گیر - با اضطراب دختران پیش دبستانی شهر تهران بود. به این منظور نمونه ای شامل 101 دختر و 101 والد به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. و پرسشنامه شیوه فرزند پروری بامریند و پرسشنامه علائم مرضی کودکان - فرم معلم - بر روی آنها اجرا شد . طرح پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود وداده های پژوهش با استفاده از آمار توصیفی ، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته های حاصل از پژوهش نشان داد که بین شیوه فرزندپروری مقتدرانه با اضطراب دختران پیش دبستانی رابطه منفی وجود دارد. بین شیوه فرزندپروری مستبدانه با اضطراب دختران پیش دبستانی رابطه مثبت وجود دارد و بین شیوه فرزندپروری سهل گیر با اضطراب دختران پیش دبستانی رابطه معنادار وجود ندارد.
کلمات کلیدی: شیوه فرزندپروری- رضایت زناشویی-اضطراب کودکان
مقدمه و هدف
شیوه فرزند پروری والدین مجموعه ای از رفتارها ست که تعاملات والد-فرزند را در طول گ سترده ای از موقعیت ها تو صیف می کند که تأثیر آن بر رشد روانی- اجتماعی نوجوانان از دیرباز در زمینه روانشناسی مورد علاقه بوده است.[17] خانواده اولین آموزشگاه و نخستین جایگاه شکل گیری شخصیت انسانی است که نقش مهمی در تربیت دارد. رابطه اعضای خانواده و ضوابطی که بر آن ت سلط دارد در روحیه کودک منعکس می شود و هم چنین عامل مهم و مؤثری در رفتار فرد ا ست محیط خانواده اولین و بادوام ترین عاملی ا ست که در ر شد و شخ صیت افراد تأثیر می گذارد. در آ شنایی کودک با زندگی جمعی و فرهنگی جامعه نیز خانواده نقش مهمی را اجرا می کند. موقعیت اجتماعی خانواده، وضع اقتصادی، عقاید و آداب ورسوم، آرزوهای والدین و سطح تربیت در طرز رفتار کودکان نفوذ فراوان دارد[8] بامریند شیوه فرزند پروری والدین را به سه گروه تقسیم کرد: .1والدین مقتدر .2 والدین مستبد .3والدین سهل گیر.[17]
والدین مقتدر بر استقلال فرزندان تأکید دارند دیدگاه خود را به عنوان یک فرد بالغ و بزرگسال اعمال می کنند و از طرفی نیاز های فرزندان خود را می شنا سند. والد مقتدر شای ستگی های کنونی فرزند خود را ت صدیق می کند و رهنمود هایی را برای آینده وی ارائه می دهد [9] سبک مقتدرانه منا سب ترین روش فرزندپروری ا ست افرادی که والدین آنها دارای سبک فرزند مقتدرانه بوده اند، به طور کلی پیامد های شخصی، تحصیلی و اجتماعی هیجانی بهتری نشان داده اند. فرزندان والدین دارای سبک فرزندپروری مقتدرانه، سرزنده، م سئولیت پذیر، متکی به خود دارای انگیزه پی شرفت و اهل م شارکت با ه سالان خود ه ستند[3] والدین دارای سبک فرزندپروری م ستبدانه به عنوان والدین سخت گیر شناخته می شوند، این والدین رفتارهای منفی فرزندان را به خود فرزندان و تقصیر اعمال اشتباه را به علت های درونی نسبت می دهند و از فرزندان انتظار دارند از قوانین آنها بدون هیچ گونه پر س شی و اعترا ضی پیروی کنند این والدین کنترل کننده و غیر پا سخ گو ه ستند [11] شیوه فرزند پروری مستبدانه در ارتباط با شماری از پیامد های منفی مانند انعطاف پذیر بودن پایین، عزت نفس پایین، کاهش شادمانی، انگیزش پیشرفت پایین، افزایش سوء مصرف مواد، فقدان راهبرد های مقابله ای مناسب و افزایش اضطراب است [1]
والدین سهل گیر محدودیت های خیلی کمی را برای فرزندانشان اعمال می کنند و در تاکید بر قوانین و معیار های رفتاری سست هستند. به ندرت از فرزندان انتظار دارند که در کار های روزمره خانه مشارکت نمایند و به ندرت رفتار های آنها را هدایت می کنند با وجود این در ابعاد گرم بودن و پاسخ گو بودن بالا هستند و اجازه می دهند فرزندانشان فعالیت های خود را تنظیم کنند و به ندرت آنها را تنبیه می کنند [6] بامریند دریافت که بچه هایی که والدین سهل گیر دارند اغلب تکانشی و پرخاشگر هستند به ویژه اگر پسر باشند آنها گرایش به ریاست طلبی، خود مداری دارند و نشانه هایی از استقلال و مسئولیت پذیری ندارند[1]
روانشناسی مرضی تحولی همواره تمرکز فزاینده ای بر درک عوامل خطر ساز زودرس در پدیدآیی اختلال های درونی سازی شده مانند اضطراب و افسردگی داشته است[13]یافته های پژوهشی نشان داده اند در بین اختلال های درون سازی شده، اختلال های ا ضطرابی شایع ترین م شکلات بالینی دوران کودکی و نوجوانی ه ستند به گونه ای که اختلال های ا ضطرابی بی شترین فراوانی را در میان اختلال های روانپز شکی دوران کودکی دارند. شیوع آن درکودکان پیش دب ستانی در حدود 10٪برآوردشده است[12]
تئوری و پیشینه تحقیق
ر ضاییان و دیگران ن شان داد بین اختلال سلوک و م شکلات روانی والدین، سبک فرزندپروری والدین و ادراک خود نوجوانان رابطه معنادار وجود دارد.[5] در موردکنترل والدینی، تحقیقات حاکی از کنترل بیشتر والدین کودکان دچار اختلالهای اضطرابی است [18]،.[16] ریتمن و آسف1 نیز نشان دادند که هرقدر والدین کم تر کنترل کننده باشند، فرزندان اضطراب پایینتری خواهند داشت.[15]
مواد و روش ها
روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش را دختران پیش دبستانی حاضر در مراکز پیش دبستانی آموزش و پرورش شهر تهران در سال تحصیلی93-94 تشکیل دادند. حجم نمونه شامل 101 نفر شد. نحوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای استفاده شده است. در این پژوهش از دو پرسشنامه استفاده شده است: پرسشنامه شیوه های فرزند پروری بامریند: این پرسسشنامه در سال 1972 توسط دایانا بامریند طراحی شد. این پرسشنامه شامل 30 جمله است که 10 جمله شیوه سهلگیرانه و ده جمله آن به شیوه مستبدانه، ده جمله دیگر آن به شیوه مقتدرانه مربوط می شود در مقابل هر عبارت 5 ستون با عناوینکاملاً موافقم، موافقم، نه موافق و نه مخالفم، مخالفم وکاملاً مخالفم قرار داردکه به ترتیب از 5تا 1 نمره گذاری می شوند. با جمع نمرات جملات مربوط به هر شیوه سه نمره مجزا به د ست می آید و نمره مربوط به هر سه شیوه سه نمره مجزا به دست میآید و نمره مربوط به هر سه شیوه که بیشتر باشد به عنوان شیوه فرزند پروری در نظر گرفته می شود. در ایران اسفندیاری برای تعیین پایایی از روش بازآزمایی استفاده کرده است که میزان پایایی برای شیوه سهلگیرانه - 69٪ - برای شیوه مستبدانه 77٪وشیوه مقتدرانه75٪ محاسبه گردیده است.
پر س شنامه علایم مر ضی کودکان - : - CSI -4 یک مقیاس درجه بندی رفتار ا ست که اولین بار در سال 1974 تو سط اسپیرافگین و گادو بر اساس طراحی شد. دو شیوه نمره گذاری برای CSI-4 طراحی شده است. ضرایب پایایی باز آزمایی یا اجرای مجد آزمون برای اختلال های تشخیصی کودک از پایین ترین حد - 29٪ - برای اختلال اضطراب فراگیر - SP - تا بالاترین حد - 76٪ - برای اختلال سلوک - D - برآورد شد، که همگی به استثناء اختلال اضطراب فراگیر - SP - در سطح 5٪و 1٪معنی دار ه ستند. لذا نتایج روایی و پایایی CSI-4مورد تأیید گرفت. در مجموع، نتایج پژوهش در زمینه برر سی پایایی CSI-4با روش اجرای مجدد آزمون ن شان می دهد که این پر س شنامه به عنوان ابزار سنجش اختلال های رفتاری و هیجانی در کودکان ایرانی از پایایی ن سبی خوبی در فرم والدین برخوردار ا ست و به عنوان یک ابزار غربالگری اختلال های رفتاری و هیجانی در کودکان می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
یافته ها
در این قسمت یافته های حاصل از تحلیل داد ه ها در دو بخش ارایه شده است. در بخش اول شاخص های توصیفی مربوط به متغیرهای پژوهش و در بخش دوم ضرایب همبستگی و تحلیل رگرسیون گام به گام و در صورت نیاز نیز تحلیل رگرسیون همزمان ارایه شده اند. در جدول یک به میزان دامنه تغییرات نمرات متغیرها، میانگین و انحراف معیار آنها اشاره شده است. همانطور که مشاهده می شود تمامی متغیرهای فوق الذکر در دامنه قابل قبولی برای دو شاخص چولگی و کشیدگی قرار دارند. لازم به ذکر ا ست که دامنه قابل قبول برای چولگی و کشیدگی بین 2 تا -2 می باشد و در صورتی که متغیر در این دامنه قرار داشته باشد، دارای توزیع نرمال می باشد.
