بخشی از مقاله
چکیده:
محیط زیست انسانی در سطح گسترده ای وابسته به شرایط آب و هوایی است.از گذشته های دور تأثیر اقلیم بر روی سلامتی انسان واضح و اثبات شده بوده است.پزشکی جغرافیایی شاخه ای از پزشکی است که به مطالعه،تشخیص و درمان بیماری هایی می پردازد،که به نحوی متأثر از محیط جغرافیایی است.آب و هوا تأثیر زیادی در بروز بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری های قلبی و تنفسی دارد. در این پژوهش ارتباط بین عناصر اقلیمی روزانه همچون رطوبت،فشار،دما و باد با میزان بروز مرگ و میرهای ناشی از بیماری های قلبی- عروقی شهر شیراز طی دوره آماری 1383-1390بررسی گردید.
و با استفاده از روش های آماری توصیفی ،روابط همبستگی به تحلیل میانگین ماهانه و سالانه متغیرها با فوت شدگان در سال های مورد بررسی پرداخته شد.نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آنست که بین پارامتر های اقلیمی - رطوبت،فشار،دما و باد - با مرگ ومیرهای ناشی از بیمار یهای قلبی - عروقی ارتباط معناداری وجود دارد .هم چنین بین مرگ ومیرهای ناشی از بیماری های مورد مطالعه در فصول مختلف در شیراز تفاوت آشکاری مشاهده می شود.
-1 مقدمه
محیط زیست انسانی در سطح گسترده ای وابسته به شرایط آب و هوایی است.از گذشته های دور تأثیر اقلیم بر روی سلامتی انسان واضح و اثبات شده بوده است به طوریکه بقراط پدر علم طب در باره تاثیرات آب وهوا برپیکر انسان چنین بیان نموده که آن کسی که طالب هنر پزشکی است لازم است که قبل از همه به تاثیرات فصول توجه نماید سپس از اثرات بادهای گرم وسرد وکیفیت آب اطلاعاتی بدست آورد وبعد در زمینه فضاهای سبز و پر آب بررسی نماید.
مرگ و میر و بیماری های انسان تا حد زیادی به الگوهای هوا و آب و هوا بستگی دارد.وضعیت آب و هوایی به طور بالقوه می تواند بر بیماری های واگیر مانند آنفولانزا،آسم،سینه پهلو و...موثر باشد.هرکدام از عناصر آب و هوایی ممکن است بر سلامتی انسان آثار منفی داشته باشد
اثرات پارامترهای آب وهوایی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر افزایش یا کاهش مرگ ومیر و ابتلا به بیماری هاست که به تبع آن به بالا بردن کیفیت زندگی بویژه زندگی شهری کمک می کند. لذا آگاهی از عناصر آب وهوایی تأثیر آن بر ابتلا به بیماری ها و مرگ ومیر ناشی از آنها کمک بزرگی در روند برنامه ریزی شهری جهت بالا بردن شرایط زندگی انسانی می کند.
بقراط پدر علم طب در باره تاثیرات آب وهوا برپیکر انسان چنین بیان نموده که آن کسی که طالب هنر پزشکی است لازم است که قبل از همه به تاثیرات فصول توجه نماید سپس از اثرات بادهای گرم وسرد وکیفیت آب اطلاعاتی بدست آورد وبعد در زمینه های فضاهای سبز و پر آب بررسی نماید.از منظر مک گلاشن،جغرافیای پزشکی از تاثیرات عوامل مختلف محیط در سلامتی وبیماری انسان بحث می کند.
همچنین بر اساس نظر دکتراحمدمستوفی،پزشک با شناسایی کامل وضع آب وهوایی وپستی وبلندیهای زمین ونوع معیشت مردم می تواند محیط نشو ونمای مرض را معلوم کند
جیمز کلارکٌ - - 1829کتابی با عنوان "تاثیر آب و هوا در جلوگیری و درمان بخشی از امراض مزمن منتشر ساخت که شاید بتوان آن را یکی از کاربردی ترین کتاب ها در مورد آب و هواشناسی پزشکی دانست.
روگُت و پادگیتٍ - - 1976 نشان دادند که بین آب و هوای سرد و بارش برف با سکته قلبی ومغزی از لحاظ آماری ارتباط دارد.
آندرسون و ریچاردَ - 1979 - نیز نشان دادند که افزایش مرگ و میر ناشی از ایست قلبی سه روز بعد از بارش برف در تورنتو با بارش برف بیش از4اینچ ارتباط معناداری داشته و بارش تابستانی اثر کم تری بر مرگ و میر دارد.
پنُ و همکاران - 1995 - رابطه معنی داری بین میزان مرگ و میر و افزایش مراجعه کنندگان سکته قلبی در فصل زمستان بیان کردند. در سال 2002 آنتونلاِو همکاران به بررسی اثر آب و هوا بر مرگ و میرهای قلبی عروقی و تنفسی در بین سالهای 1993-1986 در 12 شهر آمریکا با استفاده از روش پواسون پرداختند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که،چه در شهرهای گرمسیر و چه در شهرهای سردسیر تغییر در درجه حرارت هوا اثرات مستقیمی بر این نوع مرگ و میر دارد،اما رابطه معنی داری بین تغییرات رطوبت و میزان مرگ و میر به دست نیامد.
جنیفر ک.ونوس ّو همکاران - - 2013طی تحقیقات خود در 10 شهر کانادا اثر آلودگی هوا وانواع آب و هوادر فصول مختلف،بر بیماری های قلبی و تنفسی افراد سالمند مورد مطالعه قرار دادند.در این مطالعه از روش پواسون خطی برای تحلیل داده های مرتبط به آلودگی و پارامترهای اقلیمی بین سال های 1981-1999 استفاده شده است.
در ایران نیز مطالعات و تحقیقات در زمینه اثر اقلیم بر بیماریهای خاص - قلبی و تنفسی - صورت گرفته است .
بیگدلی - - 1375به بررسی تاثیر اقلیم وآلودگی هوا ی تهران بر بیماری سکته قلبی با روش آمار توصیفی وهمچنین استفاده از ضریب همبستگی بین متغییرها پرداخته است و به این نتیجه رسیده است که در طول دوره مطالعه بیشترین مراجعه کنندگان به سبب سکته قلبی به بیمارستان ها در فصل زمستان و فصل تابستان بوده است.
محمدی - 1381 - در تحقیق خود در طول دوره آماری -1999 - - 1995 به این نتیجه رسید که بیشترین مراجعه کنندگان بیماری های آسمی در زمستان ، به دلیل افت درجه حرارت و افزایش میزان آلودگی هوا ناشی از وارونگی دمایی و طولانی بودن شب ها بوده است. فرج زاده و دارند - - 1388 طی تحقیقات خود با موضوع ارتباط پارامترهای اقلیمی با مرگ و میر جمعیت شهر تهران با استفاده از روش های آماری رگرسیون ومدل ANOVA،رابطه معنی داری بین بیشترین فوت شدگان و ماه های سرد سال یافتند.
در سال 1392 سوخته زار در پژوهش خود در زمینه تاثیر پارامترهای اقلیمی بر بیماری های قلبی و تنفسی شهر خرم آباد از روش همبستگی پیرسون و مدل رگرسیون بهره جست.نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از ان است که دمای هوا و تعداد روزهای گرد و غبار با تعداد بیماران تنفسی ارتباط دارد اما ارتباط معنا داری بین پارامترهای مورد مطالعه و بیماری های قلبی مشخص نشده است.
با توجه به پیشینه مذکور به نظر می رسد پارامتر های اقلیمی نقش قابل تاملی در رخداد بسیاری از بیماری ها و در نهایت مرگ و میرها دارند. از این رو مطالعه ارتباط بیماری های مختلف با عوامل اقلیمی باید بیش از پیش مورد نظر واقع شود.همچنین با بررسی روش کار پژوهش ها و مقالات به نظر می رسد بهترین روش آماری جهت پیشبرد این پژوهش روش های همبستگی باشد.از این رو این تحقیق با توجه به اکثر تحقیقات ذکر شده با روش همبستگی جهت بررسی تاثیر عوامل اقلیمی و آلاینده های هوا بر میزان مرگ و میرهای ناشی از بیماری های قلبی وتنفسی در شهر شیراز تدوین گردیده است.
