بخشی از مقاله
تاثیر تعویض کنتورها مشترکین بر آب بدون درآمد
(مطالعه موردي دو شهر فریدونشهر ونایین )
چکیده
در چند دهه اخیر مجامع بین المللی و کشورهاي پیشرفته توجه خاصی به مسئله محدودیت منابع آب و یافتن راه
حلهائی در زمینه مقابله با کمبود آب خصوصا جلوگیري از تلفات آب معطوف داشته اند .
آب بدون در آمد در یک نگاه به دو دسته کلی زیر تقسیم می گردد.
-1آب بدون درآمد غیر فیزیکی یا تلفات ظاهري -2آب بدون در آمد فیزیکی یا تلفات واقعی
به طور کلی در آب به حساب نیامده غیر فیزیکی، آب در حقیقت توسط مشترکین مورد استفاده قرار گرفته است ولی به
دلیل عدم اندازه گیري آن یا خطاي ناشی از اندازه گیري ، قرائت، ثبت قرائت و یا سیستم امور مشترکین مقدار واقعی
مصرف مشخص نمی باشد. در این مطالعه با توجه به میزان بالاي پرت شبکه توزیع در دو شهر فریدونشهر و نایین
شروع به تعویض انشعابات وکنتورها نموده ودر این بررسی میزان مصرف تعدادي ازمشترکین بصورت تصادفی بر اساس
تعویض کنتورها مورد مطالعه قرارگرفته شده ونشان داده شد که با کنترل نمودن خطاي اندازه گیري می توان از
هدررفت زیاد آب جلوگیري نمود.
واژه هاي کلیدي : آب بدون در آمد ، کنتور، تعویض
مقدمه
کشور ایران با متوسط بارش سالانه حدود 240تا 250 میلمتر در زمـره منـاطقی از جهـان واقـع شـده کـه از موهبـت نزولات جوي کم بهره است .
تاکنون متداولترین واحد براي آب بدون در آمد به صورت درصدي از حجم کل آب اندازه گیري شده ورودي به سیستم توزیع یا درصدي از کل اب تولیدشده بیان شده است . این واحد اندازه گیري ،قابل فهم بوده وبه راحتی بـراي مقایـسه شرایط مختلف قابل استفاده می باشد. براي معنا دار نمودن واحد فوق بایددر نظرداشت کـه ضـریب تـصحیح کنتورهـا براي تمامی کنتورهاي حجمی وکنتورهاي مشترکین دخالت داده شود.
آب بدون در آمد غیر فیزیکی شامل مواردزیر می باشد. -1خطاي ابزار اندازه گیري
این خطاها شامل خطاهاي کنتورهاي مشترکین و خطاهاي کنتورهاي اصلی در سیستم آبرسانی و توزیع آب می باشد. الف-خطاي کنتورهاي مشترکین کنتورها یکی از ابزار بسیار شایع و موثر جهت اندازه گیري میزان جریـان در شـبکه هـاي توزیـع و خطـوط انتقـال آب شهري می باشند.
از آنجا که آگاهی شرکتهاي آب وفاضلاب از میزان آب تولیـدي و ورودي بـه شـبکه توزیـع و آب مـصرف شـده توسـط مشترکین بسیار ضروري و حیاتی می باشد.میزان دقت کنتورها از اهمیت خاصی برخوردار است.عدم دقت کنتورهـا در محل ورود جریان به شبکه یا مخازن ،اطلاعات مورد نیاز جهت میزان آب تولیدي را مشخص نمی سازد.این مسئله می تواند در امر سرمایه گذاري جهت منابع جدید و تعیین میزان واقعی تلفات ،شرکتها را دچار خطا وضرر سازد.با توجه بـه اینکه عمده درآمد شرکتهاي آب وفاضلاب از طریق آب بهاي مشترکین تامین می گردد، وجود کنتورهاي با دقـت کـم
١
می تواند عامل عمده اي در کاهش درآمد شرکتها باشد.
تقربیا تمامی ابزارهاي اندازه گیري جریان داراي خطاهایی با نسبتهاي مختلـف مـی باشـند. برخـی کنتورهـا بـه علـت فرسودگی ،جرم گرفتگی و... ارقام مصرف را عمدتا کمتر و یا در برخی موارد بیشتر از حـد جریـان عبـوري نـشان مـی دهند. در هرصورت خطاهاي اندازه گیري از طریق آزمایش در محل و یا در آزمایشگاه وازطریق مقایـسه بـا کنتورهـاي استاندارد و یا اندازه گیري حجمی قابل مقایسه خواهد بود.
ب- خطاي کنتورهاي خروجی تاسیسات به منظور تعیین آب ورودي به شبکه هاي توزیع باید تمامی خروجیهاي مخازن و هر منبع آب دیگري که مستقیما وارد
شبکه می گردداندازه گیري شود.این اندازه گیریها نبایدمقطعی بوده و به صورت خودکار وثبات عمل نمـوده واطلاعـات آنها به صورت تله مترینگ جمع آوري و تجزیه وتحلیل گردد.
-2 خطاهاي انسانی از آنجا که هنوز قرائت کنتورها توسط فرد و به صورت دوره اي انجام می شـود کماکـان خطاهـاي ناشـی از اشـتباه در
قرائت واشتباه در ثبت وجود دارد. -3خطاهاي مدیریتی
این خطا را می توان به انشعاباتی نسبت داد که اطلاعات مربوط به آن انشعابات در پرونـدهاي شـرکت آب وفاضـلاب و فایلهاي کامپیوتري شرکت وجود ندارد.
-4خطاهاي بهره برداري این خطا ناشی از انشعاباتی است که کارکرد نداشته وبراي بررسی آنها لازم است در یک دوره قرائـت تعـداد ایـن گونـه
انشعابات جدید بررسی وشناسایی شوند.
اندازه گیري میزان خطاي کنتورهاي منصوبه در شبکه و نقاط مصرف است.لذا ضرورت وجود یک روال علمی و یکـسان جهت آزمایش کنتورها و تعیین میزان دقت آنها به شدت احساس می شود.
بنابر این لازم است طبق یک برنامه منظم و زمان بندي شده نسبت به آزمایش دقت کنتورهاي منصوبه و نو در شرکتها اقدام و با شناخت میزان دقت کنتورها نسبت به تعیین ضریب تصحیح و یا تعویض آنها اقدام نمود.طبق مطالعات انجـام شده در پایلوتهاي مختلف در سطح کشور موارد متعددي از نقص و خرابی کنتورها به قرار زیر مشاهده گردیده که مانع جدي در عدم قرائت صحیح کنتورها می باشند.
عدم امکان به علت بخار گرفتگی شیشه کنتور از کار افتادن شمارنده کنتور
امکان دسترسی مشترك به شمارنده به دلیل شکستن شیشه و یا پلمپ نبودن کنتور وجود نشت از کنتور
این موارد موجب شده تا مصرف واقعی مشترك با رقم کارکرد درج شده در قبوض آب بها مغایرت داشته باشد .
رفع این اشکال مستلزم فراهم نمودن ابزار لازم براي تست کنتورها وحضور متخصص آشنا به تئوري خطاها و خطاهـاي دستگاههاي سنجش به طور اعم و دستگاههاي کنتوربه طور اخص می باشد. با تحلیل آمار حاصل از آزمـایش کنتورهـا می توان میزان دقت کنتورها را در سطح منطقه مورد مطالعه تعیین نمود.
روش انجام کار
با توجه به قدمت انشعابات استان اصفهان و به علت فرسودگی آنها ومیزان بالاي پرت شـبکه نیـاز بـه تعـویض کنتورهـا و بررسـی میزان هدر رفت آب می باشد.بر این اساس و سیاست کلی شرکت مهندسی آب و فاضلاب کـشوري شـرکت آب وفاضـلاب اسـتان اقداماتی را در این راستا انجام داده است. در این مقاله به بررسی هدر رفـت آب شـهرهاي فریدونـشهر و نـایین و همچنـین تـاثیر
تعویض کنتورها در هدر رفت آب این مناطق پرداخته است بررسی حاضر شامل تعویض کنتـور در دوشـهر فریدونـشهر ونایین می باشد.
شهرستان نایین
شهرستان نایین با مساحتی حدود 3700 مترمربع (یک سوم استان)وسیع ترین ناحیه ي استان اصفهان مـی باشـدکه در حاشیه ي کویرو درکنار محورهاي ترانزیتی جنوب وشرق کـشورواقع گردیـده اسـت . برطبـق آمـار جمعیتـی سـال 1386نایین داراي 55500 نفر جمعیت است.این شهرستان که در فاصـله 145 کیلـومتري شـرق اصـفهان قـراردارد و داراي سه بخش مرکزي بوده و از نظر تقسیمات آب وفاضلاب داراي دو شهر به نامهاي نایین وانارك می باشد.
٢
این شهرستان داراي 8953 انشعاب آب و148کیلومتر طول شبکه آب می باشد. از سال 1370 تحت پوشـش شـرکت آب وفاضلاب در آمده است .جنس انشعابات قدیمی ابتدا فلزي بوده وسپس پلی کا و پلی اتیلن اجرا شده است ودر حال حاضرجهت نصب و اصلاح انشعابات از لوله هاي pex استفاده می شود.
در سال 1387 تعداد 300 اصلاح انشعاب وتعویض کنتور انجام گرفته و میزان پرت آب %2 کاهش یافته است. نمونه آماري مورد مطالعه 31 مورد بوده است.
جدول :(1) تعداد نمونه بر اساس کاربري
نوع کاربري تعداد
مسکونی 25
تجاري-مسکونی 3
دبستان 2
حمام 1
جدول :(2) تعداد نمونه ها بر اساس قطر
اندازه قطر تعداد
1 /2اینچ ٢٨
3/4 اینچ ٢
1 اینچ ١
جدول :(3) تعداد نمونه ها بر اساس تاریخ تعویض
سال تعویض تعداد
سال٨٨ ٤
سال٨٧ ٢١
سال٨٦ ٥
نتایج به دست آمده از مجموع داده ها در شهر نایین نشان می دهد:
تعداد کنتور هاي تعویض شده در نایین برابر 31 مورد بوده است که در بازه زمانی دو ماهه %64 افزایش مـصرف و %35 کاهش مصرف پس از تعویض کنتور ها داشته است.
تعداد کنتور هاي تعویض شده در سال 86 افزایش مصرفی برابر 8/77 متر مکعب داشته است. میزان افزایش مصرف در سال86 بر اساس تعداد کنتور هاي تعویض شده برابر است با:
8/77*365=3201/05
میزان هزینه صرفه جویی شده در سال 86 برابر است با:
ریال 3201/05*2300=7362415
تعداد کنتور هاي تعویض شده در سال 87 افزایش مصرفی برابر 1/9 متر مکعب داشته است. میزان افزایش مصرف در سال 87 بر اساس تعداد کنتور هاي تعویض شده برابر است با:
1/9*365=693/5
میزان هزینه صرفه جویی شده در سال 87 برابر است با:
ریال 693/5*2300=1595050
