بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تاثیر کاربرد باکتريهاي ریزوسفري رشد گیاه بر رشد و عملکرد گیاه گندم آزمایشی گلخانهاي با 35 سویه باکتري از جنس هاي مختلف که همگی از ریزوسفر گندم جدا شده بودند در کنار یک تیمار شاهد بدون تلقیح انجام شد.
آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار در گلخانه موسسه تحقیقات خاك و آب انجام شد. نتایج نشان داد که کاربرد باکتريها بهصورت تلقیح بذري سبب افزایش قابل توجه و معنی دار بر صفات اندازه گیري شده شامل ارتفاع بوته، وزن و تعداد سنبله در گلدان شد. تلقیح این باکتریها همچنین اثر معنی داري بر عملکرد دانه داشت به نحوي که سویه F34 سبب افزایش عملکرد دانه به میزان 63درصد نسبت به تیمار شاهد بدون تلقیح شد.
مقدمه
بهرهگیري از پتانسیل زیستی خاك به منظور ارتقاي حاصلخیزي، عملکرد محصول و سلامت محیط زیست در سالهاي اخیر و بهویژه با آشکار شدن اثرات سوء نهاده هاي شیمیایی اهمیت و کاربرد بیشتري یافته است . - Srivastava et al., 2014 - گندم از محصولات بسیار مهم و استراتژیک کشور می باشد که هر تلاشی براي افزایش عملکرد آن می تواند کمک شایانی به توسعه و اقتصاد کشور بنماید.
تغذیه مناسب گندم نقش اسا سی در عملکرد این گیاه دارد و در صورتیکه نقصانی درتدارك هر یک از عناصر غذایی اصلی مورد نیاز گندم وجود داشته باشد می تواند بطور مستقیم سبب افت عملکرد گندم گردد. فعالیت هاي زیستی ریزوسفري و میکروارگانیسم هاي ساکن در آن با تولید انواع متابولیت ها و نیز دخالت در چرخه بسیاري از عناصر غذایی سهم عمده اي در بهبود رشد و عملکرد گیاهان زراعی ایفا می نمایند. این باکتریها از متعلق به جنس هاي متعددي می باشند که مهمترین آنها شامل Azotobacter, Pseudomonas, Azospirillum, Herbaspirillum و غیره می باشند
مطالعات نشان داده است که جداسازي باکتریهاي مفید ریزوسفري، خالص سازي، تکثیر و تلقیح آنها به خاك می توان اثرات مثبتی بر رشد گیاه داشته باشد. این باکتریها با افزایش تحرك و قابلیت جذب عناصر غذایی، تولید فیتوهورمون هاي گیاهی و کنترل عوامل بیماريزا بهبود رشد و عملکرد گیاهان زراعی را باعث میشوند. مزایاي تلقیح گیاه با باکتريهاي محرك رشد شامل افزایش شاخصهاي متعددي مانند سرعت جوانهزنی، رشد ریشه، میزان تولید در واحد سطح، بیوکنترل عوامل بیماريزا، سطح برگ، محتوي کلروفیل، مقاومت به خشکی، وزن ریشه و اندام هوایی و فعالیت میکروبی میباشد .
مواد و روشها
در این تحقیق تعداد 35 سویه باکتري از کلکسیون میکروبی موسسه تحقیقات خاك و آب انتخاب شد. این باکتريها طی آزمایشات گذشته تماما از ریزوسفر گندم از استانهاي مختلف کشور جدا شده و خصوصیات محرك رشدي آنها در آزمایشگاه مورد مطالعه قرار گرفته است. باکتریها ابتدا بر روي محیط کشت جامد بازکشت شدند و پس از اطمینان از خلوص آنها در محیط کشت مایع تا انتهاي فاز لگاریتمی تکثیر و براي تلقیح بذرها مورد استفاده قرار گرفتند.
به منظور تلقیح، بذور گندم رقم چمران پس از استریل سطحی و شستشوي نهایی به سوسپانسیون باکتري اضافه شده و بمدت نیم ساعت بر روي شیکر قرار داده شدند و سپس در گلدان ها کشت شدند. خاك مورد استفاده در این آزمایش از مزرعه موسسه تحقیقات خاك و آب تهیه و قبل از انجام آزمایش از نظر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مورد بررسی قرار گرفت - جدول . - 1 در هر گلدان مقدار 4 کیلوگرم خاك ریخته شده و کودهاي مورد نیاز بر اساس آزمون خاك اضافه گردید. در هر گلدان تعداد ده بذر کشت و پس از گذشت ده روز و استقرار گیاهان تعداد آنها به 5 عدد کاهش داده شد. گیاهان بهمدت 170 روز در گلخانه نگهداري شدند و پس برداشت، ارتفاع گیاهان، تعداد و وزن خوشه ها و عملکرد دانه اندازهگیري شد. تجزیه و تحلیل داده ها ومقایسه میانگین به روش دانکن و با استفاده از نرم افزار SAS و رسم نمودارها با استفاده از Excel انجام شد.
جدول-1 خصوصیات شیمیایی و فیزیکی خاك مورد استفاده
نتایج و بحث
همانطور که در جدول 2 مشاهده میشود همه باکتریهاي استفاده شده بر شاخصهاي رشد گندم اثر معنیدار داشتند. اثر تیمارهاي مورد استفاده بر طول سنبله، ارتفاع گیاه و عملکرد دانه در سطح یک درصد و تعداد خوشه را در سطح 5 درصد معنیدار بود.
جدول -2 تجزیه واریانس - میانگین مربعات - تاثیر تیمارها بر برخی شاخصهاي رشد گندم
جدول مقایسه میانگین تاثیر تیمارها بر چهار شاخص اندازه گیري شده در جدول 3 آورده شده است. بر اساس نتایج حاصله باکتریهاي مورد استفاده سبب افزایش رشد و عملکرد گیاهان در شرایط گلخانه شدند.
جدول -3 مقایسه میانگین اثر تیمارهاي مورد استفاده در آزمایش گلخانه اي بر رشد گندم
