بخشی از مقاله
چکیده
این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوك هاي کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1389 در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراك اجرا شد. تیمارهاي مورد آزمایش شامل، تلقیح بذرها توسط باکتري هاي محرك رشد در چهار سطح، ریزوبیوم، آزوسپریلیوم، ازتوباکتر و سودوموناس، ریزوبیوم، آزوسپریلیوم و سودوموناس، ریزوبیوم، ازتوباکتر و سودوموناس، آزوسپریلیوم، ازتوباکتر و سودوموناس و استفاده از کودهاي شیمیایی نیتروژنه و فسفره در چهار سطح، عدم مصرف، 1/3 میزان توصیه شده، 2/3 میزان توصیه شده، 100 درصد میزان توصیه شده بود. نتایج نشان داد که مصرف کود شیمیایی و کود هاي زیستی بر صفاتی چون، وزن ریشه ، مقدار هورمون اکسین ،جیبرلین،سایتوکنین و عملکرد علوفه در سطح آماري یک درصد معنی دار شدند. همچنین سطوح مختلف مصرف کودهاي زیستی بر صفاتی مانند وزن ریشه، مقدار هورمون اکسین جیبرلین،سایتوکنین و عملکرد علوفه در سطح آماري یک درصد معنی دار شدند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد علوفه معادل 78/33 تن در هکتار از تیمار اثر برهمکنش مصرف کود شیمیایی و کود هاي زیستی، ریزوبیوم، آزوسپریلیوم، ازتوباکتر و سودوموناس به دست آمد که نسبت به شاهد42 درصد افزایش نشان داد. به طور کلی نتایج نشان داد که با کاربرد ریزوبیوم، آزوسپریلیوم، ازتوباکتر و سودوموناس، 75 درصد مصرف کود شیمیایی می توان به عملکرد مطلوب رسید.
واژه هاي کلیدي: باکتري هاي محرك رشد، اکسین،جیبرلین،سایتوکنین، عملکرد علوفه، کود شیمیایی.
مقدمه
روش هاي کشاورزي متداول در جهان امروز موفقیت قابل قبولی را در استفاده از مدیریت منابع نداشته و با اتکاء بیش از حد به نهادههاي مصنوعی و تزریق انرژي کمکی مانند کودها و سموم شیمیایی باعث ایجاد اکوسیستم هاي زراعی ناپایدار شده است . - 6 - در نظامهاي کشاورزي پایدار کاربرد کودهاي زیستی از اهمیت ویژهاي در افزایش تولید محصول و حفظ حاصلخیزي پایدار خاك برخوردار است . - 5 - باکتريهاي جنس ازوتوباکتر، آزوسپریلیوم، سودوموناس و ریزوبیوم از مهمترین باکتريهاي محرك رشد گیاه میباشند که علاوه بر تثبیت زیستی نیتروژن و محلول کردن فسفر خاك با تولید مقادیر قابل ملاحظه هورمونهاي تحریک کننده رشد به ویژه انواع اکسین، جیبرلین و سیتوکنین رشد و نمو و عملکرد گیاهان زراعی را تحت تأثیر قرار میدهند . - 7 - مهمترین مکانیسم تحریک رشد گیاه توسط سویه هاي ریزوبیومی، تولید فیتوهورمون ایندولی می باشد که نتیجه آن رشد بهتر ریشه، و در پی آن افزایش جذب آب و عناصر غذایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم و درنتیجه، افزایش رشد گیاه می باشد . - 3 - پژوهش گران گزارش کردند که بین فراوانی ازوتوباکترها در ریزوسفر و رشد ریشه در ذرت ارتباط مستقیمی وجود داشته و در این شرایط، تولید اکسین، جیبرلین و سیتوکینین توسط این باکتر يها، دو برابر حالت عادي بود . - 6 -
مواد و روش ها:
این آزمایش در سال 1389 در مزرعه آموزشی- تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراك به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایهي بلوك هاي کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارهاي مورد آزمایش به صورت، تلقیح بذرها توسط باکتري هاي محرك رشد در چهار سطح، ذ=B ریزوبیوم، آزسپریلیوم، ازتوباکتر و سودوموناس، ل=B ریزوبیوم، آزسپریلیوم و سودوموناس، ص=B ریزوبیوم، ازتوباکتر و سودوموناس، خ=B آزسپریلیوم، ازتوباکتر و سودوموناس و استفاده از کودهاي شیمیایی نیتروژنه، فسفره و پتاسه در چهار سطح، ذ= A عدم مصرف، ل1/3 =A میزان توصیه شده، ص2/3 =A میزان توصیه شده، خ100 =A درصد میزان توصیه شده، اعمال شدند. قبل از شروع آزمایش و اعمال تیمار ها، از خاك مزرعه نمونه برداري شد و بر اساس نتایج آزمایش خاك تیمارهاي کود شیمیایی بر اساس 100درصد توصیه کودي به میزان 230/4 کیلوگرم نیتروژن، 69 کیلوگرم فسفر و100کیلوگرم پتاسیم به صورت عنصر خالص در هکتار اعمال شد.رقم استفاده شده در این تحقیق هیبرید سینگل کراس 704 از نوع ذرت دو منظوره - دانه اي و علوفه اي - بود که از موسسه تحقیقات بذر ونهال تهیه گردید.
هورمون اکسین
نتایج نشان داد که هورمون اکسین تحت تأثیر مصرف کودهاي شیمیایی و زیستی قرار گرفته و در سطح آماري یک درصد معنی دارشد ولی اثرات متقابل آنها اختلاف معنی داري را از لحاظ آماري بر روي هورمون اکسین نشان نداد. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین میزان اکسین با میانگین 461 میلی گرم بر کیلو گرم مربوط به تیمار مصرف کود شیمیایی بر اساس 100 درصد میزان توصیه شده به همراه مصرف توام ریزوبیوم، آزوسپریلیوم، ازتوباکتر و سودموناس بود که در مقایسه با تیمار شاهد با میانگین 287 میلی گرم بر کیلو گرم 62 درصد افزایش نشان - جدولذ - . ترشح مواد تنظیم کننده و تحریک کننده رشد مانند اکسین ها توسط آزوسپریلیوم برازیلنس - - 3 و ترشح هورمون هاي اکسین، جیبرلینوسایتوکنین بوسیله ازتوباکتر کروکوکوم - - 5 مهم ترین سازوکار براي براي افزایش عملکرد ذرت می باشد که به نظر می رسد بدلیل روابط مثبت بین گیاه ذرت و باکتري هاي محرك رشد و اثر هم افزایی این باکتري ها بر عوامل تقویت کننده موجب افزایش رشد و نمو گردیده است ح
هورمون جیبرلین
بر اساس نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل کود شیمیایی و کود بیولوژیک ، بیشترین میزان جیبرلیک اسید با میانگین374/33 میلی گرم بر کیلو گرم مربوط به تیمار مصرف کود شیمیایی بر اساس 100 درصد میزان توصیه شده به همراه مصرف توأم ریزوبیوم ، آزوسپریلیوم ، ازتوباکتر و سودموناس و کمترین میزان جیبرلیک اسید با میانگین 172/33 میلی گرم بر کیلو گرم مربوط به تیمار عدم مصرف کود شیمیایی و مصرف توأم ریزوبیوم ،آزوسپریلیوم و سودوموناس بود.نتایج جدول تجزیه واریانس نشان داده که هورمون جیبرلین تحت تأثیر مصرف کود شیمیایی و کود بیولوژیک در سطح آماري یک درصد و اثرات متقابل آنها در سطح آماري پنج درصد معنی دار بود. نتایج مقایسه میانگین اثرات اصلی نشان داد که با افزایش مصرف کود شیمیایی میزان هورمون جیبرلیک اسید افزایش می یابد به طوري که بیشترین میزان جیبرلین با میانگین 310/25 میلی گرم بر کیلو گرم متعلق به تیمار مصرف کودشیمیایی بر اساس 100درصد میزان توصیه شده و کمترین میزان آن با میانگین 201 میلی گرم بر کیلوگرم متعلق به تیمار عدم مصرف کودشیمیایی بود.
سایتوکینن
نتایج تجزیه واریانس صفات نشان داده هورمون سیتوکنین تحت تاثیر مصرف کود شیمیایی و کود بیولوژیک در سطح آماري پنج درصد و تحت تاثیر برهم کنش آنها نیز در سطح آماري پنج درصد معنی دار بود - جدول. - 2 طبق نتایج جدول مقایسه میانگین اثرات اصلی مشاهده شده که با افزایش مصرف کودشیمیایی میزان هورمون سیتوکنین افزایش می یابد به نحوي که بیشترین میزان سیتوکنین با میانگین 204/66میلی گرم بر کیلوگرم مربوط به تیمار کودشیمیایی بر اساس 100درصد میزان توصیه شده و کمترین میزان آن با میانگین 133/5 میلی گرم بر کیلوگرم متعلق به تیمارعدم مصرف کودشیمیایی بود طبق نتایج این جدول در بین مصرف سطوح مختلف کودبیولوژیک نیز بیشترین میزان سیتوکنین با میانگین 208/66 میلی گرم برکیلوگرم متعلق به تیمار مصرف ریزوبیوم، آزوسپریلیوم، ازتوباکتر و سودوموناس و کمترین میزان سیتوکنین با میانگین 134/83 میلی گرم بر کیلوگرم مربوط به تیمار مصرف ریزوبیوم، آزوسپریلیوم و سودوموناس بود بر اساس نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل مشاهده شده که بیشترین میزان هورمون سیتوکینن با میانگین 234/33 میلی گرم بر کیلو گرم متعلق به تیمار مصرف کود شیمیایی بر اساس 100 درصد میزان توصیه شده به همراه مصرف توأم آزوسپریلیوم، ازتوباکتر و سودوموناس و کمترین میزان سیتوکینن با میانگین 110/33 میلی گرم بر کیلوگرم مربوط به تیمار عدم مصرف کود شیمیایی به همراه مصرف ریزوبیوم، آزوسپریلیوم و سودوموناس بود.
وزن ریشه
براساس نتایج جدول تجزیه واریانس صفات، وزن ریشه تحت تأثیر مصرف کود شیمیایی و کود بیولوژیک قرار گرفت و در سطح آماري یک درصد معنی دار شد ولی اثرات متقابل آن ها اختلاف معنی داري را نشان نداد. بر اساس نتایج جدول مقایسه میانگین بیشترین وزن ریشه با میانگین 28/37 گرم در بوته مربوط به تیمار مصرف کود شیمیایی بر اساس 100 درصد میزان توصیه شده ودر بین سطوح مختلف کود بیولوژیک بیشترین وزن ریشه با میانگین 27/58 گرم در بوته مربوط به تیمار مصرف ریزوبیوم، آزوسپریلیوم، ازتوباکتر و سودوموناس بود - جدولذ - . بر اساس نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل کودشیمیایی و کودزیستی، بیشترین وزن ریشه با میانگین 29/83 گرم در بوته مربوط به تیمار مصرف کودشیمیایی بر اساس 100 درصد میزان توصیه شده به همراه مصرف ریزوبیوم، آزوسپریلیوم، ازتوباکتر و سودوموناس و کمترین مقدار آن با میانگین 21/66 گرم در بوته متعلق به تیمار مصرف 1/3 کودشیمیایی و مصرف توام ریزوبیوم، آزوسپریلیوم و سودوموناس بود - جدول . - 2 بررسی
