بخشی از مقاله
چکیده
برای اجرای این پژوهش محدودهای به طول 250 متر که جهت بهرهوری از آب باران احداث گردیده و همچنین منطقه شاهد انتخاب گردید. با استفاده از فرمول رایج - 2 / N=t2 - S تعداد نمونه مورد نیاز به منظور اندازهگیری میزان تولید علوفه سالیانه برآورد گردید.
با توجه به پراکنش گونههای گیاهی موجود در تورکینستها، اندازه پلاتها طوری انتخاب شد که علاوه بر مناسب بودن برای پوشش درختچهای، دقت کافی برای اندازهگیری پوشش بوتهای نیز داشته باشد. همچنین اندازه مناسب پلات در هر تیپ به روش حداقل سطح تعیین شد.
از اینروی، 4 ترانسکت خطی هر یک به طول 250 متر مستقر، و در فاصله هر50 متری پلات 3×3 متری مشخص و علاوه بر آن در داخل آنها نیز پلات 1×1 متری انتخاب و ویژگیهای درصد تاج پوشش، میزان تولید علوفه، درصد خاک لخت، درصد سنگ، درصد لاشبرگ برآورد گردید. علوفه برداشتی پس از خشک شدن بوسیله ترازوی با دقت 0/01 گرم وزن شد.
دادهها با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. براساس نتایج مقدار تولید علوفه در تیمار شاهد و تورکینست بهترتیب 89 و 16 کیلو گرم در هکتار برآورد شد. همچنین درصد تاج پوشش، خاک لخت، سنگ و لاشبرگ در تیمار شاهد 1/3، 8، 9/7 و 1/7 درصد و همچنین این ویژگیها برای تیمار تورکینست برابر 18/4، 77/1، 0 و 4/5 درصد بوده است.
مقدار t ناشی از مقایسه آماری میانگین هریک از ویژگیهای مزبور در دو تیمار مورد پژوهش 4/052، 4/274، 14/398، -49/581 و 2/635 برآورد گردید. همچنین نتایج این پژوهش نشان داد که بین ویژگیهای تولید علوفه، درصد تاج پوشش، خاک لخت و سنگ در دو تیمار مزبور در سطح 0/01 و ویژگی لاشبرگ در سطح 0/05 درصد اختلاف معنیداری وجود دارد.
مقدمه
قرار گرفتن ایران در جغرافیای خشک دنیا و رشد شتابان جمعیت و در پی آن تقاضا برای تامین نیازهای غذایی یکی از محدودیتهایی است که جهان کنونی با آن روبروست و با گذشت زمان نیز بر میزان این ناهماهنگیها افزوده میگردد.
انسان از همان روزگار اولیه تلاش گستردهای را برای بهره برداری از توانمندیهای موجود بعمل آورد و نیروی خرد و اندیشه خود را به کار بست و به کار دامداری و کشاورزی پرداخت. فن آوری لازم را در خصوص استفاده از استعدادها جهت تامین نیازهای خود فراگرفت و پیشرفتهای قابل توجه در جهت استفاده هر چه بیشتر و بهتر از تمامی منابع طبیعی از قبیل آب و خاک و گیاه و نیروی انسانی نمود
ایران و بویژه منطقه سیستان در ناحیه خشک قرار دارد، بنابراین بهرهبرداری بهینه از آب امری ضروری می باشد. آب مایه نعمت برای بشر است که اگر به شیوه مناسب استفاده نشود به نقمت تبدیل میگردد
مراتع نقش ارزشمندی در تولید علوفه و حفاظت خاک دارند ولی بهرهبرداری نامعقول و در نتیجه تخریب آن از مسائل مهمی است که منابع طبیعی از آن رنج میبرد - مصداقی، . - 1382 بهبود شرایط زیست محیطی، اکولوژیکی، خاک و افزایش ذخیره نزولات آسمانی از جمله اهداف روش استحصال آب میباشد
از این رو آبخیز نشینان برای سازگاری خود با طبیعت با بهرهگیری از تجارب و در نظر گرفتن شرایط محیطی به روشهای متعددی برای استحصال، بهرهوری و بهبود اکوسیستم روی آوردهاند که اثرات مثبتی در کنترل فرسایش آب و خاک و بهبود محیط زیست داشته است - طهماسبی، . - 1385 با استفاده از این تجارب علم نوین نیز کنترل سیلابها را در عرصههای گستردهتر پیشنهاد نمود که اجرای آن اثرات مطلوبی بهمراه داشته است.
به طور مثال سررشته داری - 1383 - اثرات طرح پخش سیلاب بر نفوذپذیری و حاصلخیزی خاک را مورد بررسی قرار داد. نتایج این تحقیق بیانگر افزایش حاصلخیزی خاک و بهتر شدن وضعیت بافت خاک و پوشش گیاهی در اثر رسوبگذاری و بهبود نگهداشت رطوبت خاک بوده است. موسوی نژاد و مظفری - 1384 - به مطالعه تورکینست، سیستمی جهت تامین آب با کیفیت و کمیت مناسب در مناطق بیابانی پرداختند.
نتایج کار آنان نشان داد احداث آب انبار سرپوشیده به همراه سازههای تورکینست، علاوه بر کاهش تبخیر و تعرق، میزان بهره برداری از آب ذخیره شده توسط آبخیز نشینان را افزایش داده است. نتایج کار عامری و کنشلو - 1392 - در تحقیقی مبنی بر اثرات روش ذخیره نزولات آسمانی و دوره آبیاری روی رشد و استقرار اولیه نهالهای کهور ایرانی و کنار در جنوب بلوچستان، بیانگر آن بود که ذخیره نزولات به روش تورکینست و بندخاکی در صفات رویشی و استقرار گونهها موثر بوده است.
رحمان و همکاران - 1393 - با مطالعه حفاظت پایدار از محیط زیست آبی با استفاده از سد تورکینست دریافتند که احداث این سازهها در مدیریت منابع آبی از دیدگاه کمی و کیفی به منظور مقابله باشرایط خشکی بسیار موثر میباشد. برخورداری و همکاران - 1393 - تاثیر پخش سیلاب بر برخی خصوصیات پوشش گیاهی و خاک در ایستگاه آبخوان سرچاهان- استان هرمزگان را مورد بررسی قرار دادند که نتایج حاکی از افزایش زاد آوری و شادابی پوشش گیاهی مرتعی در گونههای یکساله میباشد.
بررسی پیشینه تحقیق نشان داد تحقیقات زیادی مبنی بر تاثیر تورکینست بر خاک و پوشش گیاهی صورت نگرفته و همچنین با توجه به اینکه شرایط اجرای پخش سیلاب در همه مناطق بسته به وضعیت خاک و توپوگرافی و عوارض طبیعی امکان پذیر، نمیباشد. بدین منظور برای بهبود وضعیت زیست محیطی، اجرای روشهای متناسب با پتانسیل وضعیت منطقه امری ضروری به شمار میرود. از این رو هدف از اجرای این پژوهش تاثیر سامانههای تورکینستی که توسط سازمان جهاد کشاورزی احداث گردیده بر پوشش گیاهی مناطق خشک میباشد.
مواد و روشها
منطقه مورد بررسی متعلق به حوضه ترشآب زیر حوزه آبخیز هیرمند می باشد که در کیلومتر 80 جاده بیرجند به زاهدان و بین طولهای جغرافیایی 60 درجه و 45 دقیقه و 15 ثانیه تا 60 درجه و 46 دقیقه و 22 ثانیه شرقی و عرض های جغرافیایی 30 درجه و 16 دقیقه و 51 ثانیه تا 30 درجه و 18 دقیقه و 22 ثانیه شمالی قرار گرفته است. وسعت زیر حوضهای که مدیریت آبخیزداری سازمان جهاد کشاورزی استان در پایین دست آن جهت استحصال رواناب ناشی از نزولات
